الیاس حضرتی: آمریکایی‌ها اگر ادبیاتشان و جان بولتون را عوض کنند، می‌توانند به برجام برگردند، نیازی به کشور ثالث و شروط نیست

*امروز یکی از موضوعات کلیدی مباحث سیاسی، سرنوشت برجام است. چندی پیش مایک پمپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا شرایطی را برشمرد که طبق آنها آمریکا آماده است توافق هسته‌ای جدید با ایران منعقد نماید. بند کلیدی از جانب آمریکا، ضمانت این است که تهران هیچ گاه تسلیحات اتمی تولید نکند. رئیس‌جمهور ایران حسن روحانی نیز به نوبه خود اعلام کرد که مذاکرات بین تهران و واشنگتن تنها در صورت احترام متقابل ممکن است. از طرف دیگر برخی سیاستمداران در ایران از این سیاست حمایت می‌کنند که ایران نباید هیچ گونه مذاکره‌ای با آمریکا داشته باشد. شما در این خصوص چه دیدگاه و نقطه نظری دارید؟ چه چیزی ممکن است ایرانیان را مجبور سازد که با آمریکایی‌ها پشت میز مذاکره بنشینند؟ الان در مجلس چه اتفاق آرایی در این موضوع وجود دارد؟

صورت مسئله مشخص است، صورت مسئله این است که ایران و شش کشور دیگر (5+1) که در واقع قدرت‌های جهانی هستند، نشستند راجع به موضوع هسته‌ای ایران با هم مذاکره کردند. موضوع مذاکره مباحث مربوط به هسته‌ای بود. خواسته‌هایی را ایران داشت و خواسته‌هایی را طرف مقابل به صورت تک‌تک داشتند. مجموعه خواسته‌های ایران و خواسته‌های طرف مقابل روی میز قرار داده شد و با هم مذاکره کردند، چیزهایی را ایران از دست داده و از خواسته‌هایش گذشته و چیزهایی را طرف‌های مقابل از دست دادند و گذشتند و نهایتا به یک نقطه مشترک رسیدند.

مخرج مشترک خواسته‌های (5+1) تک تک آنها و ایران به صورت مکتوب درآمده با نام برجام و امضا شده است. این در مورد چه بوده؟ در مورد کوه هیمالیا که نبود بلکه در مورد مسائل هسته‌ای ایران بود. همه نشستند و خواسته‌های خودشان را گفتند و امضا کردند و به تایید مجالسشان هم رسانده‌اند و به یک قرار داد بین‌المللی تبدیل شده است. خوب  حالا آقای ترامپ آمده است و می‌گوید که من این قرارداد را قبول ندارم. این اصلا در دنیا وجاهتی ندارد. باید همه کشورهای دنیا، تمام کسانی که با قواعد بین‌الملل موافق هستند و تبعیت دارند و تمام کسانی که به عهد و پیمان انسانی علاقه‌مند هستند مخصوصا این 5 کشور باقیمانده با پشت دستشان به دهان آمریکا بزنند، آخر این چه حرفی است که آمریکا می‌زند. آمریکا می‌گوید که من قبول ندارم، خوب قبول نداشته باش، کشور شما امضا کرده است. لذا ایران بر اساس وظایف و تعهداتی که در این قرارداد داشت، آژانس در این مدت یکسال گذشته پانزده بار بازدید کرده و گزارش کامل و واضح و روشن ارائه داده است به دنیا و افکار عمومی دنیا.

آقای ترامپ امروز آمده است و می‌گوید که ما می‌خواهیم دوباره با ایران مذاکره بکنیم. ما که نگفته‌‌ایم می‌خواهیم مذاکره کنیم، ما که درخواست مذاکره نداشتیم. ترامپ آمده است و می‌گوید که می‌خواهم مذاکره کنم و شرط دارم، کسی که می‌خواهد درخواست مذاکره کند نمی‌تواند شرط داشته باشد. اگر ما درخواست مذاکره می‌داشتیم و می‌گفتیم بیا با ما مذاکره کن، آن‌وقت ایشان می‌گفت من شرط دارم. ما که درخواست نکردیم، او خودش درخواست کرده و بعد برای خودش هم شرط گذاشته. شرطش چیست؟ شرطش مسئله هسته‌ای ایران است. اصلا برجام برای همین بود. ما در ایران استراتژی توسعه ما و استراتژی نظامی ما بر اساس سلاح اتمی نیست. علاوه بر اینکه رهبر ما فتوا داده است و حرام اعلام کرده است هم تولید آن را و هم استفاده آن را. نمی‌شود درست کردن آن را داشته باشیم و استفاده آن. بلکه هر دوتای آن را فتوا داده است.

