مسجد اعظم مسجدی دیدنی در قم

به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ مسجد اعظم قم یکی از آثار دیدنی شهر قم است که به همت آیت الله العظمی بروجردی در روز یازدهم ذی قعده ۱۳۷۴ ق برابر با ۲۱ تیرماه ۱۳۳۳ ش (در سالروز ولادت با سعادت امام رضاعلیه السلام) طی مراسم با شکوهی کلنگ بنای آن به دست خود ایشان به زمین زده شد. معماری این مسجد توسط استاد «حسین بن محمد معمار» معروف به استاد لرزاده انجام شده است. این مسجد به جهت بزرگی و عظمت، مسجد اعظم نام گرفته است." مسجد اعظم " قم به عنوان اثر ملی کشور ثبت شده است.

مسجد اعظم قم که به دلیل عظمت و بزرگی اش به این نام خوانده می شود، یکی از جاذبه های مذهبی اجتماعی شهر قم است که به دلیل اینکه محل درس مراجع مهمی بوده و هست از اهمیت به سزایی برخوردار است. مسجد اعظم قم در جبهه غربی آستانه مقدسه حضرت معصومه (سلام‌ الله‌ علیها) به سعی و اهتمام آیت الله بروجردی در سال ۱۳۷۴ هجری قمری توسط استاد «حسین بن محمد معمار» معروف به استاد لرزاده بنا گردید. این مسجد به جهت بزرگی و عظمت، مسجد اعظم نام گرفته است.

مسجد اعظم یکی ازبزرگترین و بی گمان زیباترین بناهای تاریخی شهر قم است که همه روزه پذیرای جمعیت زیادی از زوار برای برپایی نماز می باشد. مرقد  آیت الله بروجردی نیز در ضلع غربی مسجد اعظم بنا بر سفارش و وصیت ایشان واقع شده است. آیت الله علوی بروجردی سبط بزرگوار ایشان در این باره می فرمایند: این مکان قبلاً خانه کوچکی به مساحت ۶۰ متر مربع بود که از مال شخصی آیت الله بروجردی خریداری شده و بعد از مشخص نمودن محل دفن خود، باقی زمینها را وقف مسجد نمودند. و همیشه می فرمودند: “ازانجاکه این مکان راهروی ورود به حرم مطهر است، مرا در این مکان دفن کنید تا خاک کفش زوار، روی قبر من باشد.”

مجاورت بارگاه ملکوتی حضرت معصومه (ع)، معماری بی نظیر و تدریس درس های حوزه توسط مراجع بزرگ حوزه، از جمله عللی است که این مسجد عظیم را حائز اهمیت می کند.
 

این مسجد بزرگ که امروزه مرکزیت حوزه مقدسه است، دارای مساحت ۱۲ هزار متر مربع می باشد. عدم وجود مکانی برای برپایی نماز، مراسم اعیاد، وفیات و محصور کردن این بارگاه ملکوتی با قبرستان هایی در اطراف آن از انگیزه ساخت چنین مسجد باشکوهی توسط مرحوم آیت الله العظمی حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی خبر می دهد. آن مرجع تقلید بزرگ بر این باور بودند که “در جوار کریمه اهل بیت (س) باید مسجدی هم شأن مسجد گوهرشاد نسبت به بارگاه حضرت رضا (ع) وجود داشته باشد.” لذا مرحوم بروجردی در زمان حیات خود با تملیک و خریداری منازل و بازارهای اطراف حرم در سال ۱۳۳۳ کلنگ ساخت این مسجد را در محلی که محراب شبستان زیر گنبد است با دستان مبارک خود بر زمین می زنند.

این مسجد را مثلثی تشکیل می دهد که ضلع جنوبی آن در حدود ۱۲۰ متر و قاعده آن شاید به ۱۰ متر هم نمی رسد. اما با دقت نظر مرحوم حاج حسین لرزاده یکی از معروفترین معماران آن عصر است که این بنای باشکوه را با وجود چنین مشکلی، با این دقت نظر به انجام رساندند. ساخت این مسجد که در سال ۱۳۳۹ خاتمه می یابد، از معماری و کاشی کاری هنرمندانه ای برخوردار است.

