فیاض زاهد: تحریم‌های فعلی بسیار سخت‌تر از تحریم‌های دوره قبل است/ استراتژی نهایی آمریکا مصالحه با ایران است و حاضر است
آمریکا به‌دنبال آن است که با بالابردن سطح تنش ما را وادار به گفت‌وگو کند. استراتژی نهایی آمریکا مصالحه با ایران است و حاضر است برای دستیابی به این هدف، دست به درگیری‌های محدود نظامی با ایران بزند.
به گزارش دیده بان ایران، روز گذشته شورای عالی امنیت ملی با صدور بیانیه‌ای از تغییر سیاست‌های جمهوری اسلامی درخصوص برجام خبر داد. در این بیانیه که رئیس‌جمهور در جلسه هیات دولت به مفاد آن اشاره کرد، تصریح شده که ایران برخی تعهدات خود در برجام را کاهش خواهد داد. براساس اعلام حسن روحانی، ایران دیگر اورانیوم و آب سنگین خود را نخواهد فروخت و به سقف‌هایی که درباره این دو ماده در برجام اشاره شده، پایبند نخواهد بود. اعلام این مواضع در 18 اردیبهشت، سالگرد خروج غیرقانونی آمریکا در برجام پیغامی روشن برای دیگر طرف‌های برجام داشت. «آرمان» در گفت‌وگو با فیاض زاهد نماینده ادوار مجلس و استاد دانشگاه به بررسی دلایل و نتایج اتخاذ این تصمیم از سوی ایران پرداخته است. زاهد می‌گوید که تصمیم دولت، تصمیمی صحیح و براساس واقعیت‌های بین‌المللی بوده و اروپا باید هزینه تأمین امنیت خود از طریق برجام را بپردازد. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
موضع رئیس‌جمهور و شورای عالی امنیت ملی درخصوص برجام مبنی بر کاهش تعهدات کشورمان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
موضع دولت با توجه به زمان‌بندی اعلام آن که همزمان با خروج غیرقانونی ایالات متحده از برجام صورت گرفت و پیام روشنی که برای آمریکا و دیگر کشورها داشت، موضعی بحق و مناسب بود. بسیاری از کارشناسان معتقدند که دولت باید بسیار زودتر از اینها و همزمان با خروج آمریکا این اقدام را انجام می‌داد تا زودتر تکلیف کشور مشخص شود اما من فکر می‌کنم اعلام این مواضع در سالروز خروج دولت ترامپ از این توافق بین‌المللی و پس از صبر استراتژیک یک‌ساله‌ای که برای فرصت‌دادن به مردم منطقه و افکار عمومی جهان اتفاق افتاد، اقدامی مفید است و جمهوری اسلامی می‌تواند و با هوشمندی و در سایه ارزیابی صحیح از میزان توانایی و اثرگذاری خود در حوزه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با اروپا وارد مذاکره شود. این صبر یک‌ساله به ما اجازه داد تا با استفاده از دیپلماسی عمومی، حسن نیت و ظرفیت تعامل منطقی ایران برای شفاف‌شدن مسائل را به جهانیان نشان دهیم و بسیاری از بهانه‌ها را از طرف مقابل گرفت.
رئیس‌جمهور فرانسه پیش از اعلام مواضع ایران، گفته بود که خروج از برجام سبب می‌شود کشورهای اروپایی تحریم‌های هسته‌ای خود را بازگردانند. برخی دیگر از مقامات فرانسه و باقی کشورهای اروپایی نیز مواضعی درخصوص ایران اتخاذ کردند. با توجه به این مواضع، موضع نهایی و رسمی اروپا را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
اروپایی‌ها از قبل مطمئن بودند که ایران از برجام خارج نخواهد شد و با اطمینان از این موضوع به‌دنبال پیگیری سیاست‌های خود بودند. در واقع اظهار نظر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و دیگر مقامات اروپایی پیش از اعلام مواضع ایران، اقدامی پیشگیرانه بود؛ چراکه آنها خروج ایران از برجام را برای خود بسیار زیان‌آور می‌دیدند و تلاش داشتند هرگونه احتمال خروج ایران از این توافق بین‌المللی را از بین ببرند. فهم من از حوزه بین‌الملل این است که اروپا می‌دانست ایران در قدم اول از برجام خارج نخواهد شد؛ لذا همان‌گونه که ما تهدید به خروج از برجام و دادن فرصت 60روزه به اروپایی‌ها کردیم، آنها نیز به‌دنبال اهرم‌های فشاری مانند بردن پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد هستند تا ما را از انجام اقدامات متقابل بازدارند. مشکل اروپا آن است که به برجام اعتقاد دارد ولی راه‌های منطقی و اثرگذار برای اجرای آن را در اختیار ندارد.
