طیبه سیاوشی: در ایام قرنطینه؛ مردم از سر اختیار برنامه‌های تلویزیون را برای تماشا انتخاب نکردند و انتخاب آنان از سر اجبار بود
نماینده مردم تهران در مجلس دهم: متاسفانه علیرغم بودجه کلانی که از جیب مردم به صدا و سیما اختصاص داده می‌شود، این رسانه به تعهدات خود نسبت به مردم عمل نمی‌کند.
به گزارش دیده بان ایران؛ طیبه سیاوشی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس دهم، درباره نحوه جبران خسارت‌های وارد شده به عرصه فرهنگ و هنر و تاثیر فعالیت‌های هنری روی مردم در این ایام و عملکرد ضعیف صدا و سیما و عدم اختیار مردم در انتخاب برنامه‌های تلویزیونی برای تماشا، صحبت کرد.
با توجه به اوضاع پیش آمده و آسیب‌های وارد شده به سبب شیوع ویروس کرونا و از رونق افتادن فعالیت‌های هنری از قبیل؛ سینما، تئاتر و کنسرت و جایگزینی آنها با سینما، تئاتر و کنسرت آنلاین، برای جبران بخش کوچکی از خسارت‌های وارد شده به این عرصه؛ به بررسی تاثیر هنرمندان، نحوه عملکرد صدا و سیما برای تشویق مردم به خانه نشینی در ایام کرونا و آنلاین شدن فعالیت‌های هنری پرداختیم. به همین دلیل سراغ طیبه سیاوشی که عضو کمیسیون فرهنگی مجلس دهم، فراکسیون زنان و نایب‌رئیس فراکسیون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است رفتیم و در این زمینه با او گفتگو کردیم که در ادمه می‌خوانید.
به نظر شما ارتباط هنرمندان و تاثیرشان روی مردم در دوران کرونا چگونه است؟
باید تاکید کنم برخلاف جامعه هنری غربی و انتقادات ما نسبت به نظام لیبرالیستی و سلبریتی‌پرور حاکم در آنجا؛ پس از ضربه اول و ورود تازه کرونا که همه سکوت کردند، در وهله دوم با مردم ارتباط برقرار کردند و صرفا هم به درست کردن کلیپ و گفتن جمله مردم از خانه‌های خود بیرون نروید، اکتفا نکردند؛ بلکه جامعه هنری و ورزشی غرب با نیت خیر شروع به کمک مالی و تشویق مردم کردند و از آنها خواستند تا پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنند، که این موضوع در ایران کمتر اتفاق افتاد، البته برخی هنرمندان کمک کردند و اما آن‌هایی که اینفلوئنسر اینستاگرام هستند، تاثیری در ایجاد یک فرهنگ در دوره بحرانی کرونا نداشتند.
البته که پیش از این ماجرا نیز، گیشه سینما و تئاتر و وضعیت میزان مخاطبین کتاب و کتابخوانی و موسیقی تاسف‌بار بود که شیوع بیماری کرونا این وضعیت رکود در عرصه هنر را دو چندان نمود.
آسیب وارده به عرصه فرهنگ و هنر تا چه میزان است و آیا با نمایش و اکران آنلاین امکان بهبودی بخش کوچکی از آن وجود دارد؟
با توجه به اوضاع پیش آمده ناشی از شیوع ویروس کووید ۱۹، تمامی جامعه جهانی دچار تغییراتی در روند سبک زندگی، اقتصاد و رفتارهای اجتماعی شده‌اند که جامعه ما به ویژه اهالی فرهنگ و هنر نیز از این امر مستثنا نیستند. البته که پیش از این ماجرا نیز، گیشه سینما و تئاتر و وضعیت میزان مخاطبین کتاب و کتابخوانی و موسیقی تاسف‌بار بود که شیوع بیماری کرونا این وضعیت رکود در عرصه هنر را دو چندان نمود. اما نمایش آنلاین و اکران فیلم‌هایی هم چون «خروج» از سویی آزمون بزرگی برای مخاطبین جامعه هنری بود از سویی دیگر ارج نهادن به پیگیری هنری مخاطب را از سوی اهالی هنر و کارگردانان بازنمایی کرد.
