آیا وعده رفع یک‌ساله کمبود مدرسه در مناطق محروم به ثمر می‌رسد؟/ سالانه ۳۰ درصد دانش‌آموزان سیستان و بلوچستان مجبور به ترک تحصیل می‌شوند/ تهران؛ صدرنشین آمار کمبود مدرسه در ایران
مسعود پزشکیان در حدود چهار ماهی که روی کرسی ریاست جمهوری تکیه زده، تقریبا تنها یک وعده زمان‌دار را مطرح کرده و آن هم رفع مشکل کمبود مدارس در مناطق محروم کشور طی یک سال بوده است؛ وعده‌ای که کارشناسان آموزشی و خیرین مدرسه‌ساز معتقدند اگر خود دولت برای تحقق آن بودجه نگذارد، به سرنوشت قول دولت رئیسی به مردم در زمینه ساخت سالانه یک میلیون مسکن دچار خواهد شد؛ آن هم در شرایطی که علاوه بر کمبود محسوس تعداد مدرسه‌ها در حداقل هفت استان کشور، حدود ۱۰۰ هزار کلاس درس نیز در سراسر ایران نیازمند بازسازی یا مقاوم‌سازی هستند. البته نباید از خاطر برد با وجود این که وعده پزشکیان مربوط به مناطق محروم است، اما براساس آمارهای رسمی آموزش و پرورش، تهران بیش از سایر استان‌ها دچار کمبود مدرسه است.
دیده‌بان ایران؛ لیلا شوقی - مسعود پزشکیان در حدود چهار ماهی که از شروع دوره ریاست جمهوری‌اش می‌گذرد، تقریبا تنها یک وعده مدت‌دار ارائه کرده است، یعنی تقریبا فقط همین یک وعده بوده که برخلاف سایر قول‌هایش به مردم، زمان مشخصی را برای تحقق آن اعلام کرده است. این وعده درباره رفع کمبود مدرسه در مناطق محروم بوده است؛ به نحوی که رئیس‌جمهور هم در بازدید از قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) و هم در نشست خبری با خبرنگاران، اعلام کرده است که «مشکل کمبود مدرسه در مناطق محروم را یک‌ساله با کمک نیروهای بسیج، قرارگاه خاتم الانبیا (ص) و بنیاد برکت مرتفع می‌کنیم»، او البته این را هم گفته است که «اگر نقشه ساخت و مصالح را به مردم بدهیم، خودشان مدارس را می‌سازند.»
سوال اما این است که این وعده تا چه حد امکان عملی شدن دارد؟ آن هم زمانی که در حافظه تاریخی مردم ایران، هنوز وعده ساخت سالانه یک میلیون خانه در دولت سیزدهم نقش بسته است؛ خاطره‌ای که البته هیچ‌گاه رنگ واقعیت به خود نگرفت و امیدی بود که تبدیل به یاس شد. حال، کارشناسان و مدرسه‌سازان معتقدند که با گرانی مصالح و مشکلات دیگر، نمی‌توان این وعده را عملی کرد، اگرچه برخی نمایندگان مجلس دوازدهم به این وعده رئیس‌جمهور به دید فرصت نگاه می‌کنند و امیدوارند عملیاتی شود؛ البته با توجه به زمان‌دار بودن این وعده رئیس‌جمهور، طبیعتا زمان می‌تواند بهترین قضاوت را درباره آن داشته باشد.
کمبود و فرسودگی مدارس به روایت آمار
در این میان جای طرح این پرسش وجود دارد که شرایط کمبود مدرسه در کشور تا چقدر بد است؟ آیا اوضاع زیرساخت‌های آموزشی کشور، بغرنج است و بسیاری از دانش‌آموزان از حضور در مدرسه‌ای با امکانات مناسب، محروم هستند؟ اتفاقا حمیدرضا خان‌محمدی، رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور آماری در این‌باره داده است، او آمار کمبود کلاس درس را نداده، بلکه در باره اوضاع بغرنج برخی مدارس صحبت کرده و گفته است که ۷۰ هزار کلاس درس کشور نیازمند مقاوم‌سازی هستند و ۳۰ هزار کلاس درس هم باید تخریب و بازسازی شوند.
اما هم‌زمان با آمار بالای مدارس نیازمند مقاوم‌سازی یا بازسازی، طبق برنامه هفتم توسعه و تا پایان این برنامه پنج‌ساله، ۲۰۰ مجتمع آموزشی نیز باید ساخته شود، یعنی باید مدارس کوچک جمع‌آوری شوند و به جای آن، مدارس بزرگ تاسیس شود. به این قانون البته باید قانون سرانه آموزشی کشور را هم اضافه کرد که براساس آن، به ازای احداث هر ۲۰۰ واحد مسکونی، باید یک مدرسه ۱۲ کلاسه نیز ساخته شود.
