برخی از اعضای فراکسیون امید آب پای ستون خانه‌ای می‌ریزند که در آن نشسته‌اند/ مگر خروجی مجلس ششم مگر چه بود؟/ نمی‌توانیم پشت سپاه را خالی کنیم/ انتخاب دهقان کارشناسانه بود

مشروح گفت‌وگو با سروش به شرح زیر است. 

یکی از مباحثی که حول عملکرد فراکسیون امید مطرح می‌شود و اخیرا مبنای نقد سیاسیون و عامه مردم قرار گرفته، این است که در اسفند‌ماه  94 که مردم پای صندوق‌های رأی آمدند و به لیست امید رأی دادند خیلی از اعضای این فهرست گمنام بودند و حتی الان که عمر مجلس دهم به شماره افتاده است نیز برخی از اعضای این لیست همچنان برای مردم ناشناس هستند. فکر می‌کنید این ناشناسی به امید ضربه زد؟

 برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید توضیحاتی اجمالی را درباره وضعیت اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دهم ارائه کنم. در سال 92ما تصمیم گرفتیم برای بازگشت اصلاحات به حاکمیت و ممانعت از ورود تندروهایی که خروجی‌شان مجلس هشتم و نهم بود در انتخابات شرکت کنیم. بر مبنای این استرات‍ژی - یعنی ممانعت از ورود تندروها به مجلس- بود که بستن لیست مجلس دهم را شورای‌عالی اصلاحات به بعد از اعلام تأیید صلاحیت‌ها از سوی شورای نگهبان موکول کرد. 

خب، خیلی طبیعی بود که وقتی نیروهای شناخته شده ما رد صلاحیت شده بودند، نیروهای ناشناخته و کمتر شناخته شده را راهی مجلس کنند. بنابراین معادله خیلی ساده است؛ چون نیروها درجه یک نبودند و بهتر بگویم فرصت حضور نداشتند. با این اوصاف مشخص است که فهرست امید فهرستی از افراد کمتر شناخته‌شده، بود.

 بنابراین عدم‌تأیید صلاحیت اصلاح‌طلبان شناخته شده و تلاش برای جلوگیری از حضور تندروها در مجلس 2 فاکتوری بود  که لیست امید براساس آن بسته شد و نمایندگانی موفق به حضور در مجلس دهم شدند. منتقدان فراکسیون امید اگر گذشته را فراموش نکرده‌اند و هنوز شرایط آن روزها را به‌یاد دارند باید منصف باشند و به‌خودشان و مردم یادآوری کنند که اساس ورود به انتخابات مجلس دهم چه بود؟ و طبق آن، عملکرد امید و نمایندگان تهران را قضاوت کنند. نکته جالب و البته تلخ داستان این است که همین فهرست امید الان مدام از سوی کسانی انتقاد می‌شود و برچسب‌هایی مثل درجه دو، ضعیف و منفعل می‌خورد که خودشان در طراحی سبک ورود امید به انتخابات مجلس دهم و بستن لیست امید صاحب‌نظر و تأثیر‌گذار بودند و خیلی هم از روند اعلام حمایت کردند.

 فکر می‌کنید اگر اصلاح‌طلبان نامدار وارد مجلس می‌شدند، فراکسیون امید همین‌گونه بود و  باز هم به انفعال متهم می‌شد؟

 من قبول ندارم که فراکسیون امید منفعل بوده. اتفاقا برعکس نقدهایی که این روزها دست به‌دست می‌شود و ما را به انفعال و چنددستگی متهم می‌کند فراکسیون امید طی 3 سال گذشته خیلی منسجم بوده و خیلی خوب کار کرده است.

 پس علت این همه نقد و هجمه به امید چیست؟

 برعکس اصولگرایان که همواره از هم حمایت می‌کنند، متأسفانه ما در جریان اصلاحات مشکل خودزنی داریم. ما خیلی دوست داریم همدیگر را سرزنش کنیم و انگار که با سرزنش یکدیگر هویت می‌گیریم؛ چنانچه نقد و تضعیف یکدیگر در دستور کار شبانه‌روزی برخی است.

