در بعضی شهرها زنان دانشجو به‌دلیل کمبود خوابگاه ترک تحصیل می‌کنند
همین دانشگاه شیراز را من خودم بازدید کردم و ما یک‌‌ونیم تومان برای تعمیرات به این دانشگاه کمک کردیم. اگر چه طبق برنامه پنجم، ممنوعیت ساخت خوابگاه وجود داشت ولی دانشگاه‌ها می‌توانستند از درآمدهای اختصاصی خود خوابگاه بسازند و برخی دانشگاه‌ها هم ساختند. تعدادی از خوابگاههای ما که خیلی قدیمی بودند مثل امیرکبیر و خوارزمی که عمر ۶۰ ساله دارند یا تغییر کاربری دادند یا این‌که برای ساخت خوابگاه جدید و تبدیل به احسن اقدام کرده‌اند.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران، شهروند نوشت؛ کمبود خوابگاه از یک طرف و ضعف امکانات خوابگاههای موجود از سوی دیگر، مدت‌هاست که دوران دانشجویی را برای بسیاری از دانشجویان سخت کرده تا جایی که عبارت «زندگی دانشجویی» در ادبیات روزمره بیانگر سبکی از زندگی فقیرانه شده است. آخرین آمارها از کمبود خوابگاه برای ۷۵هزار دانشجوی روزانه خبر می‌دهد و ۳۷درصد از خوابگاههای موجود براساس رتبه‌بندی صندوق رفاه دانشجویان در وضع بحران و هشدار یعنی رتبه ۴ و ۵ قرار دارند، این درحالی است که برنامه پنجم توسعه، وزارت علوم را از ساخت خوابگاههای دانشجویی منع کرده بود. برنامه صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای جبران این کمبود و بهسازی خوابگاههای موجود چیست؟ «ذوالفقار یزدان‌مهر» رئیس این صندوق در گفت‌و‌گویی از کارهای انجام‌شده و برنامه‌های آتی این نهاد سخن گفته است که در ادامه می‌خوانیم.
بر اساس آمارها، در کشور برای ۷۵هزار دانشجو کمبود خوابگاه وجود دارد. صندوق رفاه دانشجویان به‌عنوان نهاد متولی، چه برنامه‌ای برای حل این مشکل دارد؟
این ۷۵هزار در مقایسه با شرایط استاندارد است، وگرنه ۵۰هزار کمبود خوابگاه داریم. ما در بحث خوابگاه‌ها الان ۱۱۶ خوابگاه دولتی و ملکی و ۳۲۰ خوابگاه غیردولتی داریم که براساس برنامه‌ای که داریم تا رسیدن به شرایط استاندارد حدود ۳۰۰ خوابگاه کمبود داریم که جامعه دانشجویی ۷۵هزار نفری را شامل می‌شود. برنامه پنجم توسعه، وزارت را از خوابگاه‌سازی منع کرده بود و ما نمی‌توانستیم خوابگاه بسازیم و به همین دلیل چندین موضوع را به‌صورت موازی دنبال کردیم؛ یکی این‌که کمبود فضای خوابگاهی را با پرداخت کمک‌رهن به دانشجویان جبران کردیم؛ مثلا صندوق به دانشگاه چابهار ۶۰۰میلیون تومان کمک‌رهن داد و دانشگاه‌ها برای دانشجویان ساختمان‌هایی را رهن کردند و این کمک به دانشگاههای دیگری هم صورت گرفت.
این وام‌ها به دانشجویان روزانه تعلق می‌گیرد؟
بله، ولی در شرایط خاص به دیگر دانشجوها هم تعلق می‌گیرد.
در این سال‌ها که ساخت خوابگاه ممنوع بود، غیر از افزایش وام در زمینه مسکن دانشجویان، تلاش دیگری صورت نگرفت؟
یکی از کارهای دیگر هم جلب حمایت نهادهای عمومی، خیرین و مردمی بود و به همین دلیل در همین مدت یک‌سال‌ونیم که دکتر فرهادی به وزارتخانه آمدند، ۳۸ خوابگاه توسط این نهادها یا ساخته شده یا در حال ساخت است؛ به‌طور مثال ٢٨خوابگاه الان در دستور کار بنیاد ۱۵ خرداد است که در مناطق محروم ساخته می‌شود؛ ۱۳ مورد کلنگ زده شود و مابقی هم درحال اقدام است. در استان‌های مرکزی، شهرکرد، کردستان، خراسان شمالی، کرمان، بوشهر و استان سیستان و بلوچستان درحال ساخت خوابگاه هستند و برای هر خوابگاه تا ۷میلیارد هزینه می‌شود.
