«نورعلی تابنده» که بود؟/ حقوقدانی که وکیل برادر امام خمینی هم بود

به گزارش دیده بان ایران؛  «نورعلی تابنده» قطب دراویش گنابادی ساعتی پیش در سن ۹۲ سالگی به دلیل بیماری در یکی از بیمارستان‌های تهران درگذشت. بر پایه این گزارش، پیکر نورعلی تابنده در حال انتقال به بیدخت گناباد است. پیکر وی بنا بر وصیتش در بیدخت گناباد که محل دفن اقطاب دراویش گنابادی است به خاک سپرده خواهد شد.

نورعلی تابنده ( ملقب به مجذوب‌علیشاه) متولد ۲۱ مهر ماه ۱۳۰۶ در گناباد، قطب سلسله نعمت‌اللهی سلطان‌علی‌شاهی گنابادی است. نورعلی تابنده پس از انقلاب در کابینه دولت موقت مدتی معاون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر سازمان حج و زیارت و معاون وزارت دادگستری بود.

نورعلی تابنده در ۲۱ مهر ماه ۱۳۰۶ در شهر بیدخت در بخش مرکزی شهرستان گناباد استان خراسان رضوی زاده شد. جدش ملا سلطان‌محمد گنابادی (سلطان علیشاه) (۱۲۵۱–۱۳۲۷ قمری) قطب وقت سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی بود و به سبب گسترش بسیار زیاد سلسله نعمت الهی در آن زمان (در زمان قطبیت ملا سلطان محمد) این سلسله بعد از او به نام «نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی» مشهور شد.

تعلیم و تربیت اولیه او تحت سرپرستی پدرش «محمد حسن بیچاره بیدختی» ملقب به صالح علیشاه بود. او در موطن خویش، گناباد، مقدمات علوم اسلامی را فرا گرفت و همچنین هیئت قدیم و نجوم را نزد پدر آموخت. سپس برای ادامه تحصیلات به تهران آمد و در سال ۱۳۲۴ شمسی از دبیرستان علمیه تهران با رتبه اول دانشنامه دیپلم ادبی دریافت کرد و سال بعد از همان دبیرستان دیپلم طبیعی نیز گرفت. آنگاه در دانشکده حقوق دانشگاه تهران تحصیلات دانشگاهی را ادامه داده و در سال ۱۳۲۷ در رشته حقوق قضایی به دریافت درجه لیسانس موفق شد و همزمان مطالعه و تحقیق را در معارف اسلامی خصوصاً فقه و اصول نزد استادان فن بالاخص برادر بزرگ خود سلطان‌حسین تابنده ملقب به «رضا علیشاه ثانی» آموخت و در کلاس‌های درس محمود شهابی و سید محمد مشکوة و محمد سنگلجی شرکت کرد.

ادامه تحصیل نورعلی تابنده در اروپا

او ابتدا در وزارت امور خارجه مشغول به کار شد؛ و پس از مدت کوتاهی در سال ۱۳۲۹ به وزارت دادگستری منتقل شد و مدت‌ها عهده‌دار شغل ریاست اداره سرپرستی دادسرای تهران و به دنبال آن مستشاری دادگاه استان تهران بود. در اوایل خدمت دادگستری که در دادگستری مشهد مشغول به کار بود، برای ادامه تحصیل به کشور فرانسه رفت و در آنجا در سال ۱۳۳۶ شمسی درجه دکتری حقوق را از دانشگاه پاریس اخذ کرد. او همچنین در رشته زبان فرانسه نیز مشغول به تحصیل بود و دیپلم آن را نیز دریافت کرد.

