فقر مهمترین عامل ازدواج دختران کم سن و سال است/ ازدواج با کودکان نوعی خشونت و در تعارض با حقوق آنان است/ کودکان بیوه در معرض افسردگی قرار دارند

به گزارش خبرنگار پایگاه تحلیلی خبری دیده بان ایران؛ یک دختر در این شرایط به عنوان کالا مورد معامله قرار می‌گیرد و گاه به عنوان پول ‌یا به جای بدهی والدین مورد داد و ستد قرار می گیرد. یا به زبان ساده تر: والدین دختر به دلیل فقر و رهایی از هزینه های زندگی دختران خردسال خود را به مردهای بزرگسال می فروشند.

سمیه صالحی، مدرس، محقق و درمانگر پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی درخصوص عوامل مهم در شیوع ازدواج زودرس در جامعه اظهار کرد: فقر به عنوان اولین و مهمترین دلیل در«ازدواج زودرس» مطرح می شود و در شرایط سخت اقتصادی بعضی از خانواده ها به فکر ازدواج دختران خود می افتند تا از فشار اقتصادی خانواده بکاهند. والدین فقیراغلب عقیده دارند با ازدواج از دخترانشان محافظت می کنند. طوری که از بار هزینه های خانوار کاسته شده و هم ازدواج با یک فرد مسن تر می تواند موجب بهبود وضعیت خانواده آنها شود.

وی تصریح کرد: ازدواج به عنوان یکی از پدیده های مهم اجتماعی، نقش بسیار حساسی برتمامی ابعاد زندگی انسان دارد و داشتن آمادگی لازم از نظرجسمی و روانی، اجتماعی برای آن ضروری است که متاسفانه ازدواج دختران در سن کم در خانواده‌هایی که پدر معتاد، بیمار روانی، بی سواد یا کودک تک والدینی یا والد ناتنی داشته باشند و از لحاظ اقتصادی - اجتماعی در سطح پایینی باشند، بیشتر دیده می شود.

استاد دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به شیوع ازدواج زودرس در بین نوجوانان اضافه کرد: ازدواج زودرس ( قبل از 18 سالگی) هر دو جنس را متاثر می سازد. از آنجا که این واقعه بیشتر در بستر فقر و نابرابری جنسیتی رخ می دهد دارای جنبه های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است.  

صالحی با تاکید بر اینکه سن ازدواج در یک جامعه تا حدودی نشان دهنده شیوه سازماندهی زندگی خانوادگی است، خاطر نشان کرد: سازمان دهی زندگی خانوادگی بیانگر فرصت هایی است که زنان و مردان جوان در زمان ازدواج از آن برخوردار هستند.

درمانگر پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی، ازدواج کودکان را نوعی خشونت و تعارض با حقوق آنان دانست و تصریح کرد: اغلب ازدواج هایی که در بین کودکان اتفاق می افتد، ازدواج های اجباری است که معمولا بدون رضایت طرفین رخ می دهد، زیرا فرد زیر 18 سال هنوز قادر به درک گزینه ها و فرصت های بیشتر در زندگی نیست.

صالحی با اشاره به  اینکه ملاحظات اخلاقی و آبرو نیز از عوامل ازدواج کودکان محسوب می شود، خاطر نشان کرد: برخی از والدین احساس می کنند با ازدواج زودرس فرزندانشان، امنیت جنسی آنها را فراهم می کنند. 

وی ادامه داد: ازدواج زودرس دارای پیامدهای مختلفی است. با وجود این که دختران با نوعی برتری نسبی از نظر بیولوژیک در مقایسه با پسران بدنیا می آیند و این مسئله، آنان را در برابر عفونت ها و سوء تغذیه مقاوم می کند، این امتیاز طبیعی به دلیل رفتارهای تغذیه ای متفاوت، فشارهای بیش از حد ناشی از کار، فقدان تحصیلات کافی و بارداری های زودرس و متعدد از بین می رود.