اگر بخواهیم با این قانون موضوع کمبود مدرسه در کشور را بررسی کنیم، نه‌تنها استان‌های محروم که همه استان‌های کشور، با کمبود مدرسه مواجه هستند و اتفاقا در صدر همه استان‌هایی که از این محرومیت رنج می‌برند، تهران است که هر روز، یک شهرک و یک برج هزار واحدی، مانند قارچ سر از خاک درمی‌آورد، اما تعداد مدارس موجود در آن، متناسب با جمعیت بالایش نیست؛ به نحوی که اخیرا خبرگزاری تسنیم که وابسته به سپاه است، از وجود کلاس‌های درس ۴۸نفره در شهر تهران گلایه کرده و گفته است که پایتخت به ۱۳ هزار کلاس درس جدید نیاز دارد و سایت‌های مسکن مهر اطراف تهران نیز با کمبود شدید مدرسه مواجه هستند.
نکته قابل توجه این که با موج مهاجرت‌پذیری به حاشیه پایتخت و کلان‌شهرها و البته مهاجرت اتباع، این کمبود بیشتر هم می‌شود تا مساله کمبود مدرسه در کشور در کنار تعداد بالای مدارسی که عمرشان گذشته است و ایمن نیستند، بیشتر به چشم بیاید؛ کمبودی که هم در شهر تهران و هم در اطراف آن که حضور اتباع گسترده‌تر است، وجود دارد. در همین راستا مسئولان آموزش و پرورش استان تهران تاکید دارند که ۶۹۵ مدرسه ۱۵ کلاسه در شهرستان‌های استان تهران مورد نیاز است تا از تراکم بیش از حد کلاس‌ها جلوگیری شود.
کمبود مدرسه به ترک تحصیل در مناطق محروم دامن می‌زند
آن‌طور که پیش از این رئیس سازمان نوسازی مدارس اعلام کرده است، استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، قم، البرز و آذربایجان غربی در زمینه بازسازی و نوسازی مدارس نیاز به توجه بیشتری دارند. از قضا این استان‌ها، در صدر دریافت اعتبارات مالی قرار دارند، خیران هم بیشترین مدارس را در این استان‌ها می‌سازند. شرایط در استان‌های ذکرشده به قدری بد است که در سال گذشته و با وجود ساخت یک هزار و ۱۱۴ کلاس درس در استان خراسان رضوی، یک هزار کلاس درس در استان تهران و یک هزار و ۵۰۳ کلاس درس در استان سیستان و بلوچستان، کمبود مدرسه هنوز در این استان‌ها احساس می‌شود؛ تا حدی که این کمبود حتی به افزایش آمار ترک تحصیل در برخی مناطق محروم کشور دامن می‌زند.
فاروق اعظمی، نماینده پیشین مردم سیستان و بلوچستان در مجلس نیز با اشاره به کمبود کلاس درس در این استان، به دیده بان ایران گفت که کمبود مدرسه در بسیاری از مناطق محروم از جمله روستاهای سیستان و بلوچستان که ۵۱ درصد از جمعیت این استان را تشکیل می‌دهد، باعث ترک تحصیل بسیاری از کودکان و نوجوانان می‌شود. آن‌طور که اعظمی گفته است، سالانه ۳۰ درصد دانش‌آموزان این استان به دلیل مشکلاتی مانند کمبود مدرسه و هزینه‌های میلیونی سرویس مدارس مجبور به ترک تحصیل می‌شوند، او همچنین تاکید کرده است: «در منطقه‌ای از سیستان و بلوچستان بررسی کردیم که ۱۲ سال پیش، از ۴۵۰۰ دانش‌آموز کلاس اول ابتدایی که شروع به تحصیل کرده‌اند، فقط ۵۰۰ نفر آن‌ها توانسته‌اند دیپلم بگیرند یا وارد دانشگاه شوند. فقط در یک منطقه از استان، ۴ هزار دانش‌آموز ترک تحصیل کرده‌اند که بیشترشان از مقطع ابتدایی به متوسطه اول بوده‌اند.»