با اینکه سینمایی«خروج» در برخی از سایت‌ها به طور غیر قانونی قرار گرفت، اما بازهم فروشش میلیاردی شد. فکر می‌کنید دلیل این اتفاق چیست؟ و آیا چون نام حاتمی‌کیا پشت آن بود این میزان از فروش رقم خورد؟
اعتماد حاتمی‌کیا به فضای مجازی و دست شستن از تکیه چندین ساله کارگردانان به فروش گیشه، فارغ از ارزیابی کمّی نتیجه چنین ریسکی، نکاتی قابل توجه را در بر داشت. اول اینکه باید علی رغم تمامی نقایص و خلاهای فضای مجازی همچون کپی غیر قانونی، انتشار زیرزمینی، عدم ارائه نسخه اصلی به مخاطب، عدم تضمین سودآروی اکران مجازی و فقدان قابلیت پیگیری مجرمین انتشار و کپی غیر قانونی حاتمی‌کیا با فراهم نمودن اکران مجازی فیلم خود، در این شرایط سخت قرنطینه، اعتماد به مخاطب را زنده کرد در ضمن صدا و سیما علیرغم رسالت سنگینی که در این دو ماه به عهده داشت اعم از پوشش کلاس‌های درس دانش آموزان و تکمیل اوقات فراغت چند میلیون دانش آموز و دانشجو و اطلاع رسانی در مورد کرونا و ... برای پر کردن اوقات فراغت خانواده‌های ایرانی تمام تلاش خود را داشت و از اکران فیلم‌های سینمایی جدید نیز دریغ نکرد. اما سینما رفتن و حضور برای تماشای فیلم جدیدی که کارگردان پر حاشیه‌ای چون حاتمی‌کیا تدارک دیده، شیرینی خاص خود را دارد.
دوم اینکه، با توجه به مجهول بودن زمان فاصله گذاری اجتماعی و تلاش برای سالم ماندن افراد با خلوت گزینی، اکران فیلم خروج در این شرایط الگوی خوبی برای سایر کارگردانان و اهالی هنر خواهد بود که مطابق با شرایط جامعه رسالت خود را در عرصه هنر به انجام رسانند.
سوم اینکه، با شروع اکران مجازی، اعتماد به مخاطب و هزینه برای فیلمی که تماشا خواهند کرد شروع شده، امید است این اعتماد دوسویه شده، متولیان فضای مجازی نیز با فراهم نمودن زیرساخت‌ها و وضع و اجرای قوانین و مناسب و مورد نیاز، میزان جرائم در این عرصه را به حداقل رسانده حمایت خود را از اهالی هنر و فرهنگ و رسانه به عالی‌ترین درجه ممکن رسانند.
اگر جامعه فرهنگ و هنر کمی خود را مطابق با نیازهای روز مخاطب و شرایط جامعه وفق دهد می‌تواند علاوه بر تعداد مخاطبین فعلی گروهی از مخاطبین جدید و مجازی را به جامعه تماشاگران خود بیافزاید که فرصت تازه‌ای برای خود فراهم خواهد آورد.
چگونه می‌توان با وضع قوانین تازه با پدیده قاچاق فیلم مبارزه کرد و یک حمایتی را برای نمایش آنلاین و اینترنی فیلم‌های سینمایی ایجاد کرد؟
نشر غیر قانونی فیلم همیشه یکی از خلاهای عرصه سینما بوده است اما فروش چشمگیر «خروج» علیرغم وجود چنین مشکلاتی حاکی از استقبال مخاطب از این حرکت نوین در عرصه سینماست. البته نام کارگردان و تجربه او در ارائه فیلم های مختلف به ویژه فیلم نفس گیر و پر تعلیق «به وقت شام» نیز در این فروش میلیاردی بی تاثیر نبوده است اما جدای از نگاهی ارزشی این کارگردان به مسائل روز، می‌توان واکنش تماشاگران و استقبال آنها از «خروج» را به نوعی استقبال از به روز بودن حرکت کارگردان در اکران آنلاین دانست.
البته انتشار غیر قانونی فیلم «خروج» و امثال آن، حسب بند از ماده ٢١ قانون جرایم رایانه‌ای جرم بوده و علاوه بر مجازات، جبران خسارت نیز می‌توان برای آن متصور شد چون ماده یک قانون حمایت از حقوق پدیده آوردگان نرم افزارهای رایانه‌ای، حق نشر، عرضه، اجرا و حق بهره برداری مادی و معنوی نرم افزار رایانه‌ای را متعلق به پدید آورنده آن می‌داند البته فعلا برای تحلیل و پیش بینی رفتار مخاطبین هنر در جامعه پسا کرونا زود است اما تا حدودی می‌توان گفت اگر جامعه فرهنگ و هنر کمی خود را مطابق با نیازهای روز مخاطب و شرایط جامعه وفق دهد می‌تواند علاوه بر تعداد مخاطبین فعلی گروهی از مخاطبین جدید و مجازی را به جامعه تماشاگران خود بیافزاید که فرصت تازه‌ای برای خود فراهم خواهد آورد.