گنبد مسجد با مساحتی قریب ۱۴۶۰ متر، گنبد بسیار بزرگی در دنیای شیعه است. کاشی کاری محراب و گنبد که از آثار قدیم کاشی کاری در ایران است خود، میراث فرهنگی امروز است.

زیر گنبد و ایوان مصنوعه دو گوشواره، ۲ شبستان است که مجموع مسجد را تشکیل می دهد. بیرون شبستان ۲ ایوان قرار گرفته که جزء مسجد می باشد. ساختمان مخزن کتابخانه و سالن های مطالعه و ایوان کوچک، وضوخانه و حوضخانه در غرب مسجد قرار گرفته است (که امروزه در طرح جدید تخریب شده و در ضلع دیگر ساخته می شود). جنوب مسجد علاوه بر شبستان نسبتاً بزرگی که نمای مسجد است، دارای راهرویی است که بعد از ورود به محوطه کوچکی سالن نهار خوری بزرگی قرار دارد. آبدارخانه، کشیک خانه، چاه آب و حوض زیبایی که در کنار چاه تهیه شده، مجموع ساختمان های مسجد است.

بعد از رحلت حضرت آیت الله العظمی حاج آقا حسین طباطبایی بروجردی، بنا بر وقف نامه تنظیم شده که از طرف حضرت آیت الله العظمی بروجردی اکبر اولاد ذکور با تقدم طبقه اول بر طبقه ثانی تولیت این مسجد را بر عهده دارند، حجت الاسلام محمد حسن طباطبایی بروجردی پسر بزرگوار ایشان کار نیمه تمام ایشان را بر عهده گرفته و به فرجام رساندند.

تاسیس کتابخانه ای در ضلع غربی مسجد، دیگر یادگاری آن مرحوم فقید است. در زمان ایشان، مدیریت این کتابخانه به مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج ابوالقاسم دانش آشتیانی محول شده بود که در آن زمان مجموع ۱۰ هزار جلد کتاب را شامل می شد. به علت کسالت و درگذشت آن فقیه برجسته افتتاح کتابخانه بعد از اربعین ایشان با مدیحه ثرایی شاعرانی چون محمد حسین علوی و دیگر شاعران انجام گرفت.

این کتابخانه عظیم امروزه از نظر نسخه های خطی یکی از معتبرترین و مهم ترین کتابخانه های ایران در جهت حفظ میراث فرهنگی شیعه است، دارای بخش عظیمی از جزوات، کتاب های خطی نفیس و چاپی و مجلات معتبری می باشد که از اهدایی های ناشر بزرگ تهران مرحوم رمضانی است. همچنین آیت الله فرید محسنی نواده آقا محسن اراکی نیز کتب عظیم و ارزشمندی را در اختیار این کتابخانه گذاشته اند.

در حال حاضر نیز این کتابخانه دارای بیش از ۱۰۰ هزار کتب چاپی و بیش از ۷ هزار کتب خطی می باشد. از آنجا که این کتابخانه جوابگوی مخزن کتاب و سالن مراجعه اشخاص نبود، از تمامی کتاب های خطی عکسبرداری شده و به صورت CD آماده گردیده که افراد با مراجعه به آنها می توانند به منابع دسترسی پیدا کنند.

سالن های مطالعه متعدد برای عموم و سالن های خاص برای محققین از برنامه های آینده برای این کتابخانه به شمار می رود.

امروزه ترمیم و نوسازی کاشی کاری های گنبد به دلیل ریختگی و شکستگی بر عهده نواده بزرگوار ایشان حضرت آیت الله علوی بروجردی است. هم اکنون کاشی کاری ۲ گلدسته این مسجد و کتیبه و دو محراب دو طرف به اتمام رسیده است.

منبع: سلام نو