٤٦میلیون نفر در دام برده‌داری مدرن اسیرند
در قطر به‌ویژه بخش ساخت‌وساز به‌عنوان یکی از حوزه‌های اصلی برده‌داری مطرح است که منعکس‌کننده تقاضا برای نیروی کار ارزان جهت تأسیس زیرساخت‌های مرتبط با جام‌جهانی فیفا ٢٠١٢ و چشم‌انداز ملی کشور در سال ٢٠٣٠ بوده است. این گزارش می‌گوید که اکثریت کارگران بخش ساخت‌وساز در این کشور، فاقد مهارت یا غیرماهر بوده و نسبت به استثمار موجود در فرآیند استخدام، آسیب‌پذیرند
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران، تعریف جهانی واحدی از برده‌داری مدرن وجود ندارد، اما برخی از عناصر کلیدی این معضل به شرح زیر است و گفته می‌شود که بسیاری از اشکال برده‌داری شامل بیش از یکی از این عناصر است:
بیگاری: افراد پس از مقروض‌شدن مجبور می‌شوند برای بازپرداخت بدهی خود به رایگان کار کنند. بسیاری هرگز نمی‌توانند قرض خود را ادا کنند و این بدهی به نسل‌های بعد خانواده آنها انتقال می‌یابد. بیگاری‌کشیدن از افراد برای صدها سال وجود داشته و در کشاورزی، کوره‌های آجرپزی، کارخانه‌ها و کارگاه‌های جنوب آسیا به اوج خود رسیده است.
بردگی براساس تبار افراد: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که افراد، برده متولد می‌شوند، چراکه خانواده آنان به طبقه اجتماعی برده تعلق دارد و در کشورهایی زندگی می‌کنند که ساختارهای اجتماعی سلسله مراتبی دارند.
کارگر اجباری: کار اجباری، نتیجه خشونت و ارعاب است و زمانی دیده می‌شود که افراد وادار به انجام کار می‌شوند. بسیاری از این افراد کسانی هستند که در یک کشور خارجی گیر افتاده‌اند و گذرنامه آنها توسط کارفرما توقیف شده و نمی‌توانند آن‌جا را ترک کنند.
ازدواج زودهنگام و اجباری: در این حالت دختران زیر ١٨سال بدون رضایت ازدواج می‌کنند و وادار به بردگی جنسی و خانگی می‌شوند.
قاچاق انسان: در این فرآیند، زنان و کودکان با استفاده از خشونت، فریب یا اجبار مورد استثمار قرار می‌گیرند و وادار می‌شوند تا برخلاف میل خود کار کنند. قاچاق انسان اشکال گوناگونی دارد از قبیل فحشای اجباری، کار اجباری، وادار شدن به گدایی، مجبورشدن به جنایت اجباری، بردگی خانگی، ازدواج اجباری و برداشتن اعضای بدن به اجبار.
قاچاق اعضا: برداشتن اعضا بازار سیاه پر رونقی است که توسط گروه‌های جنایتکار ایجاد شده است. این عمل در پروتکل سازمان ملل متحد به‌عنوان عملی استثمارگرانه شناخته می‌شود.
نزدیک به ٤٦میلیون نفر در سراسر دنیا در برده‌داری مدرن زندگی می‌کنند، سازوکاری از استثمار که دولت‌ها و کسب‌وکارها باید بیشتر بکوشند تا به آن پایان دهند. یک گروه حقوق بشر که مقر آن در استرالیاست، شاخص جهانی برده‌داری را منتشر کرد که نشانگر تعداد افرادی است که در شرایط استثماری به دام افتاده‌اند، یعنی وضعیتی که شخص به دلیل تهدیدها، خشونت، اجبار، سوءاستفاده از قدرت و فریب، توان رد یا ترک آن را ندارد.