واقعا اروپا موافق است توان اجرای برجام را ندارد یا صرفا نمایشی مانند همان پلیس خوب، پلیس بد در حال اجراست؟
آنها از نظر سیاسی و اصول بین‌الملل با رفتار آمریکا در خصوص ایران مخالف هستند اما در لایه‌های پنهان و عمیق سیاست‌های اروپایی، همان‌طور که در حین مذاکرات نیز سیاست‌هایی سخت علیه ایران در پیش گرفته می‌شد، امروز نیز به‌رغم عدم همراهی با آمریکا، اروپا بدش نمی‌آید که هزینه رفتار غیرقانونی را آمریکا بپردازد و آنها در سایه آمریکا حداقل امتیازات را به ایران دهند. اگر اروپایی‌ها واقعا به این نتیجه برسند که احتمال خروج ایران از برجام وجود دارد، حتما تلاش می‌کنند با اعطای امتیازات بیشتر مقامات ایرانی را ترغیب به ماندن در برجام کنند و این چیزی است که مقامات کشورمان نیز به آن آگاهند. اصلا منطقی نیست که ما تمام عوارض تحریم، نارضایتی و فشار را در داخل به دوش بکشیم و در برجام هم بمانیم. برای اروپا برجام بسیار اهمیت دارد، زیرا این توافق در منطقه‌ای منعقد شده که اثرات بسیار بیشتری روی امنیت قاره سبز دارد و اگر آنها مایل به حفظ آن هستند، باید سهم خود را پرداخت کنند. تحریم‌های فعلی بسیار سخت‌تر از تحریم‌های دوره قبل است و اگر قرار باشد که ما سودی از برجام نبریم، چرا باید اجازه دهیم ما را تهدید کنند. تصمیم دولت درست بود و با پشتوانه توان آقای ظریف و تیم حرفه‌ای ایشان باید دنبال قدم‌های بعدی باشیم.
رئیس‌جمهور اعلام کردند که اگر شرایط مالی کشور بد باشد، نمی‌توانیم به کنترل تروریسم در منطقه، مهاجرت و مواد مخدر بپردازیم. این تهدید چه اثری روی اروپایی‌ها خواهد داشت؟
اگر دولت ایران دولتی مسئول نبود و به وظایف و رسالت انسانی خود توجه نمی‌کرد و مانند ژنرال نوریگا در پاناما رفتار می‌کرد، می‌توانست ایران را به هاب صادرات مواد مخدر به اروپا تبدیل کند. با این حال ما هر‌ساله تعداد زیادی از نیروهایمان به شهادت می‌رسند تا از قاچاق مواد مخدر جلوگیری کنند و اروپا باید ممنون این فداکاری باشد. نکته دوم اینکه دولت متعادل و اهل تدبیر در ایران به‌شدت با اندیشه‌های بنیادگرایانه گروه‌هایی چون طالبان و داعش مبارزه کرده و ماهیت فرهنگ ایرانی با این‌گونه افراطی‌گری‌ها در تعارض است، تضعیف این حاکمیت امواجی ویرانگر از افراط، تندروی و تروریسم را به اروپا صادر خواهد کرد. همچنین در سوریه و لیبی شاهد بودیم که داستان مهاجرت چه بلایی بر سر اروپا آورد و اروپا می‌داند این بحران مهاجرت یعنی چه. من معتقدم آقای روحانی تهدید نکرد بلکه از واقعیت محتملی سخن گفت که رفتارهای اروپا می‌تواند باعث آن شود.
برخی تحلیلگران معتقدند که آمریکا می‌خواهد به 40سال تنش با ایران خاتمه دهد و یک‌بار برای همیشه مساله را حل کند؛ یعنی یا جنگ یا توافق. شما هدف آمریکا از افزایش فشارها روی ایران را چه می‌دانید؟
آمریکا به‌دنبال آن است که با بالابردن سطح تنش ما را وادار به گفت‌وگو کند. استراتژی نهایی آمریکا مصالحه با ایران است و حاضر است برای دستیابی به این هدف، دست به درگیری‌های محدود نظامی با ایران بزند.