من از منتقدان می‌پرسم، فراکسیون امید کم‌تجربه است‌؟ خب، این موضوع که بحث پنهانی نبود، از همان اول عیان بود اما خوب بود آقایان صاحب‌نظر و درجه یک که خودشان لیست‌ها را بسته بودند، از همان اول می‌آمدند و به ما مشورت و ایده می‌دادند! ما مدام از اهل فن خواسته و تأکید کرده‌ایم به ما طرح و رهنمود بدهید، مشکلات را با ما درمیان بگذارید و اگر پیشنهادی دارید ما شنونده هستیم. من خودم بارها به دوستان انجمن اسلامی جامعه پزشکان و حتی بچه‌های دانشگاه تهران که خاستگاه من آنجاست، اعلام کرده‌ام که حتی حاضرم نطق پیشنهادی آنها را بخوانم اما موقع همدلی و همفکری و کار کسی در میدان نیست و زمان نقد و تضعیف همه دوشادوش هم هستند و مدام تضعیف می‌کنند. واقعا دوستانی که ما را تضعیف می‌کنند منصفانه بیایند بگویند چه توقعی از ما داشتند؟

من از ژنرال‌ها می‌پرسم؛ مگر ما به حمایت آنها و اعتبار آنها راهی مجلس نشده بودیم؟ پس چرا یکباره کنار کشیدند و فراکسیون را به حال خود واگذار کردند و حالا‌ آمده‌اند و مدام می‌گویند فراکسیون ضعیف است و ما نمایندگان تهران را نمی‌شناختیم و اسمشان را نشنیده بودیم! هرچند به‌رغم این نقدها به گواهی 2 فراکسیون رقیب یعنی فراکسیون ولایی و مستقلین، امید منسجم‌ترین، تشکیلاتی‌ترین و پایبندترین فراکسیون در مجلس دهم است.

من از منتقدان فراکسیون امید می‌پرسم که اگر به‌فرض 10 نفر از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان یا به قول خودشان  ژنرال‌ها به مجلس دهم می‌آمدند، چه می‌کردند که ما نکردیم‌ و چه می‌گفتند که ما نگفتیم‌؟ اسم آقای خاتمی و بحث حصر که خواست اصلی آنهاست، در مجلس دهم همواره زنده بوده و فراکسیون امید مکرر یاد آنها را زنده نگه داشته و برای رفع محدودیت از آنها هم انصافا و وجدانا تلاش کرده است. 

شما اسامی و خواسته‌ها را مطرح کرده‌اید، اما خروجی‌اش چه بود؟

فکر می‌کنید این میزان رفع محدودیت از محصورین چگونه حاصل شد؟ خود به‌خود بود؟ ما در کمیته رفع حصر فراکسیون امید به جد و لحظه به لحظه پیگیر موضوع بودیم. از طریق هیأت‌رئیسه موضوع را به جد دنبال می‌کردیم و برای بهبود وضعیت‌شان با مقامات مربوطه مذاکرات مستمر داشته‌ایم.

از سوی دیگر باید بدانید که در تصمیم‌گیری نهایی در موضوعات سیاسی که استراتژی حاکمیت است، خروجی کار دست ما نیست. فراموش نکنیم که از مجلس باید در حد قدرت و جایگاهش انتظار داشت. ما نماینده‌ایم و فقط می‌توانیم قانونگذاری کرده و بر حسن اجرای قانون نظارت کنیم. جز این نمی‌شود از مجلس توقع داشت؛ چون دامنه وظایفش همین است. ما وظیفه داریم طرح مشکل و مسئله کنیم.

