تغییراتی که در انتظار خانه تئاتر است

دیده بان ایران: یک کارگردان تئاتر با تاکید براینکه هنوز می‌توان به بهبود عملکرد خانه تئاتر امیدوار بود، معتقد است: در خانه تئاتر میل مبهمی وجود دارد که مانع جذب نیروهای جوان‌تر و تأثیرگذارتر می‌شود و این میل مبهم باید شناسایی شود.

نادر برهانی مرند در آستانه انتخابات خانه تئاتر و در زمانی که انتقادهای زیادی از این خانه مطرح می‌شود و عده‌ای هم هیچ امیدی به تغییر در وضعیت آن ندارند، در گفت‌وگویی با ایسنا بیان کرد: من جزو افرادی هستم که هنوز به خانه تئاتر امیدوارم و معتقدم این خانه می‌تواند با کمی بازنگری در اساسنامه، آیین‌نامه و ماده ـ تبصره‌های دست و پاگیری که باعث این همه هجمه و انتقاد شده به هدف اصلی خود که وفاق بین اهالی تئاتر و تشکیل صنف به معنای واقعی است برسد.

او افزود: البته معتقدم انتقادهایی بر عملکرد خانه تئاتر وارد است و انتقادها هم بسیار جدی است. شاید بزرگترین نقد به خانه تئاتر این باشد که تلاش نکرده در قوانین خود به نوعی بازنگری کند که در فعالیت‌های تئاتر کنش‌گری ایجاد کند چرا که واقعیت این است که تاکنون تئاتر ما صددرصد دولتی بوده و هنوز هم هست، هر چند یک ماجرای شبه خصوصی مشکوکی به فضای تئاتر اضافه شده اما در این فضای صددرصد دولتی نمی‌شود از خانه تئاتر انتظار معجزه، تأثیرگذاری و کنش‌گری طبق تعریف صنف یا سندیکا داشت.

این عضو کانون نمایشنامه‌نویسان خانه تئاتر گفت: با این حال باور دارم خانه تئاتر می‌تواند با شفاف‌سازی عملکرد خود و اعتمادسازی مجدد، مخصوصا برای نسل‌های جدید وارد حیاتی دوباره شود. الان خانه تئاتر در یک پیچ تازه‌ای قرار گرفته و وقت آن رسیده که هم خودش و هم ماجرای تئاتر را متحول کند.

این کارگردان درباره اینکه برخی از نقدها به این است که مدیران قدیمی خانه تئاتر مانع ورود جوان‌ها و نگاه‌های تازه می‌شوند که نمونه آن چند سال قبل هم مشاهده شد، ادامه داد: امروز از خانه تئاتر به دلیل پیچیدگی مسائل تئاتر انتظارها خیلی بالاست و همین انتظار بالا سبب شده که عده‌ای به دلیل آنکه توقعات خود را برآورده نمی‌بینند ناامید شوند. با این حال به نظرم این طور نبوده که در خانه تئاتر راه بر جوان‌ها بسته باشد شاید جوان‌ها به اقتضای سن و سال خود آرمانی فکر می‌کنند که البته همین هم درست است، اما این طور نیست که راه برای ورود آن‌ها بسته باشد و فقط افراد سن و سال‌دار در آنجا باشند. این یک سوءتفاهم است. البته در کنار این سوءتفاهم به نظرم میل مبهمی هم در خانه تئاتر وجود دارد که خواسته و ناخواسته مانع جذب نیروهای جوان‌تر، تأثیرگذارتر و کنش‌گرتر می‌شود. این میل مبهم هم باید شناسایی شود و در جهت رفع آن کوشید.

او با اشاره به جریانی که از آن به عنوان «شبه خصوصی تئاتر» نام می‌برد گفت: این جریان نه تنها برخی مسائل را حل نکرده بلکه مشکلاتی را هم به تئاتر ما اضافه کرده است. البته من اصلا مخالف تئاتر خصوصی نیستم و جزو کسانی هستم که از دیرباز تاکنون موافق تشکیل تئاتر خصوصی به معنای واقعی خود هستم اما نه آن تئاتر خصوصی که کج‌روی، سوءاستفاده‌گری و فرصت‌طلبی یک عده را دامن بزند. شرایط فعلی تئاتر خصوصی که به راه افتاده به این شکل است که برای تأمین مطامع خویش دست به هر کاری می‌زند و این در آینده تیشه به ریشه تئاتر ایران خواهد زد چون گیشه به هر قیمتی در اولویت قرار می‌گیرد.

برهانی‌مرند در پاسخ به اینکه با وجود امیدواری که دارد، چه راهکاری برای حضور حداکثری اهالی تئاتر در انتخابات خانه تئاتر و پررنگ‌تر کردن نقش این نهاد صنفی در جریان روز تئاتر معرفی می‌کند، گفت: به زودی انتخابات خانه تئاتر را پیش رو داریم و این مسئله خود به تنهایی از مواردی است که باید تغییر کند تا انتخابات کلیشه‌ای دچار تحول شود و بعد اهالی تئاتر هم فرصت پیدا کنند روشنگرانه به برنامه‌ها رأی دهند نه اینکه به افراد رأی دهند. این باید صرف نظر از این باشد که یک نفر سال‌ها برای خانه تئاتر زحمت کشیده است چون این به تنهایی ملاکی برای اصلح بودن نیست.

به گفته وی اهالی تئاتر باید برای انتخابات پیش روی خانه تئاتر به فکرهای نو که البته سن و سال هم نمی‌شناسد رأی دهند چون خانه تئاتر در عین اینکه به تجربه احتیاج دارد به طرح‌ها و افکار نو هم نیاز دارد و این طور نیست که صرف حضور جوانان معجزه‌ای در خانه تئاتر ایجاد شود.

او در پایان خاطرنشان کرد: بنابراین معتقدم اگر تغییری در انتخابات رخ دهد می‌توان به نتیجه آن و بهبود در عملکرد خانه تئاتر امیدوار بود اما اگر همان شیوه همیشگی و سنتی اتفاق بیفتد با نهایت احترام به همه کسانی که در این سال‌ها زحمت کشیده‌اند فکر نمی‌کنم اتفاق خاصی رخ دهد چون یک گره کور در این نوعِ انتخابات است و امیدوارم به آن فکر کرده باشند یا حداقل کسانی که رأی می‌دهند در رأی دادن خود دقت کنند.