گزارشی از آموزش و فعالیت سگهای نجات هلال احمر؛ سگهای زنده یاب زودتر می‌میرند
تنها سرمربی تخصصی سگهای زنده‌یاب کشور به شعار مرکز آنست جمعیت هلال‌احمر اشاره کرد و گفت: «ما پول خون مردم را می‌گیریم» این شعاری است که ما همیشه آن را زمزمه می‌کنیم و به همین دلیل هم کار خوب برایمان بسیار مهم است، به همین سبب نجاتگران باید نسبت به وظیفه خود آشنایی داشته باشند و با بحران‌ها خوب مقابله کنند
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران ، شهروند نوشت - «سگ زنده‌یاب ٢٠٠میلیون تومانی حادثه پلاسکو زنده است»، «سگ قهرمان ملی ایرانی؛ تیدا سگ ٣ساله زنده‌یاب که بعد ازچندین عملیات تجسس دچار سوختگی شد.» «تیدا سگ ۳ساله زنده‌یاب پلیس است که از نخستین ساعات وقوع حادثه پلاسکو همراه تیم‌های امدادی است». اخبار کذبی که درحین عملیات امدادونجات درحادثه پلاسکو دایم شنیده می‌شد، و احساسات مردم را برمی‌انگیخت، اخباری مبنی بر وجود سگی که اصلا درمحل حادثه وجود نداشت و حادثه پلاسکو تنها زمینه‌ای برای فروش این سگ با قیمت گزاف شده بود که گاهی درخبرها این سگ را متعلق به هلال‌احمر می‌دانستند و گاهی انتسابش می‌دادند به پلیس. جالب است بدانید درحوادثی که با شرکت سگهای زنده‌یاب نیاز باشد، مرکز آنست جمعیت هلال‌احمر به‌عنوان متولی اصلی جست‌وجوی حادثه‌دیدگان حضور دارد. به گفته اسماعیل اسکندری، رئیس مرکز آنست (آموزش و نگهداری سگهای تجسس)؛ با وجود کافی‌بودن سگهای زنده‌یاب درمحل حادثه، حضور دیگر سگ‌ها برای امدادرسانی منوط به قوانین بین‌المللی مشکلی نخواهد داشت. او می‌گوید، حضور تیم سگهای زنده‌یاب دیگر نهادها درحوادث به شرطی که موازی‌کاری ایجاد نکند، مشکلی نخواهد داشت. تنها سرمربی تخصصی سگهای زنده‌یاب کشور با بیان اینکه براساس قوانین بین‌المللی، زمانی که یک تیم زنده‌یاب درحین عملیات هست، تیم دیگر نمی‌تواند ورود پیدا کند، گفت: در واقع باید تیم قبلی کارش به اتمام برسد و پس ازکشیدن علایمش بر ساختمان از محل حادثه خارج شود، سپس تیم جدید وارد عملیات شود؛ بنابراین فعالیت‌کردن دوتیم دریک حادثه و عملیات کنار یکدیگر عملا امکان‌پذیر نیست.
حضور و اعزام ١٤ قلاده سگ، شامل ٨ تیم از تهران و ٦ تیم از پشتیبانی و استان البرز درمحل حادثه پلاسکو که اخبار و شایعات بسیاری را به همراهش داشت، ما را به محمدشهر؛ مرکز نگهداری سگهای زنده‌یاب برد تا از نزدیک با حیوانات امدادگری که جان انسان‌ها را نجات می‌دهند، بیشتر آشنا شویم.