تابنده در ایام اقامت در فرانسه با اسلام‌شناس مشهور هانری کربن که علاقه به عرفان و معارف شیعه داشت، در تماس بود و در کلاس‌های درس وی حاضر می‌شد. کربن که با بزرگان سلسله نعمت‌اللهی گنابادی آشنایی داشت و اظهار علاقه می‌کرد، به او توصیه و اصرار کرد که دربارهٔ این سلسله مطلبی بنویسد و به این ترتیب رساله‌ای به زبان فرانسه با موضوع «شرح مکتب و طریقه ملا سلطان محمد گنابادی و یک قرن مکتب او» در انستیتوی تحقیقات عالیه زیر نظر کربن را در دست گرفت و به ثبت رسانید و یادداشت‌های تحقیق را فراهم آورد که البته به انجام نرسید.

بازگشت نورعلی تابنده به ایران

پس از بازگشت به ایران در مشاغل مختلف قضایی در وزارت دادگستری و تدریس در دانشکده‌های حقوق مشغول شد. بار دیگر در شهریور ۱۳۴۷ با بورس دولت فرانسه جهت مطالعات حقوقی قضایی عازم پاریس شد و در مؤسسه بین‌المللی مدیریت I.I.A.P. مشغول به تحصیل و تحقیق گردید و موفق به اخذ دیپلم مدیریت قضایی از آن مؤسسه شد. پس از بازنشستگی در سال ۱۳۵۵ گاه به شغل وکالت دادگستری نیز اشتغال داشت و در دوران انقلاب ۱۳۵۷، وکالت تعدادی از روحانیون و دانشجویان مورد تعقیب را رایگان پذیرفت.

پس از انقلاب هم مدت کوتاهی در دولت مهدی بازرگان به سمت معاونت وزارت ارشاد و معاون وزیر دادگستری منصوب شد و به عضویت هیئت امناء و مدیریت سازمان حج و زیارت درآمد. او دوباره در مهر ۱۳۵۹ خورشیدی، به درخواست خودش بازنشسته شد.

نورعلی تابنده و قدم در راه عرفان

نورعلی تابنده در کنار تحصیل علوم دینی و دانشگاهی و تحقیق و تألیف، در سال ۱۳۳۱ شمسی توسط پدرش وارد عرصه عرفان شد. پس از درگذشت قطب وقت سلسله، علی تابنده ملقب به محبوب‌علیشاه در ۲۷ دی ماه ۱۳۷۵ با وصیتی که در تاریخ ۲۸ مهر ماه ۱۳۷۱ (۲۲ ربیع‌الثانی ۱۴۱۳) توسط وی نوشته شده بود به مقام جانشینی او با لقب «مجذوب علیشاه» رسید.

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نورعلی تابنده

نورعلی تابنده وکالت چهره‌های سیاسی مغضوب پیش و پس از انقلاب را به عهده داشته‌است. از جمله در دوران پهلوی وکالت آیت الله پسندیده، برادر امام خمینی و آیت الله طاهری که بعدها امام جمعه اصفهان شد را بر عهده داشت و همچنین پس از انقلاب اسلامی وکالت افرادی چون عباس امیر انتظام در کارنامه وکالتش دیده می‌شود.

نورعلی تابنده سال‌ها با نیروهای ملی مذهبی و نهضت آزادی نزدیک بود و از جمله امضاءکنندگان نامه مشهور ۹۰ امضایی به اکبر هاشمی رفسنجانی بود که به دلیل امضای همین نامه بازداشت شد و ۸ ماه در زندان بود. همسر او در همین دوره درگذشت.

گروهی از ناظران فعالیت‌های سیاسی آقای تابنده را دلیلی بر آن دانسته‌اند که جایگاه «قطب دراویش گنابادی» با تأخیر به او منتقل شود. آقای تابنده پس از کسب عنوان «قطب دراویش گنابادی» نیز در برخی از موضوعات سیاسی فعال بود و در مراسم بزرگداشت چهره‌های ملی-مذهبی شرکت می‌کرد.

نورعلی تابنده همچنین در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ از مهدی کروبی حمایت کرد. نورعلی تابنده که از سال ۱۳۸۶ از سفر به بیدخت منع شده بود، در ۴ شهریور ۱۳۹۸ به شهر بیدخت سفر کرد./رسانه ها