این گروه در بیانیه خود اعلام کرد: «دولت‌ها باید با دقت بیشتری موضوع بکارگیری غیرقانونی نیروی کار را مدنظر قرار دهند و شرکت‌های غیرقانونی را تعطیل کنند، چراکه این نوع شرکت‌ها محملی ایجاد می‌کنند تا مردم در بردگی زندگی کنند و در بردگی بمیرند. آنها که به‌صورت مستقیم یا در زنجیره تأمین خود از افراد، بیگاری می‌کشند، باید جریمه شوند. در عین حال، مهم است با شرایطی که باعث مهاجرت کارگران می‌شوند، مقابله شود.»
برآورد می‌شود که تعداد افراد گرفتار در برده‌داری از آخرین باری که این گروه، گزارش تهیه کرده بود، به میزان ٢٨درصد افزایش داشته است، هرچند این امکان نیز وجود دارد که افزایش مقدار به دلیل جمع‌آوری بهتر داده‌ها و پیشرفت روش‌های پژوهش باشد. در عین حال، این گروه بیان کرده که از زمان نشر آخرین گزارش، به جز کره‌شمالی که در مقابل برده‌داری، قوانین بازدارنده وضع نکرده، در همه کشورها وضع بهتر شده است.
در قطر به‌ویژه بخش ساخت‌وساز به‌عنوان یکی از حوزه‌های اصلی برده‌داری مطرح است که منعکس‌کننده تقاضا برای نیروی کار ارزان جهت تأسیس زیرساخت‌های مرتبط با جام‌جهانی فیفا ٢٠١٢ و چشم‌انداز ملی کشور در سال ٢٠٣٠ بوده است. این گزارش می‌گوید که اکثریت کارگران بخش ساخت‌وساز در این کشور، فاقد مهارت یا غیرماهر بوده و نسبت به استثمار موجود در فرآیند استخدام، آسیب‌پذیرند. این امر شامل تحمیل بدهی برای پرداخت هزینه‌های استخدام، تکیه به حامی خود برای اقامت و قوانین تبعیض‌آمیزی است که کارگران را در صورت ترک موقعیت‌های بهره‌کشی، مجرم قلمداد می‌کند.
این گزارش می‌گوید که به‌ویژه با درنظر گرفتن نرخ بالای بهره وام‌ها بسیاری از کارگران در دام بدهی می‌افتند و معمولا حقوق کمتری از آنچه در آغاز گفته شده به آنها پرداخت می‌شود. باوجود فشارهای بین‌المللی برای اصلاح رفتار با کارگران مهاجر فعال در حوزه ساخت‌وساز، گزارش‌ها نشان می‌دهند که کارگران با شرایطی مواجه‌اند که درجاتی از برده‌داری در آنها وجود دارد که شامل این موارد است: کار تحت شرایط تهدیدآمیز جریمه یا اخراج، محرومیت از غذا، محل اقامت نامناسبی که فاقد حریم شخصی است، زندانی بودن در محل کار / اردوگاه‌های کار اجباری که آزادی و حرکت آنان را به شدت محدود می‌کند، ارایه اطلاعات نادرست و جایگزینی شرایط کار، مصادره اسناد هویتی، عدم پرداخت حقوق یا کسر حقوق و شرایط غیرایمن کار در هوای فوق‌العاده گرم.
این پژوهش که مبتنی بر ٤٢هزار مصاحبه است که در ٢٥کشور انجام شده، آشکار کرده است که کشورهای آسیایی، خاستگاه تقریبا ٦٠درصد برده‌داری مدرن جهان هستند. برده‌داری مدرن یک واقعیت بی‌رحمانه در سراسر دنیاست. شاخص برده‌داری سال٢٠١٦ که توسط بنیاد «فری واک» منتشر شده است، برآورد می‌کند که در زندگی ٨/٤٥میلیون نفر در ١٦٧ کشور برخی از شکل‌های برده‌داری دیده می‌شود. ٥٨درصد از افرادی که در بند برده‌داری گرفتارند، در ٥کشور هندوستان، چین، پاکستان، بنگلادش و ازبکستان زندگی می‌کنند. این گزارش بیان می‌کند که کره‌شمالی با ٤/٤درصد جمعیت خود که در شرایط بردگی به سر می‌برند، بیشترین شیوع برده‌داری را در جهان به خود اختصاص داده است.