رابطه عاطفی میان مربی و سگ نقش تعیین‌کننده درپیدا‌کردن افراد از زیر آوار دارد
روزهای سه‌شنبه درمانور آموزشی سراسری، همه تیم‌های عملیاتی سگهای زنده‌یاب قرار بر تمرین دارند؛ به همین دلیل صبح روز سه‌شنبه ما هم میهمان مرکز آنست که در محمدشهر کرج قرار گرفته است، شدیم. به محض ورود به مجموعه، «روت وایلر» سگ نگهبان مرکز با پارس‌های مکرر، شکل ترسناک‌طوری از ما پذیرایی کرد تا ما را با کسی که وظیفه نگهبانی از مرکز آنست را دارد، آشنا کند، اما قبل از اینکه با تیم‌های عملیاتی و تمرینی که داشتند، همراه شویم، به سراغ رئیس مرکز آنست رفتیم و بیشتر با کل مجموعه و همه ٧٣ قلاده سگ زنده‌یاب جمعیت هلال‌احمر کشور آشنا شدیم. با اسماعیل اسکندری بحث را از ارتباط و نوع شناخت یک مربی و سگ او شروع کردیم. به گفته رئیس مرکز آنست رابطه عاطفی میان مربی و سگ نقش تعیین‌کننده درعملیات دارد؛ به این مفهوم که حرکت یک سگ نشان‌دهنده این است که درهنگام عملیات چه چیزی پیدا کرده است. به‌عنوان مثال وقتی یک سگ خوشحال است، یعنی یک فرد زنده را پیدا کرده است، اما وقتی جنازه را پیدا می‌کند، با حالت تعجب و ترس به او نزدیک می‌شود، در زمانی هم که حیوان زنده در زیر آوار پیدا می‌کند، حالت تهاجمی دارد و درهنگام برخورد با حیوان مرده، از او فرار می‌کند. بنابراین سگ با بوکشیدن، واکنش خود را به مربی‌اش نشان داده تا به او بفهماند چه چیزی را از زیر آوار پیدا کرده است.
سگ‌ها تا کاملا اجتماعی نشوند، نمی‌توانند وارد مرحله امدادونجات شوند
اسکندری در ادامه به آموزش‌هایی که باید سگهای زنده‌یاب فرابگیرند، پرداخت و گفت: سگ‌ها بعد از انجام تست‌های اولیه برای ورود به سیستم، باید سه مرحله آموزش را هم فرا بگیرند. مرحله اول، مرحله «پایه‌ای» محسوب می‌شود که همان مفهوم بشین، بخواب و برو و همه مواردی است که ابتدا نیاز دارند تا یاد بگیرند. مرحله بعدی، مرحله «نمایشی» است که مهم‌ترین مرحله برای همه سگ‌ها اعم از زنده‌یاب، جسدیاب، مواد منفجره، مخدر و سایر سگ‌ها محسوب می‌شود، چراکه اگر سگ دراین مرحله بتواند خوب ارتباط برقرار کند و همه موارد را کامل یاد بگیرد، می‌تواند تمام مرحله بالایی را انجام دهد. در واقع دراین بخش سگ «اجتماعی» می‌شود؛ میدان موانع، بازی با اسباب‌بازی، نترسیدن از آتش، ترس‌نداشتن از ویترین و سایر موارد اجتماعی‌شدن طی ٨ مرحله دراین دوره انجام می‌شود. درمرحله آخر هم سگ‌ها تفکیک می‌شوند، بنابراین می‌توان تشخیص داد کدام سگ زنده‌یاب، جسدیاب، تحقیقاتی و سایر موارد را می‌تواند انجام دهد. رئیس مرکز آنست هلال‌احمر با اشاره به سن سگ‌ها برای ورود به مجموعه سگهای زنده‌یاب و فراگرفتن دوره‌های آموزشی بیان کرد: سگ‌ها از ٣-٥/٣ماهگی وارد مجموعه و آماده گذراندن دوره پایه‌ای می‌شوند که این دوره ٦ماه زمان می‌برد، سپس در ٩ماهگی وارد مرحله نمایشی می‌شوند. از یک‌سالگی هم وارد دوره آموزشی یک‌ساله تخصصی می‌شوند.