مردم از سر اختیار برنامه‌های تلویزیون را برای تماشا انتخاب نکردند و انتخاب آنان از سر اجبار بود.
با شیوع کرونا صدا و سیما بسیار فعال شد و انواع سریال‌ها و سینمایی‌ها را از تلویزیون پخش می‌کند، آیا بهتر نبود که از ابتدا همین رویه را برای جذب مخاطب پیش می‌گرفت؟
در این ایام صدا و سیما فیلم‌های جدیدی پخش کرد البته به طور مثال؛ پخش فیلم «سرو زیر آب» که یک فیلم زیبا و دوست‌داشتنی است در روز اول فروردین یک مقدار کج سلیقگی بود و مناسبتی با روز اول عید نداشت. اما فیلم بسیار زیبایی بود و من با اینکه قبلا آن را دیده بودم، اما بازهم برایم جذاب بود.
اما صدا و سیما در این ایام که مردم قرنطینه بودند، برنامه‌های سرگرم کننده‌ای به نمایش نمی‌گذاشت و جدول پخش این نوع برنامه‌ها خالی بود. از روابط عمومی صدا و سیما که با ما تماس گرفتند تا درباره برنامه‌ها از ما نظرخواهی کردند، گفتم که مردم از سر اختیار برنامه‌های تلویزیون را برای تماشا انتخاب نکردند و انتخاب آنان از سر اجبار بود. حتی سریال‌هایی که پخش شد هم خیلی جذاب نبود. در ادامه هم گفتم که ما به همان برنامه «کلاه‌قرمزی» هم راضی هستیم.
در گذشته سریال‌های جذابی ساخته می‌شد. صدا و سیما در بخش سرگرمی به راحتی می‌تواند برنامه‌های فوق‌العاده‌ایی بسازد و این انتقاد به آنان وارد است که چرا یک برنامه محبوب مردمی که مردم با آن سرگرم می‌شوند و پای آن می‌نشینند را به راحتی حذف می‌کند؟
همیشه سریال‌ها نمی‌تواند جذاب باشند و در گذشته برنامه مسابقات خوبی از تلویزیون پخش می‌شد. فارغ از اینکه خودم شبکه مستند را تماشا می‌کنم اما این شبکه برای همه جذاب نیست.
صدا و سیما با برقراری ارتباط تلفنی با مردم می‌توانست اوقات سرگرم‌کننده‌ای را ایجاد کند ولی متاسفانه علیرغم بودجه کلانی که از جیب مردم به صدا و سیما اختصاص داده می‌شود، این رسانه به تعهدات خود نسبت به مردم عمل نمی‌کند. اما خدماتی که جهت آموزش از شبکه آموزش پخش می‌شود بد نیست.
متاسفانه علیرغم بودجه کلانی که از جیب مردم به صدا و سیما اختصاص داده می‌شود، این رسانه به تعهدات خود نسبت به مردم عمل نمی‌کند.
ماهیت تئاتر ارتباط مستقیم با مخاطب و انتقال احساسات است. آیا این چیزی که با نام تئاتر آنلاین وجود دارد، رسالت تئاتر را به درستی به انجام می‌دهد یا فقط برای وقت گذرانی است؟
در مورد تئاتر آنلاین، با توجه به اینکه یکی از خصوصیات ذاتی تئاتر حس اجرای زنده و در صحنه بازیگر توسط مخاطب است، باید این وضعیت را هم مانند اکران فیلم آنلاین به آزمون گذاشت و رفتار مخاطب را سنجید. البته که تئاتر در جامعه ما مورد کم مهری واقع شده است و به جز هزینه‌های بلیت و تعداد کم سالن‌های اجرا، محتوا هم تا حدود زیادی باید مورد بازنگری قرار گیرد. در سینما کارگردان به این نتیجه رسیده که مطابق دغدغه‌های مخاطب نوجوان و جوان فیلم سازی کند تا به فروش چشمگیر گیشه دست یابد البته که گاه کارگردانان صرفا به همین هدف اولیه فیلمسازی می‌کنند و تکرار این کار باعث کاهش مخاطبین سایر قشرها در سینما شده و آسیب‌های خاص خودش را هم داشته است.
در مجموع همراهی با شرایط اجتماعی و به روز بودن و درک سطح نیازهای مخاطب در همه سنین باعث تولید محصولات هنری فاخر و جذب حداکثری مخاطب خواهد شد، به امید روزی که فرهنگ و هنر با زبان عموم مردم با جامعه ارتباط برقرار کنند و مفاهیم والایی را در برابر افق‌های دید مخاطبین ایجاد کنند.
