واکنش ها به انتخاب رحمانی فضلی به عنوان فرماندهی قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مبارزه با کرونا/ وزارت کشور از پس کرونا بر می آید؟
انتصاب وزیر کشور به فرماندهی قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مبارزه با کرونا، همراه با واکنش های متعددی بوده است. از یک سو، عده ای معتقدند با این انتصاب شاهد تشدید محدودیت های کرونایی و احتمالا کنترل بهتر این بیماری خواهیم بود. از سوی دیگر، عده ای تاکید دارند که فرمانده قرارگاه مقابله با کرونا باید حداقل با مبانی نظام سلامت، آشنا باشد.
به گزارش دیده بان ایران؛ رئیس‌جمهوری در حکمی عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور را به‌عنوان «فرمانده قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مبارزه با کرونا» منصوب کرده است. در بخشی از متن این حکم آمده است: «پیرو فرمایشات و توصیه‌های مقام معظم رهبری در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا مبنی بر تشکیل قرارگاه عملیاتی و لزوم مشارکت و همکاری حداکثری در کنترل، پیشگیری و درمان بیماران کرونایی و تقلیل میزان فراگیری این ویروس و استمرار آگاه‌سازی و آموزش همگانی در نحوه مراقبت و مقابله با این بیماری، به موجب این حکم جناب‌عالی را به‌عنوان «فرمانده قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مبارزه با کرونا» منصوب می‌کنم.»
نکته قابل توجه اینجاست که وزیر بهداشت نیز باوجود کاهش یافتن دامنه اختیارات این وزارتخانه، این انتصاب را تبریک گفته و آن را به مصلحت شرایط امروز دانسته است. او در پیام تبریکش، ذکر کرده است: «فقدان تشکیلاتی منسجم که بتواند مقتدرانه اجرای شیوه نامه ها و محدودیت های الزامی را در راستای مدیریت، کنترل و مهار بیماری به مرحله عمل برساند، در تلاش های شبانه روزی همکارانمان در نظام سلامت و افت و خیز بیماری تاثیرات شگرفی داشت. با این تقسیم کار مدبرانه توسط مقام معظم رهبری، همکاران ما بدون دغدغه اجرا و یا عدم اجرای مصوبات و اعمال محدودیت ها می توانند به رسالت اصلی خویش یعنی آموزش همگانی، تشخیص زودرس با استفاده از تست های بیشتر، شناسایی موارد مشکوک و در تماس با افراد آلوده، قرنطینه سازی آنها، درمان مناسب و توسعه زیر ساخت های نظام سلامت و همچنین تدوین شیوه نامه ها و محوریت در تعیین عالمانه مصادیق محدودیت ها بپردازند.»
استدلال موافقان بر ضرورت ارتقای جایگاه وزارت کشور
پیشتر نیز انتقاداتی نسبت به فرماندهی وزارت بهداشت در موضوع مقابله با کرونا مطرح بود. به طور مثال، مجتبی ذوالنوری، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس انتقاد کرده بود: «فرماندهی و مسئولیت کنترل کرونا باید به عهده شخص رئیس جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی باشد، نه وزیر بهداشت، زیرا کنترل این بیماری فراگیر و رو به رشد با امکانات کل کشور ممکن است، اما کل دولت و امکانات زیر امر یک وزیر نیستند. تا دیر نشده به مسئولیت خود عمل کنید.»
برخی دیگر از مسئولان هم اعتقاد دارند که ستاد ملی مقابله با کرونا نتوانسته است از ظرفیت های نظامی کشور برای مهار کرونا به خوبی استفاده کند. سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل هم انتقاد می کند: «نیروهای مسلح تمام توان خود را گذاشتند، ظرفیت خود را پای کار آوردند، ولی ستاد ملی مقابله با کرونا نتوانست این ظرفیت را وارد چرخه درمانی خود کند. الان می‌گویند بیمارستان‌ها از بیماران مبتلا به کرونا پر شده است. ما آمادگی داریم برای شما بیمارستان درست کنیم و ظرفیت نیروهای مسلح پای کار بیاید. نظام درمانی باید اصلاح شود تا بتواند مورد استفاده مردم قرار بگیرد و به سلامت از بحران کرونا عبور کند.»