درحوادث حتما باید سگهای آلمانی، ایرانی‌ها را نجات دهد
تنها سرمربی تخصصی سگهای زنده‌یاب درکشور به ژن‌های سگهای انتخابی که درمرکز آنست برای عملیات امدادونجات آموزش می‌بینند، اشاره کرد و گفت: در ایران فقط از سگهای «نژاد ژرمن شِپِرد» برای عملیات استفاده می‌کنیم؛ دلیل این هم فقط به این خاطر است که چند سریال رکس و جو پخش شده و مردم بیشتر سگهای شبیه به آنها را درحوادث می‌پذیرند. او با بیان اینکه نژادهای بسیاری هم وجود دارند که می‌توانند عملیات امدادونجات را انجام دهند، اظهار داشت: راجع به نژاد بسته به نوع آب‌وهوا، نوع جامعه و کشور می‌توان از هر نژادی استفاده کرد که ما در ایران با توجه به بحث اجتماعی‌بودن سگ‌ها از نژاد ژرمن شِپِرد داریم استفاده می‌کنیم. اگر به جدول سگ‌ها نگاهی بیندازیم، سگ نژاد بختیاری صدر جدول نژادی است؛ یعنی باهوش‌ترین سگ‌ها از نژاد بختیاری ایرانی هستند که حدود دو- سه‌سالی هم از این ژن استفاده کردیم و خوب هم جواب گرفتیم اما به دلیل ردشدن این سگ‌ها ازسوی مردم از این موضوع صرف‌نظر کردیم. اسکندری در ادامه به بیرون‌بردن هفته‌ای یک‌بار سگ‌ها به بیرون ازمجموعه و حضور آنها دربین مردم اشاره می‌کند و می‌گوید: وقتی سگ‌ها توسط مربیان خود به پارک یا مکان‌های عمومی برده می‌شوند، مردم عکس‌العمل نشان می‌دهند؛ اکثر افراد به سگهای نژاد آلمانی واکنش خوب نشان می‌دهند و سگهای بختیاری را پس می‌زنند و باعث سرخوردگی آن سگ و مربی‌اش می‌شدند. به‌عنوان نمونه، درحوادث مردم به راحتی می‌گفتند؛ «اون سگو نیار، سگ گله‌ست! سگ آلمانیه‌رو بیار». او با تأکید بر وجود مشکلاتی درجنگل‌ها و مناطق شمالی کشور و تلاش برای تربیت سگهای لابرادور با عنوان سگهای ردیاب دراین مناطق، گفت: تمرکز ما روی سگهای لابرادور برای ردیابی افراد در زلزله، آوار و اتفاقاتی از این دست بوده، چون سگهای دیگر برای این کار مناسب نیستند و به سختی این کار را انجام می‌دهند. درحال حاضر، هم ٨٠درصد از تست روی این ژن از سگ‌ها تمام شده که منتظریم تا ٢٠درصد باقیمانده هم انجام شود و سگ‌ها را برای ارزیابی به شمال کشور ببریم.
نیازمند فرهنگ نگهداری از سگ هستیم تا درحوادث عملکرد بهتری داشته باشیم
رئیس مرکز آنست با اشاره به تفکیک سگ‌ها و عملیات‌هایشان در دیگر نقاط دنیا اظهار کرد: در دیگر کشورها به دلیل اینکه سازمان‌های مردم‌نهاد بسیاری وجود دارد، عملیات‌ها کاملا تفکیک‌شده انجام می‌شود. به‌عنوان مثال، سگهای کوهستان یک سازمان مردم‌نهاد برای امدادرسانی درحوادث کوهستانی آموزش می‌بینند و همین‌طور نظایر آن. او می‌گوید: به دلیل وجود برخی محدودیت‌ها درکشور، نمی‌توانیم پراکندگی‌ها را ایجاد کنیم، چراکه نیازمند فرهنگ نگهداری از سگ هستیم و به همین دلیل هم تنها از یک ژن درحوادث استفاده می‌کنیم و به شدت تحت فشار هستیم تا همه حادثه‌ها ازجمله بهمن، آوار، سیل و زلزله را بازسازی و تمرین کنیم.
