چرا دلار ارزان اما کالاها گران‌تر شدند؟

زن جوانی می‌گوید: «من یک کرم بهداشتی مراقبت از پوست را پاییز پارسال، ۶۰ هزار تومان می‌خریدم و همیشه از آن استفاده می‌کنم. قیمت آن دو ماه بعد ۸۰ هزار تومان شد. بعد در بهار به ۱۰۰ هزار تومان رسید و حالا هم ۱۲۰ هزار تومان می‌خرم. اول که قیمت بالا رفت، می‌گفتند که دلار گران شده. حالا تا جایی که من می‌دانم، قیمت ارز چند ماهی است که ثابت مانده. ارزان که نمی‌شود هیچ، چرا باز هم همه‌چیز گران می‌شود؟»

این ماجرا، تنها محدود به لوازم آرایشی و بهداشتی نیست. در بازار تمام کالاها از کالاهای ضروری و مصرفی مانند گوشت گرفته تا بازار کالاهای غیر ضروری و لوکس، همین ماجرا جریان دارد. مهرماه سال گذشته نرخ دلار به ۱۹ هزار تومان نزدیک شد. در آن بازه زمانی، به یکباره کالاها با افزایش قیمت جدی مواجه شدند. فروشندگان قیمت کالاهایشان را به سرعت با نرخ دلار جدید تنظیم کردند و تولیدکنندگان نیز به خاطر افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی، قیمت محصولات‌شان را افزایش دادند. دلار در کانال ۱۸ تا ۱۹ هزار تومانی، کمتر از چند هفته دوام آورد و روند کاهشی آن آغاز شد. اما قیمت‌هایی که یک شبه بالا رفته بودند، هیچ وقت پایین نیامدند. طی یکی دوماه اخیر نیز که قیمت ارز در کانال ۱۱ هزار تومانی نسبتا روی ثبات را دیده، باز هم قیمت کالاها بالا رفته‌است.

اقتصاد ثبات ندارد، قیمت‌ها متاثر از نرخ ارز نیست

علیرضا مناقبی، عضو هیات مدیره مجمع واردکنندگان ایران در این باره به ایرنا می‌گوید: «نمی‌شود تمام اقتصاد را با دریچه نرخ ارز نگاه کرد. نمی‌شود گفت که یک روز دلار ۱۹ هزار تومان شد، همه گران کردند و حالا دیگر قیمت‌ها پایین نمی‌آید. البته بخشی از این حرف‌ها هم غلو است. باید ببینیم که زنجیره اقتصادی چطور می‌گردد. از همه‌چیز مهم‌تر، مساله ریسک و ثبات است. وقتی که ثبات در سیستم اقتصادی نباشد، هزینه ریسک را بالا می‌بریم.»

او ادامه می‌دهد: «اقتصاد زمانی می تواند پویا باشد که ثبات نسبی در کار باشد. وقتی این ثبات وجود ندارد، این اتفاقات خیلی دور از انتظار نیست. قیمت ارز خارجی در کشور ما ارز اقتصادی نیست، ارز سیاسی است. با گفتار سیاسی قیمت ارز ما جابه جا می شود. اما دیگر هزینه‌های اقتصادی تغییری نمی‌کند.»

بررسی میدانی نشان می‌دهد که بعضی از کالاهای غیرضروری طی یک سال گذشته اصلا واردات نداشته‌اند و فروشندگان جنس‌های انبار شده از یکی دو سال پیش‌شان را می‌فروشند. اما قیمت‌های آن‌ها حتی بالاتر از اوج قیمتی است که دلار طی یک سال گذشته به آن‌ها رسیده است. به عبارتی دیگر، برخی کالاهایی  که با دلار کمتر از ۴ هزار تومان وارد شده‌اند، حالا با دلار بیشتر از ۲۰ هزار تومان فروخته می‌شوند.