در دکترین نظامی ما هم، سلاح هسته‌ای جایی ندارد ما اصلا نیازی نداریم ولی علم و فناوری هسته‌ای را نیاز داریم برای مسائل مختلف و مباحث مختلف و هزاران موضوعاتی که در مسائل پزشکی و دارویی و برق و انرژی و چیزهای مختلفی که وجود دارد ما نیاز داریم. آمریکا به چه دلیلی برای ما باید شرط بگذارد ما که قبول نداریم این شرط‌ها را و لذا در ایران کسی به مذاکره فکر نمی‌کند، با این ادبیاتی که آمریکایی ها دارند، مگر اینکه ادبیاتشان را تغییر دهند. ادبیاتشان را تغییر دهند، اولا ادبیاتشان باید محترمانه باشد، ایران کشوری نیست که ترامپ بیاید بگوید که باید فلان کار بشود. ما برای خودمان تاریخی قائل هستیم، سوابقی قائل هستیم، قدرتی قائل هستیم، توانایی‌هایی قائل هستیم و برای این حرف‌های ترامپ اصلا پشیزی ارزش قائل نیستیم و اصلا توجهی نمی‌کنیم.

ما از هیچ چیز نگران نیستیم و نمی‌ترسیم، ایران برای خودش نفوذی دارد در منطقه، توانایی‌هایی نظامی دارد، ابزار دارد، وسایل دارد و اگر قرار باشد آمریکایی‌ها تهدید بکنند ما هم تهدید می‌کنیم. اگر قرار باشد او ادبیات بد داشته باشد ما هم ادبیات بد به کار می‌بریم. اگر آنها ادبیات نرمی داشته باشد و محترمانه باشد، ما هم به آنها احترام می‌گذاریم، ما بیشتر به آنها احترام می گذاریم. اگر خواستند یک زمانی در شأن و منزلت ملت ایران، ارزش ملت ایران در قد و قامت ملت ایران صحبت کنند آن‌وقت گوش شنوایی پیدا می‌شود ولی اگر بخواهند تهدید کنند کسی به حرف آنها گوش نمی‌دهد.

*وقتی که ما به مسئله برجام و مذاکرات هسته‌ای نگاه می کنیم و حرف‌هایی که از سمت دفتر ترامپ و خود دونالد ترامپ زده می‌شود به نظر می‌رسد که این مثل یک بازی شطرنج است منتهی یک بازی بد. به نظر شما ایران به عنوان یک کشوری که شطرنج بازی خوب بلد است، چه درسی باید به آمریکا بدهد تا هم ادبیاتشان را عوض کنند و هم خوب بازی کنند؟

آمریکایی‌ها در سال‌های مختلف با ما بازی کردند و نوع بازی ما را دیده‌اند چه در زمانی که نیروهایشان را پیاده کردند تا گروگان‌هایشان را در طبس نجات دهند، برخوردشان را دیدند که چه اتفاقی برای آنها پیش آمد و چه در طول هشت سال جنگ بین ایران و عراق، هر کمکی که آمریکا می‌توانست به عراق و صدام بکند این کار را انجام داد ولی نتیجه‌ای نگرفت، چه در داستان مسائل اخیر مثل سوریه، یک طرف قضیه آمریکایی‌ها بودند. آمریکایی‌ها بارها و بارها و بارها اعلام کردند که بشار اسد باید برود و ایران اعلام کرد که بشار اسد باید بماند. اول که ایران بود و بعد روسیه هم به کمک آمد و با همدیگر دست به دست هم دادند و مسائل سوریه الان تقریبا حل و فصل شده است. در قضیه عراق، آمریکایی‌ها اعلام کردند که اقلیم کردستان باید جدا شود، ترامپ اعلام کرد ولی نتوانست، چه کسی نگذاشت؟ ایران نگذاشت. در خیلی از مسائل منطقه، در یمن عربستان و امارات آمدند کارهایی انجام دادند و آمریکایی‌ها هم پشت آنها بودند، آنها ایران را دیده‌اند و ما از این بابت که آمریکایی‌ها هر زمان و در همه لحظات با ادبیات‌های مختلف به سمت تهدید رفتند، ما به اینها جواب داده‌ایم.

در زمان باراک اوباما ادبیات خوب بود، محترمانه بود ولی آنها هم مرتب می‌گفتند که همه ابزارها روی میز است. همه ابزارها روی میز است یعنی چی؟ اقدام نظامی هم روی میز است، خوب روی میز باشد. دیدند تاثیری نداشت. ما ملتی هستیم که اهل مذاکره هستیم و مذاکره کردیم. ما بارها با آمریکایی‌ها مذاکره کردیم. ما در مسئله افغانستان با آمریکایی‌ها مذاکره کردیم، در مسئله عراق با آمریکایی‌ها مذاکره کردیم. در برجام با آمریکایی‌ها مذاکره کردیم، با رژیم آمریکا، با حکومت آمریکا مذاکره کردیم. الان آقای ترامپ آمده است و می‌گوید بیایید یکبار دیگر مذاکره کنیم. ایشان هم محترمانه اگر خواست، شأن ملت ایران را اگر رعایت کند، شاید به این موضوع هم فکر بکنند ولی اگر همچنان با تهدید بخواهد بیاید قطعا کسی در ایران به این موضوع فکر نمی‌کند.