در ایران سگهای تفکیک‌شدهبرای هر عملیات نداریم
اسکندری با تأکید بر اینکه برخلاف دنیا در ایران برای حوادث مختلف سگ خاصی تربیت نشده است، گفت: همه جای دنیا سگ‌ها برحسب نوع عملیات و محل حادثه انتخاب و تربیت شده‌اند، اما این موضوع در ایران به دلیل بسیاری از محدودیت‌ها محقق نشده است. بنابراین درهمه حوادث تنها از یک «نژاد ژرمن شپرد» استفاده می‌شود، درصورتی که اگر برای هرحادثه‌ای یک تیم تخصصی وجود داشت، نیازی نبود همه سگ‌ها برای همه حوادث اعزام شوند. رئیس مرکز آنست با اشاره به نوع هر سگ و انتخاب آن برای حوادث بیان کرد: نوع آموزش هرسگ فرق می‌کند و برهمین اساس هم تیم‌های عملیاتی باید دسته‌بندی شوند؛ یعنی اگر حادثه سیلاب باشد، تیم سیلاب سر صحنه می‌رود و نیازی نیست سگهای آنست اعزام شوند. او با اشاره به شرایط اقلیمی تأثیرگذار بر انتخاب نوع سگ درعملیات امدادونجات اظهار کرد: یکی دیگر ازمحدودیت‌ها، نداشتن حق انتخاب سگ برحسب شرایط آب‌وهوایی است؛ ما سگ‌هایی را با موهای بلند داریم که مختص مناطق سردسیر است و ازسویی هم سگ‌هایی را با موهای کوتاه داریم که مخصوص اقلیم گرمسیر است که این تفکیک درهمه جای دنیا وجود دارد، اما ما چون نمی‌توانیم این تفکیک را انجام دهیم، مجبور به استفاده از یک نژاد برای همه نوع حوادث هستیم. اسکندری رئیس مرکز آنست با اشاره به نوع پوشش مربی سگهای زنده‌یاب و نجاتگران بیان کرد: پوشش نجاتگر هم باید متفاوت باشد؛ برهمین اساس طی قرارداد جدیدی که سازمان امدادونجات با آلمان منعقد کرده است، لباس‌های جدیدی متناسب با مناطق گرمسیر و سردسیر برای مربیان سگهای زنده‌یاب که به نوعی نجاتگر هم محسوب می‌شوند، ارسال خواهد شد.
به جز داشتن علاقه، مربیان سگهای زنده‌یاب باید روحیه امدادگری داشته باشند
رئیس مرکز آنست جمعیت هلال‌احمر مهم‌ترین اصل برای انتخاب یک فرد به‌عنوان یک مربی سگ راداشتن «علاقه» عنوان کرد و گفت: علاقه‌مندبودن موجب خواهد شد تا فرد با سگ انتخابی بتواند خوب ارتباط بگیرد و به نتیجه و بازدهی موردنظر خود سریع‌تر برسد. او با تأکید بر اینکه فرد باید از لحاظ جسمی و روحی سلامت باشد، اظهار کرد: در واقع فرد باید بتواند خودش را با شرایط بحرانی وفق دهد؛ به این معنی که باید روحیه امدادگری داشته باشد و به وظیفه خودش آشنا باشد. به همین دلیل مربیان سگهای آنست ازمیان امدادگران انتخاب می‌شوند؛ چراکه باید همه دوره‌های امدادی را بگذرانده تا نسبت به همه بحران‌ها آشنایی داشته باشند.
ما پول خون مردم را می‌گیریم
تنها سرمربی تخصصی سگهای زنده‌یاب کشور به شعار مرکز آنست جمعیت هلال‌احمر اشاره کرد و گفت: «ما پول خون مردم را می‌گیریم» این شعاری است که ما همیشه آن را زمزمه می‌کنیم و به همین دلیل هم کار خوب برایمان بسیار مهم است، به همین سبب نجاتگران باید نسبت به وظیفه خود آشنایی داشته باشند و با بحران‌ها خوب مقابله کنند. برمبنای همین شعار هم باید بدانیم وقتی اعلام می‌کنیم کسی زیرآوار نیست، باید مطمئن باشیم، چون درمرحله بعدی بیل‌مکانیکی و لُدر به سراغ آوار می‌رود.
