بازخوانی اتفاقات تلخ آذر ۹۰ و دی ۹۴

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده‌بان ایران، روز گذشته در کانال‌های تلگرامی منتسب به طیف تندروی جناح محافظه کار، فراخوان تجمع (بخوانید حمله) در مقابل سفارت انگلیس به بهانه اظهارات اخیر مقامات این کشور، دست به دست می‌شد؛ تجمعی که صدور مجوز برای آن از سوی دستگاه‌های ذیربط تکذیب شد؛ تجمعی که در صورت شکل گیری می‌توانست عواقب و تبعات ناگواری برای کشور داشته باشد و خاطرات تلخ و گزنده آذر ۱۳۹۰ و دی ۱۳۹۴ را در اذهان تداعی کند. 

 طبق قوانین مدون بین‌المللی و همچنین عرف بین‌الملل، سفارتخانه هر کشور در زمره خلک آن کشور محسوب می‌شود و تعدی و تجاوز و حمله به آن در حکم اعلان جنگ علیه کشور مزبور است؛ این اصلی است غیرقابل خدشه در حقوق و روابط بین الملل. 

در نظام جمهوری اسلامی ایران، عقلانیت سیاسی همواره یک اصل بوده است؛ اصلی که در دوره ۸ ساله دولت گذشته اندکی به فراموشی سپرده شده بود و رفتار‌ها و گفتارهای نه چندان منطبق با عقلانیت دولتمردان وقت به برخی طرفداران اجتماعیشان هم سرایت کرده بود، به گونه‌ای که سخنان تهییجی، بلااثر و هزینه ساز دولتمردان گذشته به هر طرق ممکن در ناخودآگاه طرفداران دولت وقت اثر می‌گذاشت و بعضا اعمالی منافی عقلانیت و درایت که برای کشور و نظام هزینه ساز بود از آن‌ها سر می‌زد. 

بازخوانی حمله به سفارت انگلیس و تحمیل هزینه‌های مادی و معنوی بیشمار به ملت 

نمونه این امر در ۸ آذر ۱۳۹۰ متجلی شد؛ زمانیکه عده‌ای افراد خشک مغز با حمله به سفارت انگلیس، عزم غربی‌ها برای اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را جزم‌تر کردند و باعث شدند اجماعی محیرالعقول در سطح جهانی علیه ایران شکل گیرد. 

آن روزهای خسارت بار هنوز هم در اذهان تحلیلگران و کنشگران سیاسی کشور باقی است؛ رفتار افراد تهییج شده و بعضا اجیر شده در حمله به سفارت انگلیس به قدری نابخردانه و تجاوزکارانه بود که تقریبا تمامی مقامات و مسئولان کشور به مذمت آن پرداختند. علی اکبر صالحی وزیر خارجه وقت کشورمان که در زمان حمله به سفارت انگلیس در جده به سر می‌برد بلافاصله از‌‌ همان جا به صورت تلفنی با ویلیام هیگ وزیر خارجه انگلیس تماس برقرار کرد تا به گفته خودش «قضیه را جمع کند». 

رامین مهمانپرست سخنگوی وقت وزارت خارجه هم که در زمان وقوع حادثه، به منظور شرکت در سالگرد شهادت شهید شهریاری در دانشگاه بهشتی به سر می‌برد، بلافاصله خود را برای تشکیل جلسه فوق‌العاده به وزارت خارجه رساند و در نخستین واکنش رسانه‌ای‌اش به این حادثه گفت: «احساسم این بود که برخی جریانات تند از این حادثه حمایت می‌کنند». 

احساس مهمانپرست منطبق با امری واقعی بود؛ چرا که بعد‌ها که تصاویر و اخبار حمله به سفارت مخابره شد، مکشوف گردید که «حمید رسایی» از اعضای تندرو جبهه رادیکال پایداری، جزء صحنه گردانان این واقعه تاسف بار بوده و بلندگو در دست مشغول تهییج تجمع کنندگان بوده است. 

در مجموع هزینه‌هایی که بواسطه این عمل متجاوزانه و متوحشانه در آن مقطع حساس زمانی بر کشور تحمیل شد شاید تا همین حالا هم بر گرده ملت باقی مانده است؛ فارغ از شکل گیری اجماع جهانی علیه ایران بواسطه این حادثه و پیوستن کشورهایی همچون روسیه وچین به این اجماع، شاهد بودیم که به بهانه عمل مزبور بر شدت تحریم‌های نفتی و بانکی علیه ایران افزوده شد و به تبع آن مبادلات و مراودات تجاری و مالی ایران با جهان خارج تقریبا قطع گردید و دولت به فروش نفت با اعمال شاقه روی آورد و شد آنچه که نباید می‌شد؛ تورم لجام گسیخته و سربرآوردن غول‌های فاسدی که یکی از پوسته‌های ظاهری آن همین بابک زنجانی در آستانه اعدام است. 

سرانجام در بهار ۹۲، بهار واقعی وزیدن گرفت و خزان و زمستان ۸ ساله پایان یافت؛ دولتی تعقل‌گرا و اعتدالی روی کار آمد که با اتخاذ سیاست راهبردی تعامل‌گرایانه می‌خواست کشور را از انزوای سیاسی در عرصه جهانی خارج کند و یخ روابط خارجی کشور را ذوب کند. 

سیاست تعامل‌گرایانه دولت یازدهم پیشروانه و موفقیت آمیز بود و حتی چندین دور ملاقات میان مقامات ایرانی و انگلیسی انجام گرفت و سرانجام روابط دیپلماتیک تهران و لندن در نتیجه خردورزی‌های دولت تدبیر و امید و دستگاه دیپلماسی کاردان آن، به حالت عادی بازگشت و سفارتخانه‌های دو کشور مجددا دایر شد. 

