بررسی عملکرد مجلس در سال ۹۷/ از سیل استیضاح ها تا مصوبات جنجالی انتخابات استانی و ممنوعیت بیش از سه دوره نمایندگی

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران ؛  سال ۹۷ سال پر هیاهویی بود؛ سالی که فراز نشیبش فقط شامل حال دلار و سکه و وضعیت اقتصادی مردم نشد و پایش به میدان بهارستان و ساختمان هرمی‌ آن هم رسید. از جنجال آفرینی‌ها در مجلس گرفته تا تصویب قوانینی که حرف و حدیث‌هایش ساعت‌ها وقت بهارستانی‌ها را به خود اختصاص داد. ماجرای سونامی سوال و استیضاح‌ها هم که حکایتی داشت و حتی گریبان‌ رئیس جمهور را هم گرفت. حال نگاهی می‌کنیم به آنچه در قاب مجلس در طول یک سال گذشته از پیش روی نمایندگان و قوه مقننه گذشت.

دودی که از بهارستان بلند شد

در حالی که همه دنیا از خارج شدن آمریکا از برجام انگشت به دهان در حیرت فرو رفته بود این سر دنیا در مجلس شورای اسلامی که نماد قانون‌گذاری ایران است تعدادی از نمایندگان در صحن علنی مجلس پرچم آمریکا را به آتش کشیدند؛ ماجرا از جلسه علنی حالا نگاه ها از کاخ سفید به ساختمان هرمی شکل بهارستان می چرخد و عکسش صفحه گاردین را پر می کند؛ ماجرا مربوط به جلسه علنی مجلس در روز ۱۹ اردیبهشت است؛ وقتی نوبت به نطق محسن کوهکن نماینده اصولگرای مجلس رسید این نماینده مردم لنجان پشت تریبون قرار گرفت و انتقاداتش را به آمریکا و خروج او از برجام شروع کرد اما نقطه اوج او نه در کلام که در کبریتی بود که به پرچم آمریکا زد و آن را در صحن علنی مجلس به آتش کشید در همین زمان ذالنوری نماینده قم نیز خود را به جایگاه رساند و به صورت نمادین برجام را آتش زد. در میان آتش بازی این دو نماینده، همقطاران‌شان هم درحالی که شعار مرگ بر  آمریکا سر می‌دادند به سمت جایگاه ناطقان حرکت کرند. هرچند غائله آن روز با دخالت علی لاریجانی تمام شد اما تا مدت‌ها حرف و حدیث آن به جا ماند و آنقدر واکنش‌های مختلفی به دنبال داشت که حتی اصولگرایان هم از این حرکت حمایت نکردند.

رای ناپلئونی برای ریاست

یکی از اولین چالش‌های مجلس در سال ۹۷ موضوع انتخابات هیات رئیسه در سال سوم مجلس دهم بود انتخاباتی که هیچ شباهتی به انتخابات های دو سال قبلش نداشت؛ از نوع صف آرایی‌ها گرفته تا لابی‌های دقیقه ۹۰، همه یک وزن کشی تمام عیار را زیر سقف هرمی شکل بهارستان رقم زد. بحث بر سر سومین انتخابات هیات رئیسه مجلس است؛ موضوعی که برای چند هفته ای لابی‎های مجلس و تیترهای داغ رسانه ها را به خود تخصیص داده بود. هیچ کسی یادش نمی آمد که انتخاب رئیس مجلس به دور دوم کشیده شده باشد، اما اعلام موضع مستقل سه فراکسیون و درفش رقابت عارف و حاجی‌بابایی از فراکسیون امید و  برای رسیدن به راس هرم هیات رئیسه آنقدر رقابت‌ها را نزدیک و نفسگیر کرد که در مرحله اول نتیجه آرا همه را شوکه کرد؛ محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید با ۱۱۴ رای از علی لاریجانی با ۱۰۱ پیشی گرفت و حمیدرضا حاجی بابایی با ۵۴ رای نفر سوم این رای گیری شد. این نتیجه هرچند شگفت انگیز بود اما از آنجایی که هیچ کدام نتوانستند آرای نصف + ۱ نمایندگان حاضر در جلسه را به دست بیاورند؛ انتخابات وارد مرحله دوم شد. نهایتا حاجی بابایی به نفع لاریجانی از رقابت دست کشید و بخشی از ارای جناح راست به سبد علی لاریجانی ریخته شد تا برای یازدهمین سال ریاست مجلس به نام او رقم بخورد.