سگ بازی می‌کندتا جان انسان‌ها را نجات دهد
اسکندری با بیان اینکه مردم ذهنیت درستی نسبت به سگ‌ها ندارند، گفت: گاهی مردم فکر می‌کنند یک سگ جسدیاب جسد می‌خورد، یا یک سگ موادمخدر معتاد است؛ اما اینطور نیست. تمام آموزشی که بعد از دومرحله اول برای سگ‌ها گذاشته می‌شود، حکم یک بازی را دارد و مربیان همه سگ‌ها چه زنده‌یاب، چه موادمخدر و دیگر سگ‌ها یک اسباب‌بازی برای سگ‌هایشان دارند. بین مربی و سگ ٥بار بازی داریم که باید سه‌بار سگ برنده شود و دوبار مربی تا سگ همیشه شوق به انجام بازی داشته باشد. او به چگونگی پیداکردن فرد زنده از زیر آوار توسط سگ اشاره کرد و گفت: سگهای زنده‌یاب به دنبال بوی انسان زنده در زیر آوار می‌رود؛ به این معنی که وقتی بو را تشخیص می‌دهد، گمان می‌کند اسباب‌بازی‌اش همان نقطه قرار دارد و با واکنش‌های شاد مربی‌اش را آگاه می‌کند، اما اگر نتواند کسی را پیدا کند، احساس بازندگی خواهد کرد و در ادامه ممکن است این حس سرخوردگی موجب شود تا دیگر کسی را پیدا نکند. رئیس مرکز آنست با اشاره به اینکه بعد از پایان هرعملیات با بازسازی یک حادثه سگ‌ها ریکاوری می‌شوند، اظهار کرد: در بازسازی این صحنه یک نفر را در سطح راحت‌تر قرار می‌دهیم تا سگ بتواند او را پیدا کند، در ادامه هم با بازی‌کردن با اسباب‌بازی‌اش شوروشوق را در سگ ایجاد می‌کنیم تا بتواند دوباره فعالیتش را انجام دهد.
سگهای زنده‌یاب به جای ٢٠سال عمر مفید، ١٠سال عمر می‌کنند
اسکندری با بیان اینکه بعد از هرعملیات همه چیز در امدادگران چک می‌شود، گفت: درحقیقت نجاتگری که به حادثه رفته و برگشته است، باید ازهمه لحاظ روانی، جسمی و دیگر موارد ریکاوری شود تا بررسی شود که آیا فرد می‌تواند دوباره درحوادث بعدی شرکت کند یا خیر. سگ هم به همین شکل است؛ درست است که یک حیوان است، اما ٢٥برابر یک انسان بوها را تفکیک‌شده تشخیص می‌دهد، به همین دلیل هرچقدر که یک انسان آسیب می‌بیند، سگ چند برابر آن آسیب خواهد دید. او با اشاره به اینکه عمرمفید سگ‌ها بعد از ورود به تیم‌های امدادونجات کمتر می‌شود، اظهار کرد: در واقع سقف عمر هر سگ ٢٠سال است، اما چون سگ‌ها را ازحالت حیات‌وحش خارج می‌کنیم و غذای خمیری به آنها می‌دهیم، عمرشان کمتر می‌شود و نهایت تا ١٥سال عمر می‌کنند. همچنین انجام عملیات جست‌وجو و زنده‌یابی‌کردن عمرشان را کمتر و به حدود ١٠سال می‌رساند. رئیس مرکز آنست جمعیت هلال‌احمر با اشاره به همکاری و ارتباط خوب انجمن حمایت ازحیوانات با تیم‌های عملیاتی سگهای زنده‌یاب اظهار کرد: برگزاری دوره‌های آموزشی ازسوی مرکز آنست برای انجمن‌های حیات‌وحش، به واسطه ارتباط خوبی است که با این انجمن‌ها وجود دارد. این ارتباط خوب به این دلیل است که ما تکثیر بی‌رویه نداریم، حیوانات را آزار نمی‌دهیم، از سگ‌ها به بهترین نحو ممکن نگهداری می‌کنیم، درقفس نگهداری نمی‌شوند و خانه‌هایی ١٢متری سرپوشیده به همراه یک حیاط ١٢متری دارند، هرنفر با یک سگ بازی و کار می‌کند و نیز غذا و معاینات پزشکی هرسگ به موقع انجام می‌شود.