*در شرایط تشدید تنش‌ها بین ایران و آمریکا، برخی کشورها ابراز آمادگی کرده‌اند که حتی واسطه مذاکرات بین تهران و واشنگتن می‌شوند. در بین کشورهایی چون ژاپن، عمان، عراق و روسیه، کدام کشور ممکن است نقش واسطه را بازی کند. آیا ایران به میانجی‌گری کشورهای دیگر نیاز دارد و چه کشورهایی می‌توانند در این زمینه نقش فعالتری ایفا کنند؟

آدم‌هایی مثل بولتون بودن‌شان به عنوان مشاور امنیتی خودش پیام منفی است، پیام خشونت است، پیام براندازی است. ما با این ادبیاتی که آقای جان بولتون دارد آیا می‌توانیم مذاکره بکنیم؟ کسی که می‌رود در میتینگ اپوزیسیون برانداز ایران شرکت می‌کند و چهل میلیون، پنجاه میلیون و صد میلیون دلار هم پول می‌گیرد و به آنجا وعده می‌دهد که سال آینده در تهران باید مسائل را برگزار بکنیم می‌شود با اینها مذاکره کرد با کسی که دنبال براندازی است. لذا خود آدم‌ها یک نوع علامتند و من امیدوار هستم که آمریکایی‌ها یک جمع‌بندی داشته باشند از چهل سال گذشته و بدانند که اینگونه نیست که جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی و ایران بیدی باشد با این بادها بلرزد. ایران صخره محکمی است که در طول این چهل سال از این موجها آمده است و اثری در آن نداشته و ما همچنان محکم و استوار هستیم. من فکرمی کنم که هم خود آمریکایی ها می توانند این پیام را عملا برسانند و در عمل کارهایی بکنند.

آنها یک سری شرط‌ها و حرف‌هایی می‌زنند که به درد نمی‌خورد. می‌گویند که ایران نباید موشک داشته باشد، خوب آیا این خوب است که ما هم بگویم که آمریکا نباید ناو هواپیمابر نداشته باشد. ما هم می‌توانیم از این حرف‌ها بزنیم و بگوییم که آمریکا نباید ناو هواپیمابر در خلیج فارس، در دریای عمان، در خاورمیانه اصلا داشته باشد، ما هم می‌توانیم چنین شرطی بگذاریم. خوب معلوم است که آنها برای استراتژی خودشان تعریف کرده‌اند که ناو هواپیمابر برایشان چه مسائلی و منافعی دارد. در دکترین نظامی هم برای ما موشک جای خاص خودش را دارد و راجع به آن صحبت نمی‌کنیم. امیدوار هستیم که آنها جمع‌بندی تجارب چهل ساله برخوردهای مختلفی که با ایران داشتند را جمع بندی بکنند و هم در چیدمان نفرات‌شان آدمهای محترمی بگذارند که انقلاب اسلامی را و جمهوری اسلامی را به رسمیت بشناسند و محترمانه بیایند صحبت کنند و شرط و شروط الکی هم نگذارند. بله ما اختلافات بین ایران و آمریکا زیاد داریم و می‌توانیم در یک شرایط برابر و محترمانه بشینیم پای میز و صحبت کنیم. این برای ما یک چیز نشدنی نیست ولی در صورتی که هم آدم‌های خودشان سابقه مثبتی داشته باشند و هم پیام‌ها و صحبتها محترمانه باشند.

الآن از کشورهای مختلف پیام‌هایی داده و رفت و آمدهایی می‌شود، هم از طرف سوئیس می‌آیند و هم از طرف عمان وزیر خارجه‌اش آمد و هم از طرف ژاپن نخست‌وزیرش چند روز دیگر می‌آید. کشورهای مختلفی که برای ما محترم هستند آمادگی میانجی‌گری را اعلام کردند. اما خود آمریکایی می‌توانند هم ادبیاتشان را و هم آقای بولتون را عوض کنند، می‌توانند به برجام برگردند، کسی جلوی آنها را نگرفته است و نیازی به کشور ثالث وجود ندارد، راه‌ها خیلی ساده است. آنها می‌توانند به برجام برگردند و دوباره بشینیم و صحبت کنیم و بگوییم که حرف حسابتان چیست. این برجام که تکمیل شده است، چه چیز آن باید عوض شود./ اسپوتنیک