جزئیات آموزش مراقبت‌های جنسی در مهدکودک‌ها
یک ماه قبل کارگاهی با سرفصل‌های پیشگیری از کودک‌آزاری، انواع کودک‌آزاری و شناسایی کودکان آزاردیده، برای مربیان مهدکودک‌های استان تهران داشتیم. تصمیم داریم دوره را به سایر استان‌ها نیز تسری دهیم تا بتوانند کودکان آزاردیده را شناسایی کنند. از طرفی کاملاً مراقب مهدکودک‌های زیر نظر بهزیستی هستیم تا اتفاقی برای کودکان نیفتد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران، سلامت جنسی کودکان و حفظ آن‌ها از تعرضات جنسی همواره در گوشه‌ای از ذهن والدین جا دارد؛ در سالیان گذشته هر فرد با توجه به تجربیات خود راهی را برای حفاظت فرزند خود پیاده می‌کرد اما چند سالی است که مسئولان کشور به اهمیت موضوع پی برده‌اند و به دنبال آموزش کودکان و والدین‌شان در این زمینه هستند تا جایی که این آموزش‌ها را وارد مهدکودک‌ها کرده‌اند.
پس از انتشار اخبار وقوع چند کودک‌آزاری جنسی در سال جاری، سیاوش شهریور، مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران در تیرماه اظهار کرد که قرار است آموزش‌های پیشگیری از آزار جنسی کودکان در مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها قانونی و اجباری شود.
به گفته او، برطبق این آموزش‌ها قرار است کودکان اطلاع کسب کنند تا بتوانند به رویین‌تنی و دفاع شخصی برسند و آن را آموزش ببینند و به بلوغ ذهنی برسند تا خودشان را در اختیار افراد سودجو قرار ندهند و بدانند فرق بازی با آزار جنسی چیست. کودکان باید در این طرح یاد بگیرند بدن آن‌ها شخصی است و هیچ‌کس اجازه ورود به آن را ندارد و اگر رفتار توهین‌آمیزی با آن‌ها انجام شد، خودشان توانایی و مهارت دفاع داشته باشند و خود را در اختیار کسی قرار ندهند.
براساس گفته‌های او، این طرح با مشورت کارشناسان، برنامه‌ریزی شده است و برای اجرای آن کتاب "من همه را دوست دارم" نوشته دکتر زند، استاد دانشگاه علامه‌طباطبایی، که موارد مدنظر را پوشش داده و خط قرمزها را رعایت کرده است، ارایه می‌شود.
توزیع کتاب در 9هزار نسخه
به منظور بررسی وضعیت حال حاضر این آموزش‌ها و چگونگی مدیریت عملکرد استانداری و بهزیستی در مهدکودک‌ها، به سراغ مسئولان این دو نهاد رفتیم.
سیاوش شهریور، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران درباره وضعیت توزیع کتاب تصریح کرد: این کتاب را در تیراژ حدود 9هزار نسخه چاپ کردیم و در حال توزیع بین مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌های استان تهران هستیم. امیدواریم بتواند کارساز واقع شود. در آینده نزدیک هم کارگاه‌های آن برای مربیان مهدکودک‌ها، پیش‌دبستانی‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد در چند شهرستان و شهر تهران برگزار می‌شود زیرا مربیان کتاب را به کودکان تدریس خواهند کرد. سعی می‌کنیم این امر را با آرامش و کارشناسی پیش ببریم. به کودکان می‌آموزیم همان‌طور که برخی وسایل مانند مسواک و حوله خصوصی است و خودشان باید استفاده کنند، تعدادی از اعضای بدن‌شان هم خصوصی است و کسی حق ندارد به اعضای خصوصی دست بزند.
انتشار انیمیشن در فضای مجازی برای آموزش والدین
او درباره آموزش به والدین گفت: برای آموزش به والدین نیز انیمیشنی را به گروه دیرین‌دیرین به کارگردانی علی درخشی سفارش دادیم که در حال حاضر در فضای مجازی موجود است. در این انیمیشن، بحث در مورد این است که والدین باید بیشتر مراقب کودکان باشند. آن‌ها را به مدت طولانی در فضاهای عمومی یا در نزد آشنایان تنها نگذارند. به کودکان زیورآلات نیاویزند و به آن‌ها آموزش دهند که کسی حق ندارد به اعضای خصوصی‌شان دست بزند.