برده‌داری در کشورهایی که تولید‌کننده کالاهای مصرفی از طریق نیروی کار ارزان هستند، بسیار شایع است. وقتی مبنای سنجش ما تعداد افراد نسبت به جمعیت کل باشد، هیچ کشوری به پای هندوستان نمی‌رسد. نزدیک به ٤/١٨میلیون نفر در هند در شرایط برده‌داری زندگی می‌کنند، در چین نیز ٤/٣میلیون نفر در شرایط مشابهی به سر می‌برند. در کشورهایی که از نظر سیاسی باثباتند و رشد اقتصادی بالایی دارند، درصد اندکی از مردم با این مشکل مواجهند. در این زمینه کانادا، آلمان، سنگاپور و ایالات‌متحده رکوردارند.
برده‌داری در دنیای مدرن ما بومی است و در همه‌جا هست. تلاش‌های بین‌المللی برای مبارزه با این جرم به آرامی درحال شتاب گرفتن است. اما تسریع این تلاش‌ها به رهبری بین‌المللی در سطح بالا نیاز دارد. دبیرکلی سازمان ملل متحد، فرصتی تاریخی برای ایفای این نقش و قرار دادن مبارزه با برده‌داری مدرن در مرکز تلاش‌های توسعه جهانی است.
با وجود موفقیت رسمی لغو برده‌داری مدرن- برده‌داری در همه کشورهای جهان غیرقانونی است- این معضل همچنان پشت درهای بسته، مناطق دورافتاده و کوچه‌پس‌کوچه‌های شهرهای جهان به رشد خود ادامه داده است. تازه‌ترین ارزیابی انجام گرفته توسط شاخص جهانی برده‌داری تعداد بردگان را در جهان ٨/٤٥میلیون نفر برآورد کرده است. برده‌داری در اقتصاد جهانی نفوذ کرده است و در همه جا دیده می‌شود، از ناوگان ماهیگیری تایلند و کارخانه‌های پنبه جنوب آسیا که تولید‌کننده لباس‌های مردم هستند گرفته تا معادن کنگو که مواد کانی برای ساخت گوشی‌های هوشمند دنیا را استخراج می‌کنند. برده‌داری، پیچیده است و برای از بین رفتن، نیازمند فشار منسجم، استراتژیک و هماهنگ است. باوجود چالش‌ها زمان تعامل فرارسیده: فعالیت‌های ضدبرده‌داری در سراسر جهان در جریان بوده و حرکت واقعی رو به رشدی در نبرد با این جرم به راه افتاده است. سال گذشته دولت‌ها در اتخاذ اهداف توسعه پایدار، متعهد شدند تا سال ٢٠٣٠ به کار اجباری و قاچاق انسان به‌عنوان برده پایان دهند. دولت‌ها درحال اجرای قانون ضدبرده‌داری هستند، کسب‌وکارها به‌طور فزاینده‌ای درگیر این امر شده‌اند و رهبران مذهبی بر تعهد خود به پایان دادن این شکل وحشتناک از سوءاستفاده، تأکید دوباره داشته‌اند.
برده‌داری یک جرم پنهان اما ملموس است که توسعه اقتصادی را تضعیف می‌کند و منجر به تخریب محیط‌زیست می‌شود، صلح و امنیت بین‌المللی را به چالش می‌کشد و یکی از فاحش‌ترین و گسترده‌ترین موارد نقض حقوق بشر در جهان امروز است. اما واقعیت این است که سازمان ملل بدون تلاش‌های سخت نمی‌تواند کار موثری در زمینه ریشه‌کنی این مشکل انجام دهد. این سخن بدین معنا نیست که این موضوع در سازمان ملل به فراموشی سپرده شده، بلکه برعکس، اقدام بین‌المللی مهمی توسط آژانس‌های سازمان ملل انجام شده ازجمله دفتر موادمخدر که در زمینه قاچاق انسان کار کرده و سازمان کار بین‌المللی که در زمینه مبارزه با کار اجباری اقدام کرده است. اما در اغلب موارد، تلاش‌ها تکه‌تکه و فاقد انسجام و رهبری سیاسی بوده است. برای موفقیت، در کنار تعامل با کسب‌وکارها و شرکت‌های مختلف به کار چند‌جانبه منسجم نیاز است. همه بخش‌های سازمان ملل باید با هم کار کنند.