دکتر غلامحسین کاشانی، کارشناس علوم مدیریتی که سال ها در حوزه مدیریت بحران نیز فعال بوده است، در گفتگو با الف از مزایای ارتقای جایگاه وزارت کشور برای مقابله با کرونا سخن می گوید و یادآور می شود: «واقعیت این است که وزارت بهداشت در جایگاهی نبود که بتواند سایر سازمان ها را به رعایت پروتکل های بهداشتی و اجرای مصوبات ستاد ملی کرونا مجاب کند. بسیاری از سازمان ها چندان با وزارت بهداشت هماهنگ نبودند و عمل به مصوبات وزارت بهداشت برای برخی از سازمان ها در حد توصیه و سفارش بود. نیاز بود که برای کنترل کرونا، محدودیت های بیشتری اعمال شود و این محدودیت ها نیز ضمانت اجرایی داشته باشد. محور قرار گرفتن وزارت کشور در ستاد ملی مقابله با کرونا می تواند این ضمانت اجرایی را تامین کند.»
او خاطرنشان می کند: «در همه جای جهان نیز با خواهش و التماس، بحران را مدیریت نمی کنند. نیاز به قوای قهریه برای حفظ سلامت مردم، یک امر ضروری و اجتناب ناپذیر است. این رویه باید از همان ابتدای شیوع کرونا در کشور اتفاق می افتاد. وزارت بهداشت نمی توانست اصناف متخلف از پروتکل های بهداشتی را جریمه یا تعطیل کند. خیلی از سازمان ها و حتی برخی مراکز دولتی، اعتباری برای مصوبات وزارت بهداشت قائل نبودند. محدودیت تردد هم که مقطعی و همان هم نصفه و نیمه اجرا می شود. مجموع این شرایط نشان می دهد که ما برای جلوگیری از افزایش روزافزون کشته های کرونا به یک مدیریت قاطع تر با دایره اختیارات وسیع تر نیاز داشتیم که وزارت کشور می تواند این خلا را برطرف کند.»
مخالفان از کمرنگ شدن مسائل بهداشتی نگران هستند
همه واکنش ها نسبت به انتصاب وزیر کشور به‌عنوان «فرمانده قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مبارزه با کرونا» توام با تایید و موافقت نبوده است. برخی از کارشناسان نظام سلامت، نگران هستند که با کمرنگ شدن نقش وزارت بهداشت، مسائل بهداشتی نیز در ستاد ملی مقابله با کرونا به حاشیه برود.
دکتر محمد صاحب الزمانی، دبیر انجمن های علوم آزمایشگاهی کشور در گفتگو با الف نسبت به کارآیی این انتصاب چندان خوشبین نیست و انتقاد می کند: «وزیر کشور مگر تجربه برخورد با پاندمی و اپیدمی دارد؟ مگر ایشان به مسائل نظام سلامت اشراف دارد؟ اینطور تصمیمات، نه تنها به بحث مقابله با کرونا کمک نمی کند، بلکه امکان دارد که بحران کرونا را تشدید کند.»
او تصریح می کند: «ما افراد بسیار باتجربه و کارآمدی در نظام سلامت داریم که جنگ دیده و بحران دیده هستند. در همان زمان جنگ تحمیلی هم روزانه افراد زیادی مجروح داشتیم که متولیان نظام سلامت باید درمان آنها را مدیریت می کرد. این مدیران همچنان می توانند بحران کرونا را مدیریت کنند. گره کرونا با کمک این افراد صاحب نظر باز می شود. این افراد هم تجربه کار در نظام سلامت را دارند و هم سال ها در دوران جنگ تحمیلی از تجربه مدیریت بحران برخوردار هستند. اینکه ما از این نیروهای توانمند بهره نمی بریم، یک نقطه ضعف بزرگ در بحث مقابله با کرونا است. در چنین شرایطی، انتصاب وزیر کشور به عنوان فرمانده مقابله با کرونا هم نمی تواند دردی را دوا کند، زیرا وزارت کشور، صلاحیت علمی و پزشکی برای مقابله با شیوع یک بیماری فراگیر را ندارد.»
با توجه به رکوردشکنی روزانه موج سوم کرونا، باید منتظر ماند و دید که آیا تغییر فرماندهی مقابله با کرونا در نهایت به کاهش آمار ابتلا و فوتی ها منجر می شود و یا اینکه در بر همان پاشنه سابق خواهد چرخید. در چند ماه آینده و با مشخص شدن نتایج این تصمیم تازه شاید بتوان درباره اثربخش بودن یا نبودن این انتصاب جدید، قضاوت بهتری داشت.
منبع: الف