تیم‌های سگهای زنده‌یاب هلال‌احمر ایران می‌تواند خاورمیانه را پوشش دهد
تنها سرمربی تخصصی سگهای زنده‌یاب کشور با اشاره به اینکه در ایران تیم بسیار خوبی در زمینه سگهای زنده‌یاب فعالیت دارد، گفت: در ایران تیم بسیار خوبی داریم و حتی به آلمان پوشش خاورمیانه را از لحاظ آموزشی پیشنهاد دادیم؛ با توجه به اینکه تا الان یک سرمربی در ایران داشتیم که بناست تا اردیبهشت‌ماه به ١١نفر آموزش دهد و کارهای بزرگ و مهم‌تری انجام دهیم. او با اشاره به موقعیت خوب جهانی تیم سگهای زنده‌یاب جمعیت هلال‌احمر گفت: در زلزله بم ما با ٦ قلاده سگ، ٦٧نفر را زنده از زیر آوار خارج کردیم و درسازمان جهانی سگهای زنده‌یاب که در اتریش مستقر است، مقام اول را از لحاظ زنده پیداکردن به دست آوردیم. او با انتقاد از سطح فرهنگ نگهداری از سگ در ایران گفت: درهمه جای دنیا به صورت داوطلبانه افراد عضو تیم‌های عملیاتی سگهای زنده‌یاب می‌شوند، اما در ایران ٧٣نفر استخدام هستند و به همین دلیل هزینه‌های ما خیلی بالا می‌رود و توان افزایش تعداد تیم‌ها را از لحاظ مالی نداریم.
سگهای خانگی با آموزش هلال‌احمر می‌توانند سگ نجاتگر شوند
اسکندری پیشنهاد داد: اگر ما بتوانیم طرح آموزش سگهای خانگی را با کمک استان تهران درقالب ٥ تیم ١٠نفره در ٥ نقطه تهران محقق کنیم، دیگر این شائبه پیش نخواهد آمد که تهران ٨ قلاده سگ بیشتر ندارد و اگر زلزله بیاید، کاری از دستمان برنخواهد آمد. او تأکید کرد: با این وجود، اگر بحرانی درتهران پیش آید، درحال حاضر این ٨ قلاده سگ کفایت می‌کند و حتی می‌توانیم از همه استان‌های کشور هم تیم‌ها را به پایتخت اعزام کنیم. رئیس مرکز آنست با بیان اینکه طرح آموزش سگهای خانگی در استان تهران کاملا بررسی‌شده و دقیق است، افزود: این طرح علاوه بر فوایدی که خواهد داشت، با محدودیت‌هایی هم روبه‌رو است؛ ازجمله همکاری نیروی انتظامی را برای حمل‌ونقل سگ می‌خواهد و همکاری شهرداری برای تعیین محل آموزش را نیاز دارد، با این وجود، طرح کاملا پخته‌ای است. او با بیان اینکه سگهای خانگی گاهی قابلیت بهتری از سگهای هلال‌احمر دارند، اظهار داشت: به جز ظرفیت خود سگ، مالک سگ به دلیل عشق به نگهداری سگ و درگام بعدی عشق به نجات انسان‌ها قطعا بهتر و زودتر می‌تواند با این آموزش‌ها به نتیجه برسد. این توقع هم وجود ندارد که درحوادث بزرگ به کمک هلال‌احمر بیاید، تنها نجات‌دادن خانواده خودش کفایت می‌کند.
بازی بازی تا نجات آدم‌ها
دوطبقه پایین‌تر تیم‌های عملیاتی درمحوطه مرکز آنست جمع شدند تا با سگ‌ها بازی کنند و تمرین عملیاتی انجام شود. هرهفته یک تیم برحسب ارزیابی هم ضعیف اعلام می‌شود و برای بازتوانی به آنست می‌آید؛ این هفته تیم عملیاتی سگهای زنده‌یاب قم برای بررسی و بازتوانی به تهران آمده بود. سگ‌ها به ترتیب ازموانع رد می‌شوند، می‌دوند و با اسباب‌بازی مربیانشان بازی می‌کنند. کتی، چیپسی، چیکو، مولتی و سایر سگ‌ها تمرین می‌کنند و تنها دختر گروه «لی‌لی» بعد از رفتن آنها به داخل محوطه می‌آید و درکنار ژولی سگ تازه متولد شده با مربی‌اش بازی می‌کند. پایان میهمانی ما در آنست «مرکز آموزش و نگهداری سگهای تجسس»؛ تمام.
الهام علمشاهی