دبیر کل جدید می‌تواند با بکارگیری تمام نیروهای آژانس‌های سازمان ملل متحد، تفاوت اساسی ایجاد کند. اما برای موفقیت، کشورهای عضو سازمان ملل متحد به سرمایه‌گذاری در این حرکت نیاز خواهند داشت و باید تلاش‌های ضدبرده‌داری را سنگ‌بنای تبلیغات سازمان ملل متحد در سال‌های آینده قرار دهند. پایان دادن به برده‌داری و قاچاق انسان یکی از بزرگترین چالش‌های زمان ما است و فقط می‌توان به یک رهبری جهانی امیدوار بود تا نقطه پایانی باشد بر این معضل عهد باستان که هنوز به حیات خود در جوامع امروز ادامه می‌دهد.
برده‌داری مدرن: داستان شیما
| مترجم: یاسمن طاهریان |
دختری زیبا با داستانی سیندرلایی٬ اما این‌بار این یک داستان خیالی نیست، مبارزه واقعی یک زن جوان برای فرار از فقر و نداری. شیما که حالا هفده‌سال دارد زمانی برده یک خانواده آمریکایی بود. خانه‌ای بود همانند خانه‌های دیگر در منطقه اعیان‌نشین نورت‌وود در ارواین کالیفرنیا. شیما سه‌سال در آن خانه به‌عنوان یک خدمتکار مخفی کار می‌کرد و اغلب زندانی می‌شد. او بیست ساعت در روز بدون حقوق، در زندگی که مثل بردگی بود، کار می‌کرد. شیما می‌گوید: «کاری از دستم برنمی‌آمد... جز دعاکردن. همین.» شیما یکی از دوازده فرزندی است که در منطقه فقیرنشین الکساندریا در مصر بزرگ شده است. زمانی که تنها ۹سال داشت، مادرش او را برای کار به بیرون از خانه فرستاد. اما چیزی که شیما نمی‌دانست این بود که خانواده او در اصل او را به بردگی فروخته بودند. در قراردادی بین والدینش و ناصر ابراهیم، یک کارآفرین پنجاه‌ویک ساله قید شده بود که شیما باید برای خانواده هفت نفره‌اش تا ١٠سال آینده کار کند. در برابر آن ناصر مبلغ ناچیزی ماهیانه به خانواده شیما پرداخت خواهد کرد. او هیچ پولی در ازای کارش دریافت نمی‌کرد.
«یک نمونه کلاسیک»
کوین بیلز، سرپرست یک سازمان حقوق بشری به نام «برده‌ها را آزاد کنید»، می‌گوید «فکر کردم این یک نمونه کلاسیک است. تقریبا هر نوع نشانه‌ای برای برده‌داری یک دختر جوان به‌عنوان خدمتکار خانگی را دارد.»
طبق گفته‌های بیلز، حدود بیست‌وهفت‌میلیون برده در کل دنیا وجود دارد. او تخمین می‌زند که سالانه پانزده‌هزار نفر از آنها به آمریکا آورده می‌شوند.
زمانی که خانواده ابراهیم در آگوست ۲۰۰۰ تصمیم گرفتند به ارواین در کالیفرنیا نقل مکان کنند، شیما هم یکی از آنها بود. پنهان‌کردن قاچاق انسان در مورد شیما بسیار آسان بود. تنها چیزهای مورد نیاز یک قطعه عکس، پاسپورتی و یک ویزای جعلی بود. مدارک شیما نشان می‌داد او یک «دانش‌آموز» است که برای «تعطیلات» آمده و «یک‌ماه» دیگر برمی‌گردد.
