شوالیه آواز ایران ۷۱ ساله شد

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ شهرام ناظری ملقب به شوالیه آواز ایران در سال ۱۳۲۸ در کوچه یخچالی در محله برزه‌دماغ در کرمانشاه در خانواده‌ای کرُد زبان و آشنا با موسیقی و شعر به دنیا آمد. شهرام ناظری را می‌توان از کسانی دانست که یک‌تنه جورِ بی‌وفاییِ به ادبیات و فرهنگ ایران زمین را در زمانی کشیده که اساتید بزرگ روی در نقاب خاک کشیده  و صحنه را ترک کرده اند.

او که قدر گوهرِ ادبیات این سرزمین را به خوبی می‌داند، توانسته است با آثار ماندگار خود شعر و ادب فارسی را نه تنها به ایرانیان، که در عرصه جهانی هم بشناساند. شهرام ناظری از سوی مجمع انجمن آسیا به‌عنوان هنرمند برتر این قاره انتخاب شد، همچنین در سال ۲۰۰۷ از سوی دولت فرانسه نشان لژیون‌دونور و در سال ۲۰۱۴ نشان شوالیه ملی لیاقت فرانسه را دریافت کرد.

شهرام ناظری در سال ۱۳۴۵ خورشیدی برای بهره‌گیری از محضر استادانی، چون عبدالله دوامی، نورعلی خان برومند، عبدالعلی وزیری، محمود کریمی و محمدرضا شجریان عازم تهران شد و با بهره‌گیری از محضر این اساتید، سه‌تار را نیز نزد استادان احمد عبادی، جلال ذوالفنون و محمود هاشمی فرا گرفت. ناظری همواره در تلاش برای بهره بردن از مکاتب و استادان مختلف بوده‌است.شهرام ناظری از آغاز دهه ۵۰ در سطحِ کشور به عنوان یک هنرمند شناخته شد و نخستین آلبوم‌هایش به صورتِ آلبوم‌های مشترک با محمدرضا شجریان با محتوای میهنی و مضامینی نظیر آزادی‌خواهی در اواخر همین دهه به وسیله کانون چاووش انتشار یافت.

آواز پرشور و با طراوت او در ضربی شوشتری در تصنیف معروف کاروان شهید به همراه محمدرضا لطفی همان ابتدا او را به عنوان هنرمندی دغدغه‌مند با صدایی ویژه شناساند.  این اثر را استاد محمدرضا لطفی ساخت و ناظری در مایه شوشتری اجرا کرد. کار فضایی حماسی دارد و استفاده از مثنوی معروف هوشنگ ابتهاج سایه در این کار، وجهی تراژیک به آن بخشید. صدای ناظری در این اثر پر انرژی، جوان و جسور است و در بخش‌های اوج کار، حماسی و تاثیرگذار. این اثر بعد‌ها با عنوان چاووش ۷ منتشر شد.

همکاری درخشان بعدی ناظری با آلبوم شورانگیز حسین علیزاده شکل گرفت. اثری که خود به لحاظ استفاده از فرم‌ها و ابداعات تازه در موسیقی ایرانی کاری جدید و متفاوت به حساب می‌آمد و از ذهن پیچیده و مبدع علیزاده حکایت می‌کرد. ناظری در این اثر هم یکی از زیباترین آواز‌های خود را خواند.

او در سال‌های پایانی دهه ۷۰ با گروه دستان همکاری می‌کند که اوج آن را باید در آلبوم سفر به دیگر سو جست و جو کرد. این آلبوم نمونه‌ای شاخص از تحول در ریتم و سرعت در موسیقی سنتی‌است، شاخصی که گروه دستان و به خصوص حمید متبسم پایه‌گذار آن بود و اکنون به ژانری غالب در گروه‌نوازی موسیقی سنتی تبدیل شده‌است.

ناظری پس از همکاری‌های گسترده خود با ذوالفنون، پورناظری و عندلیبی دنبال خلق فضا‌های کاری جدید و بکر بود. یکی از موضوعات درخور توجه تلاش‌های آوازی او روی شاهنامه فردوسی است. اثری که به دلیل پیچیدگی‌های خاصش موجب شده بود کمتر کسی به سراغ آن برود. او سال‌ها به تحقیق درباره لحن‌های حماسی آواز ایرانی پرداخته و اجرای اشعار شاهنامه را در سه حوزه دنبال کرده است؛ اجرای شاهنامه به همراه موسیقی مقامی ایرانی، با ساز‌هایی همچون تنبور، کمانچه، عود و...، اجرای شاهنامه با همراهی ارکستر بزرگ کلامی بر اساس موسیقی دستگاهی و اجرای شعر فردوسی، با همراهی گروه بین‌المللی در نیویورک. از جمله آلبوم‌های شهرام ناظری بر اساس شاهنامه فردوسی، می‌توان به آلبوم «درفش کاویانی، کاوه آهنگر» اشاره کرد.

مهم‌ترین ویژگی‌های سبک خوانندگی ناظری را می‌توان توجه ویژه او به وجوه دراماتیک آواز، آکسان‌ها و تغییرات غافلگیر کننده داینامیکی، تحریر‌های منحصر به فرد، اجرای متفاوت اوزان اشعار، تغییرات مکرر و خلاقانه در تندا و حالت‌های اجرا اشاره کرد.از معروف‌ترین تصنیف‌های شهرام ناظری می‌توان به تصنیف‌های اندک اندک با شعر مولانا، آتشی در نیستان با شعر مجذوب تبریزی، کاروان شهید با آهنگ محمدرضا لطفی و شیدا شدم با شعر خودش اشاره کرد که بیشتر از ساخته‌های خود او هستند.هم‌چنین، آثاری که ناظری به زبان مادری‌اش، زبان کردی نیز اجرا کرده، شهرت بسیار دارند. از معروف‌ترین آثار کردیِ ناظری می‌توان به تصنیف‌های قدیمیِ شیرین شیرین و واران وارانه اشاره کرد که او بازخوانی کرده‌است.