زنان کم سن و سال در معرض بیماری ایدز

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد:  ازدواج با یک کودک او را در معرض «رابطه جنسی اجباری» قرار می دهد و برای او که هنوز از نظر جسمی و جنسی تکامل نیافته، به شدت می تواند عواقب تهدید کننده سلامتی بهمراه داشته باشد. نوجوانان متاهل در معرض حمایت اجتماعی کمتر، تحصیلات کمتر، انزوای اجتماعی، فشار زیاد برای باردار شدن و حاملگی زودرس، افزایش خطر مرگ و میر مادر و کودک، افزایش آسیب پذیری در برابر HIV و سایر بیماری های مقاربتی هستند.عدم تکامل فیزیکی، موقعیت اقتصادی اجتماعی پایین که مانع دسترسی آنها به مراقبت های مامایی و بارداری می شود نیز در این مسئله مرگ و میرآن ها نقش دارد. بارداری، افزایش سقط، افزایش تولد نوزادان با وزن کم، افسردگی و خستگی مزمن، ناتوانی در استقلال و افزایش مرگ و میر را به همراه دارد. بنابراین این نوجوانان دچار آسیب پذیری بیشتری در جامعه خواهند شد.

صالحی دلیل افزایش ابتلا به بیماری HIV و سایر بیماری های مقاربتی دختران کم سن و سال را  شوهران ناقل بیماری های جنسی ناشی از ارتباط جنسی با افراد دیگر را دانست و اظهار کرد: فاصله سنی و قدرت اقتصادی پایین تر دختران باعث می شود توان دختران در مذاکره پیرامون تصمیمات جنسی، استفاده از روش های پیشگیری وعمل رابطه جنسی کاهش یابد.  

همسر و مادری که هنوز خود یک "کودک" است

وی با با توجه به آماری که از تعداد 81 هزار کودک بیوه زیر 18 سال منتشر شده است، اذعان داشت: این کودکان در طول دوران متاهلی آسیب های زیادی را تجربه کرده اند. ورود این کودکان به مرحله بعدی باعث افزایش استرس آنها خواهد شد. نقش همسر و مادری که نه تنها زودتر از زمان مناسب اتفاق افتاده است، بلکه به طور ناتمام و با آسیب پذیری های بیشتر کودک را وارد دوران بیوگی کرده است او را در معرض آسیب پذیری در زمینه ارتباطاتش قرار می دهد و میزان افسردگی را افزایش می دهد. عدم تحمل این شرایط و ناتوانی در حل مشکلات احتمال فرار از خانه و خودکشی را نیز افزایش می دهد.

کودکان بیوه در معرض افسردگی هستند

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه  شیوع اختلالات خلقی از جمله افسردگی، اختلالات اضطرابی، وسواس و اختلالات پانیک در این دوران  برای این دختران بیشتر دیده می شود، خاطر نشان کرد: با توجه به مسائل ذکر شده اهمیت آموزش مهارت های زندگی برای کودکان و خانواده هایشان بیشتر می شود. لازم است والدین و جامعه از عوارض سوء جسمی و اجتماعی ازدواج زودرس و دوران بیوگی آگاه شوند و درنهایت چنانچه ازدواج زودرس صورت گیرد بارداری تا بعد از سن  18 سالگی به تاخیر بیفتد دختران باید از توان انتخاب و تصمیم گیری در مورد ازدواج وموضوعات بهداشت باروری و سلامت خود بهره مند شوند.

به گفته وی، برای حل این مسئله لازم است فعالیت های گسترده ای صورت گیرد. افزایش دسترسی دختران به تحصیلات، آگاهی درباره عوارض ازدواج زودرس و فقرزدایی، افزایش گروه های حمایتی از حقوق کودک و برنامه های آموزشی لازم است به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. 

آمار تکان دهنده  و ذکر شده، اهمیت مداخله به هنگام و پیگیری های بعدی را نشان می دهد. درست است که این آمار دردناک است، با این حال نقش و مداخله موثر می تواند از ادامه این عواقب گاها غیر قابل جبران بکاهد.