مگر مجلس ششم با آن همه ژنرالی که داشت و ساخت چه کرد؟ خروجی مجلس ششم مگر چه بود؟ غیر از این بود که حذف بسیاری از اصلاح‌طلبان حضور در مجلس هفتم شد؟ مگر همه مجلس ششمی‌ها شناخته شده بودند؟ مگر مردم 30 نماینده تهران را می‌شناختند یا بعد از 4 سال همه 30 نماینده تهران برای مردم شناخته‌شده بودند؟ حالا اگر همان‌ها می‌آمدند مملکت گل و بلبل می‌شد، چون ما آمدیم مملکت گل و بلبل نشد؟

منتقدان فراکسیون امید و به‌صورت وی‍ژه منتقدان مجمع نمایندگان تهران می‌گویند شما را به مجلس فرستادند تا حلقه واسط اصلاحات با حاکمیت باشید اما نتوانستید.

 ببینید، در این 3سال همواره صدای اصلاحات در مجلس و در کمیسیون‌ها، در رویکردها و در عملکردهایمان بلند بوده است اما اینکه حاکمیت بخواهد آن را قبول کند یا نه؟ دست ما نیست. ما گفت‌وگوی ملی را در قالب کمیته‌ای مستمر پیگیری می‌کنیم، 3 سال است برای آن تلاش می‌کنیم اما هنوز این ایده از سوی جریان مقابل مورد پذیرش قرار نگرفته است. آنها چیزهایی را نمی‌پذیرند ما که نمی‌توانیم تغییر رویکردها را به زور تحمیل کنیم؛ چراکه نه ابزارش را داریم و نه توانش را.

مورد دیگر که سبب نقد امیدی‌های مجلس شده این است که فراکسیون در بزنگاه‌های سیاسی عملکردهای غیر قابل پیش‌بینی داشته است؛ مثلا برخی از اصلاح‌طلبان سپاه را به دولت پنهان تشبیه می‌کنند اما به‌رغم این ادعا، فراکسیون امید همه لباس پاسدار به تن کردند یا همین اخیرا نیز رأی فراکسیون به محمد دهقان، نماینده طرقبه و رئیس ستاد انتخابات محمدباقر قالیباف برای حضور در مقام حقوقدانی شورای نگهبان بود. موارد این‌چنینی سبب می‌شود پایگاه اجتماعی اصلاحات بگویند همه نقدها تظاهر است و در باطن همه باهم هستند؟

ما در مجلس باید ملاحظاتی را داشته باشیم. سپاه نقطه اتکای امنیت کشور است. ممکن است از برخی جریانات سپاه انتقادات یا گلایه‌هایی را داشته باشیم اما در بحث امنیت ملی که نمی‌توانیم پشت سپاه را خالی کنیم. آن اقدام فراکسیون امید دفاع از رویکرد سپاه در اقدامات امنیتی و مرزهای کشور بود. ما با این رفتار نمادین به خارج از مرزهای کشور پیام همبستگی ملی دادیم و گفتیم به‌رغم همه نقدهای درون‌مرزی‌مان در بحث امنیت کشور ما همه در کنار هم هستیم. یا در انتخاب محمد دهقان به‌عنوان حقوقدان شورای نگهبان این تصمیم محصول کار کارشناسانه تیم حقوقی فراکسیون بود و آنها به این تصمیم رسیدند تا حداقل فردی در شورای نگهبان حضور داشته باشد که بتوان با او وارد گفت‌وگو و تعامل شد. ما از آقای دهقان این روحیه تعاملی را دیده بودیم. ما در فراکسیون به این نتیجه رسیدیم که در بحث احراز صلاحیت‌ها برای مجلس آتی با فردی که 3 سال و 4‌ماه کنار دست ما نشسته و می‌شناسیمش خیلی راحت‌تر می‌توانیم وارد گفت‌وگو شویم تا فردی که هرگز او را ندیده‌ایم.

  شما دهقان را می‌شناسید. او فردی است که همواره در مباحثی چون حفظ برجام، لوایح چهارگانه و موضوعات مربوط به حصر که مطلوب فراکسیون امید بوده، مطالبه‌ای کاملا برعکس داشته و همواره به امیدی‌ها به‌خاطر این حمایت تاخته است.