بازخوانی حمله به سفارت عربستان و تبعات آن

فرمان مستقیم سیاست خارجی دولت یازدهم به معقولانه‌ترین شکل ممکن در حال گذر از تمام دست انداز‌ها بود و حتی رویکرد خردمندانه این دولت، عربستان سعودی متخاصم را آچمز کرده بود تا اینکه در یک شب سرد زمستانی در ۱۲ دی ۱۳۹۴، خبر رسید عده‌ای چماق به دست در مقابل سفارت عربستان سعودی در خیابان نیلوفر تهران صف کشیده‌اند تا سفارتخانه این کشور را غارت کنند؛ متعاقب تهران در مشهد هم عده‌ای افراطی خشک مغز بساط مشابهی را مقابل کنسولگری سعودی برپا کرده بودند. 

دوباره تراژدی سال ۹۰، در حال تداعی بود؛ اینبار نسبت به یک کشور همسایه و مسلمان؛ آن هم در شرایطی که رویکرد بخردانه دولت در عرصه سیاست خارجی، کشور را در قله عزت و سرافرازی قرار داده بود. 

این روز‌ها کاملا مشخص شده است که آمران و عاملان حمله به سفارت عربستان چه افراد و جریاناتی بودند؛ اینکه صحنه‌گردان این واقعه تاسف بار، از نزدیکان سببی فلان وزیر میلیاردر دولت قبل بود و چماق به دست این حادثه هم، مزد بگیر فلان مسئول دندان تیز کرده برای کرسی پاستور و عزم جزم کرده برای زمین گیر کردن دولت. 

هر چه بود، آن واقعه به ضرر منافع ملی و مصالح عمومی بود؛ بگونه‌ای که دستگاه قضا هم وارد عمل شد و اقدام به تحت تعقیب قرار دادن و دستگیری حدود ۴۰ تن از نقش آفرینان واقعه حمله به سفارت عربستان کرد. اگر چه باز هم‌‌ همان رویکرد خردمندانه دولت تدبیر و امید، افتضاح نیروهای تندرو و پدرخوانده‌های فاسد آن‌ها را خنثی کرد و اجازه نداد بار دیگر هزینه‌های گزاف بر ملت تحمیل شود؛ اما شدت گرفتن مواضع خصمانه سعودی‌ها به سبب اتفاق مزبور، موضوع قابل کتمانی نیست؛ اینکه سعودی‌ها بواسطه این اتفاق از نفوذ خود در آمریکا و انگلیس و شورای حقوق بشر سازمان ملل برای فشار بر ایران و امتیازگیری بیشتر استفاده کردند، قابل کتمان نیست؛ اینکه سعودی‌ها در آن مقطع زمانی تولید توطئه‌آمیز نفت خود را افزایش دادند تا قیمت این کالای استراتژیک بیش از پیش کاهش یابد و فشار بودجه‌ای به کشور افزون شود، موضوع قابل کتمانی نیست؛ اینکه سعودی‌ها بواسطه این عمل احمقانه تندروهای داخلی از جایگاه متشاکی و تدافعی به جایگاه شاکی و تهاجمی نقل مکان کردند، موضوع قابل کتمانی نیست. 

 حسن روحانی رییس جمهور کشورمان در‌‌ همان مقطع زمانی در موضع گیری‌ها و سخنرانی‌های مختلف نسبت به حادثه حمله به سفارت سعودی واکنش نشان داد؛ رییس‌جمهوری فردای این اتفاق ناگوار طی یک سخنرانی، گفت: «مردم مسلمان ایران اجازه نمی‌دهند که اقدامات غیراسلامی دولت عربستان، دستمایه افراد و گروه‌های خودسر در کشور برای انجام اعمال غیرقانونی و هتک حیثیت نظام مقدس جمهوری اسلامی گردد. حرکتی که توسط جمعی افراد افراطی شب گذشته در تهران و مشهد صورت گرفت و به وارد آمدن خسارت به سفارت و کنسولگری کشور عربستان که شرعاً و قانوناً باید در پناه جمهوری اسلامی ایران در امنیت باشد منجر گردید، به هیچ عنوان قابل توجیه نیست و قبل از هر چیزی توهین به نظام و لطمه به آبروی جمهوری اسلامی ایران تلقی می‌شود. همه مسئولان نظام، عزم قاطع دارند که با این خودسری‌ها و اعمال مجرمانه برخورد جدی شود». 

آن اتفاق ناگوار هم سپری شد و دیپلماسی کنشگرانه و خردمندانه دولت تدبیر و امید باعث شد بواسطه تخریب سفارت سعودی توسط تندروهای اجیر شده داخلی، خسارت مادی و معنوی چندانی به کشور تحمیل نشود و حتی ۱۰ ماه پس از آن اتفاق یعنی در اوایل ماه جاری، علی‌رغم کارشکنی‌های ریاض، دیپلماسی نفتی کشورمان در اوپک به پیروزی نائل آید و جمهوی اسلامی سهم خود را از بازار نفت در عصر پساتحریم بازستاند. 

این فرمان دیپلماسی خردمندانه با کاردانی و صلابت دولتمردان اعتدالگرا راه مستقیمی را بر پایه منافع ملی و عزت اسلامی طی می‌کند، البته این امر برای حسودان و عنودان تنگ‌نظر داخلی چندان خوشایند نیست؛ همان‌هایی که شب‌ها با رویای پیروزی در انتخابات اردیبهشت ۹۶ سر بر بالین می‌گذارند؛ همان‌هایی که دیروز به پیاده نظامشان دستور حمله به سفارت انگلیس را داده بودند؛ امری که محقق نشد...