در کنار این کمبود خوابگاه، بسیاری از خوابگاههای موجود هم شرایط مطلوبی ندارند. در مورد این خوابگاه‌ها چه برنامه‌هایی باید اجرا شود؟
ما خوابگاه‌ها را رتبه‌بندی و وضع موجود را با حدود ۷ شاخص و ۵۴ زیرشاخص بررسی کردیم. در این رتبه‌بندی مشخص شد که تنها ۴درصد خوابگاههای ما رتبه یک و شرایط خیلی خوب دارند. حدود ۳۷درصد از خوابگاههای ما شرایط مطلوبی ندارند و رتبه ۴ و ۵ دارند و ما با کمک دانشگاه‌ها، خوابگاههای رتبه ۵ را ارتقا دادیم و برای ارتقای خوابگاههای رتبه ۴ هم طرح تشویقی برای دانشگاه‌ها گذاشتیم؛ دانشگاه‌هایی که این خوابگاه‌ها را ارتقا دهند ۸۰درصد دریافتی صندوق از خوابگاههای دانشجویی به آنها پرداخت می‌شود تا صرف تعمیرات و ارتقای خوابگاههای رتبه ٤ کنند. خوابگاههای غیر دولتی را هم با دستور مقام عالی وزارت، نظم و انسجام دادیم. تا قبل از این ابلاغیه، افراد متفرقه در این مکان‌ها ساکن بودند، ولی الان شورایی برای نظارت و ارزیابی این خوابگاه‌ها ایجاد شده و بر کیفیت و اجاره‌بهای این خوابگاه‌ها نظارت می‌شود. الان هر چند با شرایط مطلوب فاصله داریم ولی وضع نسبت به قبل تغییر اساسی کرده است.
این کارهای مرتبط با برنامه پنجم بود، ولی در برنامه ششم توسعه محدودیت خوابگاه‌سازی دیده نمی‌شود. برنامه صندوق رفاه دانشجویان برای سال ۹۶ چه خواهد بود؟
در بودجه سال ۹۶ با سازمان مدیریت توافق کردیم که تسهیلات ارزان‌قیمت به دانشگاه و بخش خصوصی بدهیم تا در دانشگاه خوابگاه بسازند؛ به‌طور مثال در جاهایی که کمبود خوابگاه دارند، مبلغی سازمان مدیریت و مبلغی هم صندوق رفاه گذاشته که دانشگاه‌ها بتوانند اعتبار بگیرند و کمبود خوابگاه خود را جبران کنند؛ یعنی بخش عمده سود بانکی تسهیلات دریافتی برای خوابگاه توسط صندوق رفاه پرداخت می‌شود.
دکتر فرهادی هم در سخنرانی‌های چند وقت اخیر از لزوم ساخت ۳۰۰ خوابگاه در برنامه ششم توسعه سخن گفته است. چه کاری تاکنون در این زمینه انجام شده و برنامه‌ها برای ساخت این ۳۰۰ خوابگاه به چه صورت است؟
در بودجه سال ۹۶، ۲۵میلیارد تومان سازمان مدیریت گذاشته و تا ۴۰میلیارد هم صندوق از درآمد خود می‌گذارد و با این ۶۵میلیارد می‌توان سود تسهیلات دریافتی برای خوابگاه‌سازی را شروع کرد و این بودجه در سال‌های بعد هم تکرار می‌شود که امیدوارم تا پایان این برنامه، کمبود خوابگاه جبران شود.
الان این ۷۵هزار دانشجویی که مشکل خوابگاه دارند یا امکان ورود به خوابگاه را دارند، به چه شکل زندگی می‌کنند و صندق رفاه چه کاری برای آنها انجام می‌دهد؟
شرایط به این شکل نیست که کسی بیرون از خوابگاه باشد؛ مگر این‌که به اختیار خود از خوابگاه استفاده نکرده باشد. عمده این ۷۵هزار نفر با تراکم بیشتر در خوابگاه ساماندهی شدند یا این‌که دانشگاه‌ها با دریافت مبالغی از صندوق، برای دانشجویان جایی را اجاره کردند یعنی این دانشجویان در خوابگاههای استیجاری ساکن شده‌اند.