پس چطور با این سابقه می‌توانید از او توقع همراهی در بحث احراز صلاحیت‌ها داشته باشید؟

نکته‌ای که در نقدها از نگاه منتقدان پنهان می‌ماند و دیده نمی‌شود این است که در مجلس ورای تفاوت‌های سیاسی رابطه‌های شخصی هم شکل می‌گیرد. ممکن است من از لحاظ سیاسی و عملکردی 180درجه با یک نماینده تفاوت داشته باشم اما در برخی مسائل با او همپوشانی و نزدیکی فکر داشته باشم. این همان روندی است که سبب شد ما به محمد دهقان رأی بدهیم؛ چون او را برخلاف بقیه می‌شناختیم و می‌دانیم چگونه می‌شود با او وارد تعامل شد.

در مورد از دست دادن صندلی نایب‌رئیسی علی مطهری چطور؟ امید در سال چهارم فعالیتش کرسی نایب‌رئیسی دوم را به تعامل مستقلین و ولایی‌ها باخت‌؟

 علی مطهری در دوره چهارم نه به‌خاطر کاندیداتوری دکتر عارف، بلکه به دلیل فعالیت بیش از حد دکتر مصری باخت. او در اجلاسیه سوم هم فاصله کمی با رأی مطهری داشت؛ 7رأی کمتر داشت که در طول یک‌سال گذشته و در اجلاسیه چهارم آن را جبران کرد.

 ورای انتقاداتی که از بیرون به عملکرد فراکسیون امید می‌شود در داخل مجلس و راهروهای پارلمان کم نیستند نمایندگان شاخص لیست امید که می‌آیند در گفت‌وگو با خبرنگاران سبک مدیریت فراکسیون امید را زیر سؤال می‌برند و در غالب خبرهای غیررسمی و شنیده‌ها موج تخریب و تضعیف امید را کلید می‌زنند. شما از نقدهای بیرون مجلس تعبیر به‌ خودزنی کردید اما خودزنی حقیقی در داخل مجلس است. این نقدها به‌خاطر چیست؟

 ماهیت کار فراکسیون همین است. فراکسیون که یک حزب تشکیلاتی نیست؛ یک تجمع سازماندهی شده براساس اشتراکات و در عین احترام به اختلافات است. اساسا کار فراکسیون همین است و نمی‌توان روی آن نظارت دقیقی داشت و این روند به وجدان و مرزهای اخلاقی اعضا برمی‌گردد. متأسفانه در عین این ماهیت کاری اما هستند برخی از اعضای فراکسیون که به‌خاطر نقد به عارف و نشان دادن فاصله فکری و سیاسی‌شان با عارف در رأس فراکسیون امید خودشان می‌آیند و آب پای ستون خانه‌ای می‌ریزند که در آن نشسته‌اند. جالب‌تر این است که همین‌ها وقتی از آنها پرسیده می‌شود نقدتان چیست، سکوت می‌کنند و حرفی برای گفتن در جمع و در مقابل عارف ندارند.

عارف تفکر جمعی را نگاه می‌کند، خودش هم خیلی جاها مایل به انجام برخی کارها نیست اما مقید به‌ کار گروهی است؛ مثلا کاندیداتوری‌اش در اجلاسیه چهارم خواسته او نبود، درخواست هیأت‌رئیسه فراکسیون امید بود که خیلی بیشتر از 5نفری هستند که شما به آن اشاره کردید. عارف در این تصمیم ملاک را خرد جمعی گذاشت و حتی در جلسه‌ای از شورای مرکزی امید خواست بی‌تعارف صحبت‌هایشان را بگویند. در این جلسه همه حمایت کردند، کسی نقد نکرد و کسی توصیه به عدم‌حضور نکرد. اما بعد که آرا اعلام شد هم به خیل منتقدان بیرون مجلس پیوستند و جلوتر از دیگران امید را نقد کردند؛ درحالی‌که ما باید منسجم کنار هم می‌ماندیم و از هویت فراکسیونی‌مان دفاع می‌کردیم.