مناقبی در این‌باره می‌گوید: «اگر کالا برای الان باشد، واردکننده از مسیر درست و قانونی نمی‌تواند وارد کند وهزینه‌هایش بالا می‌رود. اگر هم مال گذشته باشد، باید دقت داشته باشید که پول موجود زنده است. اگر دو سال پیش کالایی را وارد کرده باشند، نمی‌شود که با همان قیمت دو سال پیش بفروشند. طرف می داند که رگ حیاتش بسته به همین جنسی است که دارد. پس می خواهد که خودش را حفظ کند.»

هر قدر هم قیمت بالا باشد، باز هم مردم خرید می‌کنند  

مرکز آمار به تازگی گزارشی تورم کالاهای وارداتی را منتشر کرده است. بر اساس این گزارش، قیمت کالاهای وارداتی در بهار امسال نسبت به سال گذشته ۱۸۳ درصد افزایش یافته‌است. این در حالی است که تورم کالاهای وارداتی در زمستان ۹۷ نسبت به زمستان ۹۶، ۲۰۳ درصد بود.

از طرفی دیگر نیز تورم کالاهای وارداتی در بهار امسال نسبت به زمستان گذشته، ۵.۳ درصد کاهش داشته است.

کمترین نرخ تورم فصلی در بخش ریالی مربوط به گروه «حیوانات زنده و محصولات حیوانی» بوده است که منفی ۱دهم درصد کاهش ثبت کرده و بیشترین نرخ مربوط به گروه «آلات و دستگاه‌های اپتیک، عکاسی، سینماتوگرافی و ...» است که ٤٤.٢ درصد رشد ثبت کرده است. همچنین در تورم سالانه نیز کمترین نرخ تورم سالانه در بخش ریالی مربوط به گروه «چربیها و روغن‌های حیوانی یا نباتی و ...» (٦,١ درصد) و بیشترین نرخ مربوط به گرو «آلات و دستگاههای اپتیک، عکاسی، سینماتوگرافی و ...» (٢٥٧.١ درصد) است.

با این حساب، تورم کالاهای وارداتی اگرچه در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته افزایش شدیدی داشته، اما در مقایسه با آنچه که در زمستان ۹۷ نسبت به زمستان ۹۶ اتفاق افتاد، تورم کالاهای وارداتی کمتر بوده‌است. در این شرایط چرا باز هم قیمت کالاها بالا و بالاتر می‌رود؟ عضو هیئت مدیره مجمع واردکنندگان بخشی از علت این اتفاق را روند عرضه و تقاضا و رفتار خرید مردم می‌داند. مناقبی می‌گوید: «چیزی که در کشور ما مغفول مانده، عرضه و تقاضاست. وقتی فروشنده هر قیمتی بگذارد، شما باز هم جنس او را می‌خری، قیمت‌ها بالا می‌ماند. در هیچ اقتصادی در جهان با کم‌ترین عدد ممکن، روی کالا قیمت نمی‌گذارند. همیشه در همه جای دنیا کالا با بدترین شرایط عرضه می شود. حالا یک جا سیستم فرهنگی طوری است که وقتی قیمت کالا بالا می‌رود، کسی نمی خرد و به همین خاطر، روی اجناس تخفیف می گذارند. در اینجا وقتی قیمت بالا می‌رود، همه برای خرید هول می زنیم و خودمان کاری می‌کنیم که قیمت‌ها بالا رود.»

وی در انتهای صحبت‌هایش می‌گوید: «همان زمانی که قیمت ارز ۱۹ هزار تومان شد، یک علت مهم فشار خرید مردم بود. امروز که قیمت ارز در حال کاهش است، خریدار نداریم. ولی حالا اگر روند بازار برعکس شد  و قیمت‌ها دوباره بالا رفت، فشار خرید مردم هم بالا می‌رود. در این میان، افرادی هم از این جزر و مدها سوء استفاده شخصی دارند و اوضاع بازار را به اینجا می‌رسانند.»

منبع: ایرنا