در یکی دو‌سال گذشته برخی از روسای دانشگاه از نیاز به خوابگاه متأهلی سخن گفتند؛ مثلا رئیس دانشگاه خلیج‌فارس از اقدام دانشگاه برای ساخت خوابگاه و ممانعت از این کار مطابق برنامه پنجم سخن گفته است، در سال‌های آینده این دانشگاه‌ها می‌توانند خوابگاه بسازند؟ چون در برنامه ششم در این‌باره توضیحی نیامده است.
با شرایطی که گفتم می‌توانند خوابگاه بسازند. برنامه ششم این موضوع را مسکوت گذاشته و این به معنای اجازه برای ساخت خوابگاه است؛ یعنی منعی وجود ندارد ولی در برنامه پنجم این منع به وضوح آمده است. همین دانشگاه بوشهر را که شما اشاره کردید ما در فهرست بنیاد ۱۵ خرداد گذاشتیم و قرار است در این دانشگاه خوابگاه ساخته شود.
۳۷درصد از خوابگاههای موجود در رتبه ۴ و ۵ قرار دارند که شرایط نامناسبی دارند. تکلیف این خوابگاه‌ها چه می‌شود؟
این خوابگاه‌ها وضع هشدار و بغرنجی دارند و اگر خدای‌ناکرده زلزله‌ای بیاید، مشکلات اساسی به‌وجود می‌آید؛ ولی تا پایان سال جاری خوابگاههای رتبه ۵ ارتقا یافته و ترمیم و اصلاح خوابگاههای رتبه ۴ هم شروع شده است.
برخی مجتمع‌های بزرگ خوابگاهی کشور عمر زیادی دارند و نیاز به ترمیم دارند؛ مثلا دانشگاه شیراز که ریاست پیشین این دانشگاه از دریافت‌نکردن حتی یک ریال در سال ۹۵ سخن گفته و اکنون بسیاری از دانشجویان منتقد وضع خوابگاه خود هستند. چرا صندوق چنین هزینه‌ای را لحاظ نکرده است؟
اتفاقا همین دانشگاه شیراز را من خودم بازدید کردم و ما یک‌‌ونیم تومان برای تعمیرات به این دانشگاه کمک کردیم. اگر چه طبق برنامه پنجم، ممنوعیت ساخت خوابگاه وجود داشت ولی دانشگاه‌ها می‌توانستند از درآمدهای اختصاصی خود خوابگاه بسازند و برخی دانشگاه‌ها هم ساختند. تعدادی از خوابگاههای ما که خیلی قدیمی بودند مثل امیرکبیر و خوارزمی که عمر ۶۰ ساله دارند یا تغییر کاربری دادند یا این‌که برای ساخت خوابگاه جدید و تبدیل به احسن اقدام کرده‌اند.
الان که به ماه‌های آخر برنامه پنجم رسیدیم، اگر بخواهیم منع خوابگاه‌سازی در این برنامه را بررسی کنیم، به نظر شما این قانون مفید بوده یا این‌که اثرات منفی آن بیشتر بوده است؟
یکی از تاثیرات این قانون بر روی پذیرش دانشجویان دختر بوده و بسیاری از والدین بعد از قبولی فرزند دختر خود در دانشگاه، حتما مسأله خوابگاه را بررسی می‌کنند و تعدادی از دختران در این سال‌ها به‌واسطه نبود خوابگاه مناسب از تحصیل بازماندند یا از رفتن به دانشگاه دولتی انصراف دادند و به دانشگاههای آزاد یا پیام نور در شهر خود رفتند. متاسفانه منع‌شدن خوابگاه‌سازی در برنامه پنجم باعث شد که ما ۴۰۰هزار متر کمبود فضای خوابگاهی پیدا کنیم.
بله، آمارها هم نشان می‌دهد که میزان تحصیل زنان در مناطق محروم نسبت به کلانشهرها بسیار کمتر است که شاید یکی از دلایل آن همین کمبود یا نبود خوابگاه است، صندوق برای خوابگاه‌سازی در مناطق محروم و به‌ویژه برای دختران چه برنامه‌ای دارد؟
الان بنیاد ۱۵ خرداد در مناطق محروم برای دختران در حال ساخت دارد. ٢٨ خوابگاه دیگر هم خیرین در حال ساخت دارند که حدود ۱۲ خوابگاه می‌شوند. از طرف دیگر صندوق هم اگر در شهر یا مناطق محروم چنین مشکلی ببیند، حتما کمک‌رهن پرداخت می‌کند. علاوه بر این صندوق رفاه امسال در حدود صد خوابگاه اقدامات تندرستی انجام و امکانات ورزشی لازم را در این خوابگاه‌ها قرار داده است.