ورود استانداری با توجه به اهمیت موضوع
شهریور با تأکید بر این‌که ارایه این آموزش‌ها برعهده آموزش و پرورش و بهزیستی است، افزود: کار ما با این نهادها فاصله ندارد اما با توجه به اهمیت موضوع، استانداری هم وارد آن شده است. این موضوع در جلسه کارگروه اجتماعی با حضور نمایندگان بهزیستی و آموزش و پرورش مطرح شد و آن‌ها استقبال کردند. ممکن است عناوین این کار متفاوت باشد اما اصل، آموزش حریم خصوصی به کودکان است. فعلاً این آموزش‌ها را در استان تهران ارایه می‌دهیم و امیداریم تبدیل به کاری ملی شود زیرا هر کاری که در استان تهران موفقیت‌آمیز باشد، قطعاً تبدیل به طرح ملی می‌شود. پایلوت این طرح در برخی مهدکودک‌ها و سرای محلات شهرداری به صورت کارگاه انجام شد که والدین از آن استقبال کردند و کودکان نیز آگاه‌تر شدند.
بحث اختصاصی در رابطه با آزار جنسی برای کودکان نداریم
با توجه به این‌که مهدکودک‌های کشور زیر نظر بهزیستی فعالیت می‌کنند، برای شفاف‌تر شدن وضعیت آموزش‌های پیشگیری از آزار جنسی به سراغ حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز رفتیم. او در گفت‌وگو با خبرنگار مهرخانه در مورد آموزش‌های پیشگیری از آزار جنسی در مهدکودک‌ها تصریح کرد: در مهدکودک‌ها بیشتر روی جنبه‌های مختلف سلامت کودکان کار می‌کنیم و بحث اختصاصی در رابطه با آزار جنسی برای کودکان نداریم. البته در برخی مهدکودک‌ها در زمینه حریم شخصی آموزش داده می‌شود تا کودکان بدانند نقاطی از بدن آن‌ها خصوصی است و کسی غیر از پدر و مادر و پزشک در زمان حضور والدین حق ندارد به آن‌ها دست بزند. این آموزش‌ها در ابتدا با عنوان حریم خصوصی و با روش‌های قابل درک و غیرمستقیم برای کودکان شروع می‌شود و مسائل جنسی مطرح نمی‌شود؛ مثلاً برای هر کودکی زیراندازی کوچک حدود 50 در 80 می‌اندازند و می‌گویند این قالیچه حریم خصوصی شماست و کسی نمی‌تواند وارد آن شود. اگر می‌خواهد وارد شود، باید اجازه بگیرد. سپس کودکان می‌گویند حریم خصوصی یعنی چه؟ و در نهایت به جایی می‌رسیم که می‌گوییم نقاطی از بدن شما بسیار خصوصی است و نباید بگذارید هرکسی آن را ببیند یا به آن دست بزند. این آموزش‌ها عموماً در پنج یا شش سالگی به صورت غیرمستقیم ارایه می‌شوند ولی به طور مشخص وارد مسائل جنسی نمی‌شوند.
فرهنگ احترام به حریم خصوصی در مهدکودک‌ها
او با اشاره به مستمر بودن آموزش‌ها افزود: موضوع احترام به حریم خصوصی یکدیگر تبدیل به فرهنگی در مهدکودک می‌شود که بچه‌ها باید رعایت کنند. این حریم خصوصی کارکردهای زیادی دارد. مثلاً می‌گوییم برای ورود به اتاق فردی دیگر حتی پدر و مادرتان، در بزنید و اجازه بگیرید. تمام این موارد مطرح می‌شود؛ بخشی از آن حریم خصوصی خود کودکان است که در آموزش‌های مختلف به کودکان ارایه می‌شود. در این زمینه یک تا دو جلسه با کودکان صحبت می‌شود و سپس آموزش‌های عملیاتی در فعالیت‌های روزمره به کودکان داده می‌شود. زیرا مهارت‌ها در یک جلسه اتفاق نمی‌افتد بلکه طی زمان به نتیجه می‌رسد. در زمینه حریم خصوصی درسی داده می‌شود اما می‌توان آن را در انواع فعالیت‌های جاری استفاده کرد. مثلاً کسی می‌خواهد مداد رنگی دیگری را بردارد، می‌گوییم شما نمی‌توانید آن را بردارید و باید اجازه بگیرید. در این بین اندام‌ها را نیز جزو حریم‌های خصوصی اعلام می‌کنیم.
