شکاف کام چیست و چگونه درمان می‌شود؟

شکاف کام، یک شکاف V یا U شکل در بافت بین دهان و داخل بینی است. این شکاف شامل جداسازی متغیر عضلات کام نرم و زبان کوچک (بافت کوچکی که در انتهای دهان آویزان است) می‌شود و ممکن است سقف استخوانی دهان یا کام سخت را نیز درگیر کند.

علائم شکاف کام

به گزارش انتخاب و به نقل از هلث دی؛ اغلب، اولین نشانه شکاف کام در نوزادان دشواری در تغذیه یا بازگشت غذا از بینی است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که شکاف موجود در بافت بین دهان و بینی مانع از ایجاد مکش لازم برای مکیدن شیر از سینه یا بطری می‌شود. اگر شکاف کام سریع تشخیص داده نشود و روش‌های تغذیه مناسب تغییر نکند، ممکن است نوزاد در افزایش وزن دچار مشکل شود

یکی دیگر از علائم شکاف کام در نوزادان یا کودکان خردسال، مشکلات گوش مانند کاهش شنوایی انتقالی و عفونت‌های مکرر گوش است. این مشکل به دلیل جداسازی عضلات در کام نرم رخ می‌دهد، زیرا این عضلات مسئول باز کردن لوله‌های استاش برای متعادل‌سازی فشار در گوش هستند (همان فرایندی که خمیازه‌کشیدن به «باز شدن» گوش‌ها کمک می‌کند). در صورت وجود شکاف در کام، این عضلات نمی‌توانند به‌طور مؤثر روی لوله‌های استاش کشش وارد کنند و در نتیجه، مایعات ممکن است در پشت پرده گوش جمع شوند و باعث کاهش شنوایی و افزایش عفونت‌ها شوند.

بدون درمان مناسب، کودک مبتلا به شکاف کام نمی‌تواند برخی صداهای گفتاری را تولید کند. این صداها شامل صداهایی هستند که به فشار نیاز دارند مانند «ب»، «د»، «پ» و «چ». هدف اصلی از ترمیم شکاف کام، تسهیل گفتار طبیعی است.

علل شکاف کام

در بیشتر موارد، نمی‌توان علت دقیقی برای وجود شکاف کام شناسایی کرد که این موضوع می‌تواند برای خانواده‌هایی که به دنبال پاسخ هستند، ناامیدکننده باشد. برخی عوامل که ممکن است خطر داشتن کودک مبتلا به شکاف کام را افزایش دهند شامل سیگار کشیدن در دوران بارداری، مصرف برخی داروها (مانند داروهای ضدصرع) و دیابت مادر هستند. داشتن سابقه خانوادگی شکاف نیز ممکن است خطر را افزایش دهد، به‌ویژه زمانی که شکاف لب و کام با هم رخ دهند.

در برخی کودکان، شکاف کام در ترکیب با سایر شرایط یا نقایص مادرزادی رخ می‌دهد. در این موارد، ممکن است علت ژنتیکی برای تمام این شرایط وجود داشته باشد. برخی از این شرایط شامل سندرم استیکر، سندرم حذف 22q11.2 (که به‌عنوان سندرم ولوکاردیوفاشیال نیز شناخته می‌شود) و سندرم ون در ووده هستند، اما شکاف کام با نزدیک به 400 سندرم مختلف مرتبط شده است.

تفاوت بین شکاف لب و شکاف کام

شکاف لب و شکاف کام اغلب با هم اتفاق می‌افتند، اما هرکدام ممکن است به‌صورت جداگانه نیز رخ دهند. شکاف لب شامل یک شکاف در بافت لب بالایی زیر سوراخ بینی است و معمولاً باعث تغییر شکل بینی، لثه و دندان‌ها می‌شود. شکاف لب ممکن است در یک طرف یا هر دو طرف رخ دهد و از بیرون قابل مشاهده است. در مقابل، شکاف کام شامل بافت نرم و استخوان داخل دهان است و معمولاً از بیرون قابل مشاهده نیست، مگر اینکه شکاف لب نیز وجود داشته باشد.

شکاف کام چه زمانی قابل تشخیص است؟

شکاف لب معمولاً در هفته‌های 18 تا 22 بارداری تشخیص داده می‌شود، زیرا سونوگرافی نمای خوبی از صورت جنین ارائه می‌دهد. اگر شکاف لب وجود داشته باشد، گاهی در همان اسکن احتمال شکاف کام نیز مطرح می‌شود. در مقابل، شکاف کام به‌تنهایی به‌ندرت در سونوگرافی تشخیص داده می‌شود، زیرا نمای داخلی دهان محدود است. گاهی اوقات، یافته‌های دیگر مانند فک کوچک یا مشکل قلبی، باعث ارجاع برای تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) جنینی می‌شود که در آن شکاف کام بهتر تشخیص داده می‌شود. در بیشتر موارد، شکاف کام به‌تنهایی بلافاصله پس از تولد و در طی معاینه معمول یا هنگام بروز مشکلات تغذیه‌ای تشخیص داده می‌شود.