از جنجال تا تصویب 

۲۰ خرداد ۹۷ برای اولین بار لایحه الحاق ایران به کنوانسیون‌های بین المللی پالرمو و همچنین  مبارزه با تامین مالی تروریسم یا همان cft مطرح شد. همان روزی که مخالفان این لایحه در صحن علنی مجلس آنچنان جنجالی به پا کردند تا این لایحه به تصویب نرسد. «جمع کنید، این کارها چیه» این را علی لاریجانی گفت. آن هم وقتی که با پهن کردن طومار امضای مخالفان لایحه "الحاق ایران به کنوانسیون منع تامین مالی تروریسم" از سوی دلواپسان در صحن مجلس، عصبانی شده بود. همان وقتی که اصولگرایان مجلس از کریمی قدوسی گرفته تا ذالنوری و محمد دهقان میدان دار شده بودند و یکی یکی بنرها را یا از دیوار سکوی هیات رئیسه آویزان می کردند یا کف زمین پهن می کردند. علی لاریجانی که ریاست مجلس را به عهده داشت یکی از این بنرها را از روی سکو به پایین انداخت و به این رفتارها اعتراض کرد. هرچند لایحه پالرمو عاقبت به خیر شد و تعیین تکلیفش موکول به نظر شورای نگهبان گردید اما جنجال ها برای لایحه منع تامین مالی تروریسم (CFT) به این سادگی ها حل و فصل نشد و تا دو ماه دیگر متوقف شد. البته این لایحه به جای دو ماه، چهارماه ادامه پیدا و کرد و نهایتا ۱۵ مهرماه درمیان غوغاسالاری دلواپسان با رای مثبت نمایندگان از سد مجلس عبور کرد.

میراث بگم بگم در مجلس دهم 

نیمی از عمر مجلس دهم می گذرد و هیچ جلسه استیضاحی مانند جلسه استیضاح وزیر کار نبود. به قول علیرضا سلیمی نماینده محلات گویا استیضاح وزیر کار بدون جنجال نمی‌شود. ۱۷ مرداد ۹۷ مرکب استیضاح ربیعی علم شد. به هر حال سیل اعتراضات مردمی که در مرداد به اوج رسید و کار به تظاهرات خیابانی کشیده شد نیاز به یک قربانی داشت در این میان قرعه به نام وزیر کار افتاد تا ذبح آن در دستور کار مجلس قرار بگیرد. جلسه استیضاح با صحبت ها و فریادهای جنجالی مخالفان ربیعی آنچنان داغ شده بود که تصور نمی‌شد موافقان وزیر حاضر باشند به تقابل بپردازند اما همینکه پزشکیان پشت تریبون قرار گرفت تمام پیش‌بینی‌ها بر هم خود و نطق او آنچنان همه را مقهور کرده بود که از صحنی با آن همه شلوغی صدایی بلند نمی‌شد و تنها فریاد احسنت احسنت بود که به گوش می رسید. اوج ماجرا وقتی بود که بعد از صحبت‌های مسعود پزشکیان نائب رئیس اول مجلس، محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی در موافقت با استیضاح نطق خودش را ایراد کرد اما صحبت های او خالی از بگم بگم نبود و یک روی سخنش با وزیر بود و روی دیگرش را خطاب به مسعود پزشکیان بیان کرد. او گفت: آقای پزشکیان باید به این سوال جواب دهد که زهرا پزشکیان مسئول فاینانس پتروشیمی با مدرک لیسانس چه نسبتی با او دارد؟

پزشکیان به این اتهام پاسخ داد و گفت: دختر من فوق لیسانس شیمی از دانشگاه شریف دارد که قبل از آنکه آقایان سر کار آیند در پتروشیمی کار می‌کرد. آیا این به آن معناست که من رانت‌خوار هستم؟ اگر قرار باشد ما هم مثل آقای پورابراهیمی حرف بزنیم، می‌خواهید بگوییم که بچه‌های آنها و دار و دسته‌شان در این سیستم بیشتر درگیر هستند یا بچه‌های من؟ این حرف‌ها را که می‌زنند چه معنایی دارد.

هرچند پورابراهیمی با جواب قاطع نائب رئیس مجلس مواجه شد اما پاسخ وزیر کار، رئیس کمیسیون اقتصادی را رسما غافلگیر کرد او خطاب به پورابراهیمی گفت: آقای پورابراهیمی! شما آقای کهنوجی را می شناسید، رزومه ایشان دست من چیکار می کند، اگر ایشان از مدیران مس می شد مشکل شما با بنده اینچنین ادامه پیدا می کرد؟ آقای پورابراهیمی این نامه برای بنده نبوده و مربوط به اطلاعات نیروی انتظامی است (اینجا)

در نهایت وقتی اعتماد به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به رای گذاشته شد، نمایندگان مجلس با ۱۲۹ رای موافق و ۱۱۱ رای مخالف به استیضاح علی ربیعی رای دادند. اینجا نقطه پایان ربیعی در دولت دوازدهم در قامت وزیر بود (اینجا)

