از بازگشت آثار تاریخی تا ثبت جهانی در یونسکو
از زمان آغاز به کار دولت یازدهم تا امروز قدم‌هایی که برای میراث فرهنگی در این سازمان عریض و طویل برداشته شده، شاید آن‌قدر که باید در سطح بالایی نبودند، اما با توجه به وضعیت نابسامان این سازمان در دولت دهم، می‌توان همین قدم‌ها را راهی به سوی روشنایی دانست.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران، استرداد چهار محموله تاریخی ایران از کشورهای دیگر، جهانی شدن هفت اثر تاریخی، طبیعی و ناملموس در چهار سال گذشته تا امروز؛ برگزاری نمایشگاهی بزرگ از ۴۴۶ شیء تاریخی ایران در شهر بُن آلمان و پیگیری‌ها برای تهیه فهرست قرمز آثار تاریخی ایران را می‌توان مهمترین اقدامات سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در طول چهار سال گذشته دانست.
اواخر سال ۹۳ اتفاقی جدید در دولت و در بخش فرهنگی رخ داد، و آن آغاز استرداد یک‌سری از آثار تاریخی ایران از کشورهای مختلف بود. در قدم نخست دی ۱۳۹۳ آثار «خوروین» از بلژیک به ایران برگردانده شدند، این آثار شامل ۳۶۹ شیء فلزی و سفالی از دوره‌ی آهن بودند.
چهار ماه بعد در اردیبهشت ۹۴ اعلام شد؛ ۱۰۸ اثر تاریخی منحصربه‌فرد از محوطه‌ی چغامیش در استان خوزستان که ۵۱ سال پیش با هدف انجام مطالعات علمی توسط موسسه‌ی شرق‌شناسی شیکاگو از کشور خارج شده بودند، به کشور استرداد و از فرودگاه امام‌خمینی (ره) به موزه‌ی ملی ایران منتقل شدند. آثار تاریخی از جنس گِل و متعلق به شش هزار سال قبل.
۱۹ اردیبهشت سال گذشته نیز تعداد ۷۳ قطعه مُهر تاریخی باقی مانده از دوره ساسانی توسط دولت آمریکا به ایران عودت داده شده بود که این محموله‌ی باارزش باستانی عصر یک‌شنبه (۱۹ اردیبهشت) ۹۵ در مراسمی از طرف نماینده وزارت امور خارجه به رییس موزه ملی ایران تحویل شد. این مجموعه در سال ۲۰۰۲ میلادی و زمانی‌که به صورت غیرقانونی در حال وارد شدن به کشور آمریکا بود، شناسایی بشد.
در چهارمین استرداد آثار تاریخی؛ ۱۰ مرداد ۹۴ خبر رسید که در ادامه توافقات یونسکو با کشورهای عضو و به پیوستِ این توافق در کنوانسیون «یونیدروا»، ۲۸ قطعه از اشیاء و آثار فرهنگی متعلق به دوران قبل و پس از اسلام که به صورت غیرقانونی در سال‌های گذشته از کشور خارج شده بودند، به ایران برگردانده می‌شود، تا این‌که ۱۷ آبان ۹۵ تحویل موزه ملی ایران شد و از ۱۴ دی تا ۲۳ بهمن ماه ۹۵ در موزه ملی ایران به نمایش درآمدند.
این آثار مربوط به هزاره سوم و هزاره اول پیش از میلاد و شامل ۳۰ قلم شیء شامل ظروف سفالی بی لعاب و لعابدار، مهر استامپی، پیکرک، النگو و انگشتری بودند.
و البته پیگیری‌های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هنوز برای بازپس‌گیری باقی‌مانده‌های الواح هخامنشی به عنوان تنها پرونده‌ی ایران از آثار تاریخی در کشورهای دیگر در دستور کار است.
در طول چهار سال گذشته کدام آثار از کدام شهرها جهانی شدند؟
صعود ایران در فهرست ثبت آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی در یونسکو به عنوان یازدهمین کشور پیشرو در ثبت آثار تاریخی از دیگر افتخارات ایران می‌تواند قلمداد شود. قرار گرفتن ۲۱ اثر فرهنگی و ۱۱ اثر ناملموس و معنوی در فهرست میراث جهانی یونسکو که جمعا ۳۲ اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی و معنوی ایران را جهانی کرده، حائز اهمیت است.
تیر ۱۳۹۳ محوطه تاریخی و ارزشمند «شهرسوخته» در سیستان و بلوچستان به فهرست آثار جهانی اضافه شد. تیر سال بعد یعنی ۱۳۹۴ محوطه‌ی جهانی «شوش» از استان خوزستان و «منظر فرهنگی هنری میبد» در استان کرمان در فهرست میراث جهانی یونسکو نامدار شدند.
آذرماه ۱۳۹۵ پرونده چندملیتی نوروز در فهرست میراث ناملموس جهانی در یونسکو ثبت شد، پرونده‌ای که با افزوده شدن نام پنج کشور به هفت کشوری که در نخستین پرونده‌ی ثبت جهانی نوروز حضور داشتند نیاز به تائید مجدد یونسکو داشت و این تائید در ان زمان انجام شد.
در همین روز و تاریخ نیز، در یازدهمین اجلاس بین‌الدول میراث ناملموس، پرونده "فرهنگ پخت نان لواش" مطرح و پس از بحث و بررسی طولانی به ثبت رسید که با ثبت این پرونده، میراث ناملموس جهانی ایران به یازده عنوان رسید، این پرونده به طور مشترک بین کشورهای ایران، آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، و ترکیه ثبت شد.
تا تیر سال گذشته که دو پرونده‌ی جدید «پرونده زنجیره‌ای قنات‌ها» شامل ۱۱ قنات ایرانی با معیارهای شاخص از شهرهای مختلف کشور و «بیابان لوت» که میان سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان محصور شده‌اند با تائید یونسکو درفهرست اثار جهانی به ثبت رسیدند.
از سوی دیگر و در ادامه تلاش‌های مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در تیرماه امسال نیز پرونده‌ی «شهر تاریخی یزد» به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران به یونسکو معرفی شده و قرار است بررسی شود. همچنین آبان ماه نیز دو پرونده‌ی «چوگان ایرانی» و «کمانچه» برای ثبت در فهرست میراث ناملموس در یونسکو بررسی می‌شوند.
به گزارش ایسنا، اما اگر از ایرادات وارد شده به برگزاری نمایشگاه «ایران، فرهنگ کهن بین آب و بیابان» در ۲۳ فروردین امسال که ۴۴۶ شیء تاریخی و ارزشمند ایرانی در تالار و موزه هنر و نمایش جمهوری فدرال آلمان به نمایش درآمدند بگذریم، برگزاری فی‌نفسه این نمایشگاه به مدت چهار ماه را می‌توان از دیگر اقدامات این معاونت ریاست جمهوری در دولت یازدهم دانست.
از سوی دیگر برگزاری نخستین شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری در این دولت و در دستور کار قرار گرفتن تهیه «لیست قرمز» توسط «ایکوم ایران» و معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، از دیگر اقداماتی است که باید به ثمر نشستن آن‌ها را به مرور دید_ایسنا