تا دولت بودجه نگذارد، مشکل کمبود مدرسه حل نمی‌شود
رئیس‌جمهور حتما مشکل کمبود کلاس درس در سطح کشور را احساس کرده است که اینجا و آنجا وعده حل این مشکل را داده، سوال اما این است که وعده رفع این مشکل در یک سال ممکن است؟ مجید کاشفی، از اعضای مجمع خیرین مدرسه‌ساز، به صراحت به این پرسش، پاسخ منفی می‌دهد. او که ۲۸ سال سابقه مدرسهسازی دارد، به خبرنگار دیده‌بان ایران می‌گوید: «این هدف والا و ارزشمند است، البته که وعده‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود، اما به نظر می‌رسد که عملی شدن آن حداقل در یک سال امکان‌پذیر نیست.»
کاشفی به هزینه‌های بالای ساخت یک کلاس درس اشاره می‌کند به این که مصالح ساختمانی به شدت گران شده است و دیگر امروز به راحتی نمی‌توان مدرسه‌ای ساخت. او حتی می‌گوید که به خاطر گران بودن مصالح ساحتمانی، بسیاری از خیرین به‌سختی مدرسه می‌سازند یا حتی برخی از آن‌ها از ادامه انجام این کار خیر دست کشیده‌اند. این خیر مدرسه‌ساز تاکید کرد: «اگر تا پیش از این، با ۱۰۰ میلیون تومان، خیرین می‌توانستند، یک مدرسه بزرگ بسازند، حالا با ۱۰ و یا ۲۰ برابر آن حتی نمی‌توان یک کلاس درس ساخت.»
این نکته البته درست است زمانی که رئیس سازمان نوسازی مدارس نیز هزینه ساخت یک کلاس درس را به طور متوسط یک و نیم میلیارد تومان عنوان کرده است. به همین دلیل، کاشفی معتقد است که تا خود دولت بودجه نگذارد و وارد عمل نشود، نمی‌توان برای رفع این مشکل به صورت جدی اقدام کرد و اگر این اقدام انجام نشود، خاطره تلخ عملی نشدن وعده ساخت سالانه یک میلیون مسکن در دولت سیزدهم تکرار می‌شود. این خیر مدرسه‌ساز همچنین به موضوع کمبود معلم نیز اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که ساخت چاردیواری مدرسه چه فایدهای دارد زمانی که بسیاری از مدارس، معلمی ندارند تا به دانش‌آموزان آموزش دهند؛ بنابراین دولت باید برای رفع مساله کمبود معلم هم فکری اساسی کند.
امکان تحقق وعده رئیس‌جمهور با هم‌افزایی دستگاه‌ها
اما با وجود این که عملی شدن وعده رفع کمبود مدارس در مناطق محروم کشور طی یک سال را دور از دسترس می‌دانند، برخی نمایندگان مجلس از جمله رمضان رحیمی دشتلوئی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات، به این قول و قرار رئیس‌جمهور نگاه مثبتی دارند. او در گفت‌وگو با خبرنگار دیده‌بان ایران تاکید دارد که با هم‌افزایی و عزم ملی، با همت خیرین، گروه‌های جهادی، قرارگاه خاتم الانبیا (ص)، بنیاد برکت و سازمان سازندگی بسیج، می‌توان حتی در مدت زمان کوتاه یک‌ساله هم کارها کرد.
رحیمی همچنین می‌گوید که اگر همه عزمشان را جمع کنند، می‌توان مشکل کمبود مدرسه در کشور را رفع کرد. نماینده مردم فلاورجان استان اصفهان، البته تاکید می‌کند که دولت هم برای این هدف، باید بودجه خوبی را کنار بگذارد. او به برنامه دولت برای آبانماه اشاره می‌کند، به این که باید برنامه بودجه ۱۴۰۴، به مجلس شورای اسلامی، تقدیم شود تا مجلسی‌ها درباره بودجه تصمیم‌گیری کنند و معتقد است که حتما برای عملی شدن این وعده، بودجه‌ای هم درنظر گرفته شده است. رحیمی می‌گوید: «نگاه مجلس و کمیسیون برنامه و بودجه، به این وعده مثبت است و حتما هم در بودجه سال آینده، بند بودجه‌ای خاصی به آن اختصاص خواهد داشت.»
عضو کمیسیون آموزش مجلس در پایان باز توجه را به سمت همکاری بسیج همگانی و هم‌افزایی بین خیرین، قرارگاه‌ها و دولت جلب می‌کند و تاکید می‌کند که اگر همه دست در دست هم دهند، سال آینده، کمبود مدرسه در مناطق محروم کشور و ۷ استان صدرنشین برطرف خواهد شد.
منبع: سایت دیده‌بان ایران
