صدا و سیما، شجریان و یک رأی عجیب

به گزارش دیده بان ایران؛ محمدحسین آقاسی (وکیل محمدرضا شجریان) در گفت وگو با ایرنا درباره شکایت محمدرضا شجریان از صدا و سیما به خاطر پخش بدون رضایت آثار وی گفته است: «با توجه به اینکه موکل به دلیل بیماری امکان حضور در دادگاه را نداشت، من به عنوان وکیل پرونده در جلسه حضور یافتم و از صدا و سیما نیز وکیل، معاون مربوطه و یکی از مدیران آن در جلسه حضور یافتند و تفسیر قضایی، سلیقه و طرز تفکر قاضی این بود که صدا و سیما کار بدی نکرده و شاید پخش آثار به نفع موکل هم بوده است. [...] هیچ کدام از دلایل ما مورد توجه دادگاه قرار نگرفت و نهایتاً روز (12 شهریور)، دادگاه رأی مبنی بر رد شکایت صادر و اعلام کرد پخش آثار موکل در صدا و سیما، موجب شهرت وی شده و به زیان او نبوده است.»

ماجرا چیست؟
 سال 1388 محمدرضا شجریان در نامه‌ای به عزت‌الله ضرغامی از وی خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند، شجریان پس از شکایت از صدا و سیما به دلیل پخش بدون اجازه آثارش، به صورت خاص اجازهٔ پخش ربّنا و ادعیه (مثنوی افشاری) را به صدا و سیما داد ولی اعلام کرد که تا زمانی که وارونه نمایاندن واقعیت‌ها در صداوسیما صورت می‌پذیرد، به پخش سایر آثارش از شبکه‌های مختلف آن رضایت نخواهد داد.
اینک وکیل شجریان خبر از طرح یک دعوای حقوقی علیه صدا و سیما می دهد که نتیجه ای عجیب به همراه داشته است.

 به گفته‌ آقاسی از سال 1388 تا کنون (9 سال) این پرونده در جریان بوده است و بعد از چندین بار رد شکایت و مطرح گشتن آن دوباره باز همان حکم صادر شده است.

واقعیت چیست؟
ما پرونده را نخوانده ایم و آنچه منتشر شده، اظهارات وکیل شجریان است که البته تا کنون از سوی هیچ مرجعی، تکذیب هم نشده است. لذا اگر گفته های وکیل را حمل بر صحت کنیم، انصاف حکم می کند چند نکته را مطرح کنیم:

اساسا بیان اینکه « پخش آثار وی در صدا و سیما موجب شهرت وی شده و به زیان او نبوده است » هم غیر حقوقی است و هم غیر واقعی.
شهرت محمدرضا شجریان به دهه 50 بر می گردد که با توجه به صدای لطیف و تاثیر گذار و تسلط بر دستگاه‌های آواز ایرانی در میان عامه مردم شناخته شد؛ علی الخصوص بعد از اجرای زندهٔ راست‌پنجگاه در سال ۱۳۵۴ به‌همراه محمدرضا لطفی و ناصر فرهنگ‌فر، که بعدها در یک آلبوم موسیقی با همین نام منتشر شد که غوغایی بپا کرد.

بنابراین، آوازه شجریان، قبل از انقلاب به سراسر ایران رسیده بود و اتفاقاً به خاطر همین شهرت و محبوبیت بود که صدا و سیما آوازهای او را پخش کرد و این گونه نبود که ابتدا صدای فردی گمنام به نام محمدرضا شجریان در رادیو و تلویزیون پخش شود و سپس مردم او را بشناسند و استاد آواز ایران بنامندش.

قانون چه می گوید؟
  این جمله که "پخش آثار وی در صدا و سیما موجب شهرت وی شده و به زیان او نبوده است" حامل پیام غیرقانونی و خطرناکی است بدین معنی که از این پس، هر رسانه‌ای، هر زمانی، هر اثری، از هر هنرمندی را می‌تواند بدون اجازه صاحب اثر منتشر کند و با استناد به اینکه کار ما به مشهور شدن هنرمند کمک کرده است، از هرگونه تعقیب و پاسخگویی در امان باشد!

این در حالی است در هیچ قانونی چنین اجازه ای نیامده است و اتفاقاً "قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان"در ماده 23 خود به زبان فارسی سلیس می گوید هر کس اثر دیگری را بدون اجازه اش منتشر کند، به حبس از 6 ماه تا 2 سال محکوم می شود. همین قانون در ماده 28 می افزاید: "هر گاه متخلف از این قانون شخص حقوقی باشد علاوه بر تعقیب جزایی شخص حقیقی مسؤول که جرم ناشی از تصمیم او باشد‌، خسارات شاکی خصوصی از اموال شخص حقوقی جبران خواهد شد."

حال از کجای این نص صریح قانونی، جمله "پخش آثار وی در صدا و سیما موجب شهرت وی شده و به زیان او نبوده است" درآمده است، الله اعلم!
 

بعد از تحریر
در حکومت اسلامی که مدام از عدالت علی(ع) سخن گفته می شود و حکایت تاریخی حضور و محکومیت امام علی(ع) در دادگاه -آن هم در دوران حکومت شان- با افتخار نقل می شود، رواست شکایت هنرمندی که مواضع اش الزاماً همسو با حاکمان نیست، با عدالت کامل رسیدگی شود تا این شبهه پدید نیاید که چون شجریان حرف هایی گفته که ناخوشایند مسؤولان بوده است، پس حق او مورد حمایت قانون نیست! 

عصرایران