لزوم تهیه بسته آموزشی برای آموزش‌های پیشگیری از آزار جنسی
مسعودی‌فرید درباره صحبت‌های معاون اجتماعی استانداری تهران منوط بر تصمیم برای ارایه آموزش‌های پیشگیری از آزار جنسی در مهدکودک‌ها تصریح کرد: برای این موضوع باید بسته آموزشی تهیه کرد که در آن می‌توان از نقش والدین، مربیان مهدکودک و معلمان مدرسه استفاده کرد؛ تا جایی که اگر برای کودکی مشکلی پیش آمد، بتوانند تشخیص دهند. کودک پنج یا شش ساله در برابر تهدیدی از طرف یک فرد بزرگسال که بعضاً ممکن است آشنا هم باشد، چه کاری می‌تواند انجام دهد. پس یک بخش این موضوع کودک است ولی بخش‌های دیگر هم نقش دارند. در تمام دنیا برای چنین آموزش‌هایی فقط روی کودک تمرکز نمی‌کنند. نقش نهادهای حمایتی مانند بهزیستی، مهدکودک و مربیان نیز باید مشخص شود. همچنین قرار دادن دوربین در مکان‌های عمومی یکی از راه‌های بازدارنده است. از طرفی این آموزش‌ها باید از زبان کودک ارایه شود و این روندی نیست که بدون تخصص و کار کارشناسی بتوان به آن وارد شد. حتماً باید به زبان کودک و به شکل غیرمستقیم باشد. لازم است تمام این موارد لحاظ شود. زیرا اگر در این زمینه‌ها به شکل حرفه‌ای برخورد نشود، هم ممکن است روی بچه‌ها تبعات خوبی نداشته باشد، هم حساسیت‌های خاصی را در جامعه برانگیزد. همه این‌ها باید با ظرافت‌هایی انجام شود.
در حال بازنگری بسته‌های آموزش‌های مهارت‌های زندگی برای کودکان هستیم
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان این‌که این سازمان حدود هشت سال پیش بسته آموزش مهارت‌های زندگی برای بچه‌ها را نوشته است، گفت: این بسته در برخی مهدکودک‌ها اجرا می‌شود و بخشی از آن به موضوعات مطرح‌شده می‌پردازد. بسته آموزش مهارت‌های زندگی، بسته بسیار گسترده‌ای به صورت فلش‌کارت‌های نقاشی‌شده است که تقریباً 19هزار نسخه را در سال 87 منتشر و در مهدکودک‌ها توزیع کردیم و الان هم در حال بازنگری بسته‌های آموزش‌های مهارت‌های زندگی برای کودکان پیش از دبستان و فراگیرکردن این طرح هستیم.
آموزش مربیان برای شناسایی کودکان آزاردیده
او با اشاره به برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای مربیان مهدکودک‌ها، اظهار کرد: یک ماه قبل کارگاهی با سرفصل‌های پیشگیری از کودک‌آزاری، انواع کودک‌آزاری و شناسایی کودکان آزاردیده، برای مربیان مهدکودک‌های استان تهران داشتیم. تصمیم داریم دوره را به سایر استان‌ها نیز تسری دهیم تا بتوانند کودکان آزاردیده را شناسایی کنند. از طرفی کاملاً مراقب مهدکودک‌های زیر نظر بهزیستی هستیم تا اتفاقی برای کودکان نیفتد.
آموزش به والدین برای پیشگیری از کودک‌آزاری
مسعودی‌فرید در مورد نقش والدین و لزوم آموزش به آن‌ها بیان کرد: برای والدین آموزش‌های فرزندپروری داده می‌شد؛ البته این بحث فعلاً فراگیر نشده است. یکی از نکات فرزندپروری توجه والدین به کودک‌آزاری است؛ یعنی اولاً خود والدین باید بدانند که کودک‌آزاری چیست تا چنین اقدامی انجام ندهند. ثانیاً اگر اتفاقی برای کودکشان افتاد، چگونه با این موضوع برخورد کنند. با دیدن چه علائمی به کودک‌آزاری شک کنند و در نهایت چگونه مراقب باشند تا چنین اتفاقی برای فرزندشان نیفتد. یکی از نکاتی که در دستورالعمل جدید مهدکودک‌ها به آن بسیار توجه می‌کنیم، توسعه انجمن‌های اولیا و مربیان در مهدکودک‌هاست.
نهادهای مسئول در حوزه کودک‌آزاری
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به نهادهای مسئول در حوزه کودک‌آزاری تأکید کرد: چند نهاد در حوزه کودک‌آزاری نقش دارند که هرکدام می‌توانند دیگری را کنترل کنند؛ اول نهاد آموزشی مانند مدرسه، مهدکودک، مدیران و معلمان است. دیگری خانواده است که نقش بسیار مهمی دارد. نهاد سوم هم نهادهای حمایتی مانند بهزیستی است که از طریق خط 123 اورژانس اجتماعی می‌توانند وارد حمایت شوند. نهادهای کمکی دیگری مانند قوه قضائیه و نیروی انتظامی نیز در مواردی که نیاز به ورود انتظامی و قضایی است، وارد می‌شوند. موضوع کودک‌آزاری جنسی و تربیت جنسی، بسیار تخصصی است و باید با دقت و ریزبینی بسیاری وارد آن شد زیرا در صورت ورود بی‌مهابا، ممکن است منجر به لوث شدن موضوع و جلوگیری از ورود تخصی شود.
منبع: مهرخانه