درمان‌های شکاف کام

مراقبت از شکاف توسط تیمی چندتخصصی از متخصصان ارائه می‌شود که هرکدام بر یک جنبه از درمان تمرکز می‌کنند. این تیم ممکن است شامل پرستاران، جراحان پلاستیک، متخصصان گوش و حلق و بینی، دندانپزشکان، متخصصان تغذیه، متخصصان اطفال، شنوایی‌شناسان و سایر متخصصان باشد. نوع متخصصان درگیر بستگی به نیازهای هر کودک دارد.

مراقبت اولیه بر تغذیه و افزایش وزن تمرکز دارد. در بیشتر موارد، از بطری‌های مخصوصی استفاده می‌شود که امکان تغذیه بدون نیاز به مکش را فراهم می‌کنند. بیشتر کودکان مبتلا به شکاف کام نمی‌توانند به‌طور مؤثر از سینه مادر تغذیه کنند، اما بسیاری از مادران شیر خود را می‌دوشند و از طریق بطری به کودک می‌دهند، درحالی‌که مکیدن سینه مادر به‌منظور ایجاد پیوند عاطفی ادامه می‌یابد. وزن این کودکان معمولاً بیشتر از سایر نوزادان پایش می‌شود تا مشکلات تغذیه و افزایش وزن به‌سرعت برطرف شود.

در دوران نوزادی، تمرکز مراقبت شکاف به شنوایی معطوف می‌شود. تمام نوزادان، چه شکاف داشته باشند چه نداشته باشند، پس از تولد تحت غربالگری شنوایی قرار می‌گیرند. نوزادان مبتلا به شکاف کام، در چند ماهگی آزمایش‌های پیگیری دقیق‌تری دارند. در برخی موارد، پیش از ترمیم شکاف کام استفاده از سمعک توصیه می‌شود.

درمان اصلی شکاف کام، جراحی ترمیمی است. در بیشتر موارد، این جراحی در حدود 9 تا 12 ماهگی انجام می‌شود، اما زمان آن بسته به میزان شکاف و نیازهای فردی کودک متفاوت است. جراحی شکاف کام باعث بستن شکاف و بازسازی عضلات کام می‌شود تا گفتار تسهیل گردد. علاوه بر این، بیشتر کودکان از قرار دادن لوله‌های گوش برای بهینه‌سازی شنوایی و کاهش خطر عفونت گوش سود می‌برند.

پس از ترمیم شکاف کام، کودکان معمولاً یک شب در بیمارستان تحت نظر قرار می‌گیرند. مراقبت‌های پس از جراحی شامل مدیریت درد و رژیم غذایی اصلاح‌شده است. در برخی موارد، گفتاردرمانی یا مداخلات زودهنگام چند ماه پس از جراحی توصیه می‌شود.

آیا راهی برای پیشگیری از شکاف کام وجود دارد؟

از آنجا که علت شکاف کام به‌ندرت به‌طور دقیق مشخص می‌شود، روش‌های خاصی برای پیشگیری از آن وجود ندارد. اجتناب از عوامل محیطی مانند سیگار کشیدن در دوران بارداری توصیه می‌شود. بااین‌حال، در بیشتر موارد، هیچ اقدام مشخصی باعث بروز یا پیشگیری از شکاف کام نمی‌شود.

زندگی با شکاف کام

به‌عنوان یک پزشک در بیمارستان کودکان بوستون، مشاهده کرده‌ام که افراد مبتلا به شکاف کام، به‌طور کلی کیفیت زندگی بسیار خوبی دارند، اما ممکن است در طول دوران کودکی و گاهی بزرگسالی به مراقبت‌های پزشکی مداوم نیاز داشته باشند. این مراقبت‌ها شامل نیاز به مجموعه‌های اضافی لوله‌های گوش و مراقبت‌های مرتبط با شنوایی می‌شود. گفتاردرمانی اغلب برای بهینه‌سازی گفتار مفید است و گاهی به جراحی‌های اضافی نیاز می‌شود. در نهایت، بسیاری از کودکان بزرگ‌تر به درمان‌های ارتودنسی مانند استفاده از گشادکننده کام یا بریس نیاز خواهند داشت