ممکن است تئاتر آنلاین باعث دلزدگی مخاطبان غیر تئاتری از تئاتر شود؟
یکبار صحبت‌های دو تن از کارگردانان تئاتر را که می‌شنیدم عقیده داشتند ممکن است پخش آنلاین برخی از تئاترها بی کیفیت باشد و عده‌ای از مردم که تا به حال تئاتر ندیده‌اند و مخاطب تئاتر نیز نبوده‌اند از آن دلزده شوند و حتی در آینده هم علاقه به دیدن تئاتر زنده را از دست بدهند. اما یک کارگردان دیگر مخالف این موضوع بود و می‌گفت زمانی که اجرای زنده هم انجام می‌دهیم وسط اجرا برخی از مخاطبان از سالن خارج می‌شوند و اینگونه نیست که مخاطب را دلزده کند.
تله تئاترهای دهه ۷۰ تلویزیون را به یاد می‌آوریم که بسیار هم جذاب بود اما آن کسی که مخاطب تئاتر بود، پای تله تئاتر نمی‌نشست و آن را نمی‌دید. به نوعی می‌توان مقایسه را انجام داد اما این یک تجربه تازه است.
با توجه به اوضاع پیش آمده، چگونه می‌توان خسارت‌های وارد شده به اهالی فرهنگ و هنر را جبران کرد؟
حمایت از کسب و کارها، اولویت بر حمایت‌هایی است که منجر به حفظ نیروی کار و عدم اخراج یا تعدیل نیرو باشد. مدیریت صادرات شامل رایزنی وزارت أمور خارجه برای صدور کالاهابه کشورهای همسایه و همچنین ایجاد و اطمینان برای کشورهای مقصد تجاری در خصوص رعایت پروتکل‌های بهداشتی جهت تسهیل صادرات غیرنفتی وتامین منابع ارزی ضروری است. فراهم کردن شرایط و تسهیلات لازم برای توسعه و راه اندازی فروشگاه‌های مجازی و اینترنتی به عنوان مثال؛ تسهیل فوری مجوزهای ایجاد یا توسعه این نوع کسب و کارها، کاهش هزینه‌های عوارض گمرکی، حمایت‌های مالیاتی، بیمه‌ای، بانکی و...
حمایت از اقشارآسیب پذیر و ضعیف شامل سیاست‌های معیشتی هدفمند، حمایت برای تهیه اقلام بهداشتی و ضروری و حمایت‌های یارانه‌ای است.به هرحال این آسیب‌هایی که بحران کرونا ویروس به عرصه، تئاتر، سینما و موسیقی وارد کرده است به این سرعت قابل جبران نیست و خیلی خوب است که دولت سریع‌تر درباره آن تصمیم بگیرد، به هر حال بودجه سال ۹۹ بسته شده است و تدبیری هم برای این شرایط بحرانی اندیشیده نشده بود علی رغم اینکه رئیس جمهور، اعلام کردند که رقمی را برای جبران خسارات کرونا در نظر گرفته‌اند. البته این در شرایطی است که ما تقریبا فروش نفت نداریم و قیمت نفت به شدت اُفت کرده است، نمی‌توانیم این خسارات را به راحتی جبران کنیم و سیاست گذاران، برای بعد از کرونا باید یک فکر تازه کنند، چون دیگر نمی‌توان به شیوه گذشته ادامه داد.
دیدگاه شما نسبت به موضوع کنسرت آنلاین چیست؟
یک موردی در بحث موسیقی، برخی خواننده‌های معروف و صاحب سبک غرب، با برگزاری کنسرت‌های آنلاین که گاهی نزدیک به ۳ میلیون دلار فروش داشته به تحقیقات در عرصه ویروس کرونا یا برای جبران خسارت کسب و کارهای آسیب دیده کمک کردند.
شهرداری تهران بیشتر با برگزاری کنسرت آنلاین که بیشتر سبک پاپ بود کمک کرد. به نظرم صاحبان سبک و خوانندگان پرآوازه موسیقی در ایران هم این مسیر نو را تجربه کنند. برگزاری کنسرت آنلاین هم راهکار خاص، هم جسارت ویژه‌ای را می‌طلبد و خواننده باید حواشی ایجاد شده پیرامون کنسرت را نیز تحمل کند.
این نوع کنسرت و فروش آن هم به موسیقی کمک می‌کند و اگر با نیت خیر اجرا شود، می‌تواند فروش بالایی داشته باشد./ خبرآنلاین