برخی می‌گویند عارف با نقدش راحت کنار نمی‌آید و دلخور می‌شود؛ به همین دلیل نمی‌توانند نقدها را به او بگویند و در تعارف با او همکاری می‌کنند؟

 خب همان‌هایی که در تعارف رأی می‌دهند بزرگ‌ترین ضربه را به امید زده‌اند. مگر می‌شود پذیرفت از یک نماینده که وکالت مردم را برعهده دارد به‌خاطر دلخور نشدن فردی که حضورش و تصمیماتش تأثیر‌گذار است به او نقد دلسوزانه را نگوید. این تعارف دیگر تقصیر عارف نیست، تقصیر همان‌هایی است که هم تعامل و حمایت عارف را می‌خواهند و هم بیرون از مجلس می‌خواهند با نکوهش و تخریب عارف به‌دنبال نامی برای خودشان باشند.

 به‌رغم همه انتقاداتی که پاسخ دادید و مطرح است، شما نقطه‌قوت کارنامه 3 ساله فراکسیون امید را چه می‌دانید؟

ما در فراکسیون امید می‌خواهیم مباحث را حل کنیم، نمی‌خواهیم قهرمان ملی شویم. برخی اما فکر می‌کنند با زدن امید، قهرمان ملی می‌شوند. در این بین اما امید یک ضعف دارد و من آن را قبول دارم و آن عدم‌اطلاع‌رسانی در فراکسیون امید است. ما همه تأکید داشته‌ایم که هر ساله عملکرد امید شفاف‌سازی‌ شود اما این امر محقق نشده است. اگر ما می‌آمدیم با صدای بلند لیست کارهایمان را هرساله و حتی فصل به فصل اطلاع‌رسانی می‌کردیم، الان نمی‌گفتند امید کاری نکرده است.

شورای شهر حاصل نظارت فراکسیون امید بر روند انتخابات پنجمین دوره است.  انتخابات نظام پزشکی کشور، هیأت نظارت بر مطبوعات، فعالیت خوب کمیسیون ماده10احزاب که دادن مجوز به حزب اتحاد ملت، اعتماد ملی و حزب جمهوریت، مجمع ایثارگران اصلاح‌طلبان ازجمله خروجی آن است، حمایت از برجام، اصرار بر تصویب لوایح چهارگانه در 4بار رفت‌وآمد مابین مجلس و شورای نگهبان و در نهایت ارجاع آن به مجمع تشخیص مصلحت نظام، حذف مجازات اعدام از جرایم مواد‌مخدر، تصویب لوایحی چون حمایت از معلولان، کودکان و نوجوانان، تعیین مجازات برای اسیدپاشی، حمایت از محیط‌بانان و حفاظت از خاک و... همه اینها با همت و رایزنی بی‌وقفه امیدی‌ها انجام شد.

تصویب کلیات بودجه در روزهایی که اصولگرایان به‌دنبال به چالش کشیدن دولت بودند کار منسجم امید بود، رأی اعتماد به چهره‌های مطلوب مردم و تلاش برای حذف آنها در کابینه دوازدهم محصول امید بود، تشکیل کمیته رفع حصر، به بن‌بست کشیده شدن بحث عدم‌کفایت رئیس‌جمهوری در زمانی که نوسانات بازار ارز و طلا به اوج خود رسیده بود و حمایت از ظریف، زنگنه و حجتی به‌رغم هجمه وسیع تندروها در مجلس. چه کسانی این ژنرال‌ها را در دولت نگه داشت؟ فراکسیون امید بود و ده‌ها طرح و گام مؤثر دیگر را ما در فراکسیون امید چنان هماهنگ و تشکیلاتی برداشته‌ایم که در ادوار قبلی بی‌سابقه بوده و این خیلی بی‌انصافی و کم‌لطفی است که حالا چون بیانیه حمایت از رضا خاتمی را همه امضا نکرده‌اند باید بگوییم ما کاری نکرده‌ایم! همه کارهای فراکسیون امید که شرح‌شان رفت بدون حضور دکتر عارف امکان‌پذیر نبود، دکتر عارف یک سیاستمدار اخلاقی، باهوش و استراتژیست با روحیه جمع‌گرا و تیزبینی است که باعث افتخار فراکسیون و جریان اصلاحات است.

منبع: همشهری