وقتی شیما به ایالات متحده رسید٬ خانواده ابراهیم به یک خانه اعیانی در شهرکی نقل مکان کردند. با این حال به جای زندگی در یک خانه مجلل با خانواده، آنها شیما را مجبور کردند تک‌وتنها در یک اتاق کوچک و کثیف در پارکینگ زندگی کند. او بدون هیچ وسیله گرمایش و سرمایشی روی یک تشک می‌خوابید و لباس‌هایش را داخل یک سطل می‌شست. هفت روز در هفته کار می‌کرد، ظرف می‌شست، لباس می‌شست و تا دیروقت کف آشپزخانه را می‌سابید.
شیما توضیح می‌داد «زمانی که تمام خانواده آن‌جا بودند سرم خیلی شلوغ می‌شد. خواب کافی نداشتم». «من از خواب بیدار می‌شدم و کارهایی که می‌گفتند را انجام می‌دادم، مثل تمیزکردن اتاق‌ها، دستشویی‌ها یا شستن ظرف‌ها.»
برده‌داری، انزوا، نجات
در خانواده ابراهیم با شیما به‌عنوان یک شهروند درجه دوم برخورد می‌شد. او اجازه نداشت با اعضای خانواده معاشرت کرده یا خانه را ترک کند. او نمی‌دانست چگونه انگلیسی بخواند، بنویسد و حرف بزند، چون اجازه نداشت به مدرسه برود. در یازده سالگی، شیما نه‌تنها مجبور به بردگی که به زندگی در انزوا هم محکوم بود. آنها شیما را با تشدیدکردن ترس‌هایش کنترل می‌کردند، با گفتن این‌که خانواده‌اش در مصر صدمه خواهند دید یا اگر فرار کند پلیس او را کتک خواهد زد. همسایه‌ها فکر می‌کردند که او از وابستگان خانواده ابراهیم است، آنها هیچ‌وقت شک نکردند. در آوریل ۲۰۰۲، شانزده ماه بعد از این‌که شیما به خانه ابراهیم رسید، فردی یک سرنخ بی‌نام‌ونشانی را گزارش داد. کارآگاه تریسی جیکوبسون پیگیری را با یک بازدید از خانه شروع کرد. جیکوبسون شیمای وحشت‌زده را پیدا کرد و او را با خود به یک مرکز محافظت از کودکان آسیب‌دیده آورد.
جیکوبسون می‌گوید «احساس می‌کردم فکر می‌کند دستگیرش کرده‌ایم. بعدها فهمیدم که به شیما گفته شده بود اگر بیرون برود پلیس او را دستگیر می‌کند و به زندان می‌رود.»
اول ترسیده بود و فقط چیزهایی می‌گفت که به او یاد داده بودند وقت دستگیرشدن به پلیس بگوید. اما کم‌کم، او با جیکوبسون درباره زندگی‌اش به‌عنوان یک برده درددل کرد.
خوشبخت تا همیشه
همان روزی که جیکوبسون شیما را آزاد کرد٬ ناصر ابراهیم در خانه‌اش دستگیر شد. نزدیک به پنج‌سال بعد ناصر و همسرش آمال به دو اتهام محکوم شدند: همدستی در بردگی و نگهداری یک تبعه خارجی غیرقانونی. ناصر به سه‌سال و آمال بیست‌ودو ماه زندان محکوم شدند.
شیما به یک پرورشگاه فرستاده شد و چاک و جینی‌هال او را به فرزندی پذیرفتند٬ به خانه‌شان بردند و برایش خانواده بامحبتی شدند که او هیچ‌وقت نداشت. شیما به مدرسه می‌رود و انگلیسی صحبت می‌کند. او زمانی یک برده مخفی، اما امروز یک نوجوان عادی آمریکایی است که اخیرا گواهینامه رانندگی گرفته، در مسابقات دو مدرسه شرکت کرده و جشن پایان تحصیلی‌اش بهار گذشته برپا شد. فرار شیما از زندگی به‌عنوان پیش‌خدمت عاقبت خوشی است که بسیاری از برده‌های مخفی در آمریکا نخواهند داشت.
منبع: ای‌بی‌سی نیوز / شهروند