حکم اخراج وزیر اقتصاد 

نواسانات ارز و سکه از یک طرف و تورم لجام گسیخته از طرف دیگر همه نگاه‌ها را متوجه وزارت اقتصاد کرد. در این میان کرباسیان که سکان این وزارت‌خانه را در دست داشت در سیبل انتقادات قرار گرفت و نهایتا این سیل انتقادات کار وزیر اقتصاد را به استیضاح کشاند و درست در بوحبوهه سوال از رئیس جمهور بساط استیضاح وزیر اقتصاد هم به پا شد.  البته بیشتر از آنکه جلسه استیضاح وزیر اقتصاد حاشیه ساز باشد اعلام وصول این استیضاح همراه با حاشیه بود چراکه همزمان با اعلام وصول این استیضاح، امیرآبادی نماینده مردم قم در مصاحبه‌ای با خبرگزاری تسنیم گفته بود:  بنده این را عرض می‌کنم که مجموعه معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور، روز یکشنبه (۲۸ مرداد)، تلاش داشتند که استیضاح وزیر اقتصاد اعلام وصول شود، اتفاقاً به‌دلیل همین تلاش‌ها بود که ۱۲ تن از نمایندگان فراکسیون نمایندگان ولایی به هیئت رئیسه نامه نوشتند و اعلام کردند که استیضاح وزیر اقتصاد در مجلس به بعد از سؤال از رئیس‌جمهور موکول شود و آقای دهقان پیگیر جمع‌آوری امضا بود که به هیئت رئیسه تقدیم شود. هرچند این اظهار نظر از سوی هیات رئیسه تکذیب شد اما نتیجه استیضاح با حرف و حدیث‌ها همخوانی پیدا کرد و کرباسیان نتوانست اعتماد بهارستان‌نشینان را به خود جلب کند. به این ترتیب نمایندگان با ۱۳۷ رأی مثبت،۱۲۱  رای منفی، ۲ رأی ممتنع از مجموع رأی مأخوذه با ابقای وزیر اقتصاد و امور دارایی در وزارت اقتصاد خود مخالفت کردند.

کارت زرد مجلس به روحانی

با شروع اعتراضات دی ماه ۹۶ تنور سوال از روحانی هم داغ شد و منتقدان دولت در را تنها بر این پاشنه می‌چرخاندند تا اینکه بلاخره ۶ شهریور ماه حسن روحانی راهی بهارستان شد تا به سوالات انها در چهار محور عدم موفقیت دولت در کنترل قاچاق کالا و ارز، استمرار تحریم های بانکی، عدم اقدام شایسته دولت درخصوص کاهش نرخ بیکاری، رکود اقتصادی شدید چندین ساله، ۵- افزایش شتابان نرخ ارزهای خارجی و کاهش شدید ارزش پول ملی. پاسخ بدهد.

ابتدا ۲۴ نماینده مجلس با استناد به قانون آیین نامه داخی مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای از هیئت رئیسه مجلس درخواست کردند رای گیری به صورت علنی و ورقه‌ای باشد. این در خواست به رای گذاشته شد، اما نمایندگان با آن مخالفت کردند. نهایتا بعد از صحبت‌های روحانی که البته چند روز قبل از جلسه سوال اعلام کرده بود خیلی مسائل را بازگو خواهد کرد نهایتا به چند کنایه تقلیل پیدا و کرد. نهایتا نمایندگان تنها درمورد سوال دوم که مربوط به استمرار تحریم‌های بانکی بود قانع شدند و در سه محور دیگر به رئیس جمهور کارت زرد نشان دادند.

مجلس و پنچ کرسی خالی دولت

هنوز سایه بلاتکلیفی بر سر وزارتخانه بهداشت که با استعفای قاضی زاده هاشمی بی‌وزیر شده بود سنگینی می‌کرد که استیضاح وزیر کار و اقتصاد هم به آن اضافه شد. در همین بین که زمزمه استیضاح وزیر صنعت به گوش می‌رسید شریعتمداری از سکانداری این وزارت‌خانه استعفا داد. حال دولت مانده بود و پنج کرسی خالی در کابینه. نهایتا پنجم آبان ماه حسن روحانی محمد اسلامی به عنوان وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی، فرهاد دژپسند به عنوان وزیر اقتصاد و امور دارایی، محمد شریعتمداری وزیر پیشنهادی تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رضا رحمانی  به عنوان وزیر پیشنهادی صمت به مجلس معرفی شدند.را به مجلس پیشنهاد داد.  فضای مجلس برخلاف جلسات معمول رای اعتماد نه التهابی داشت و نه تحرکی جدی؛ آنقدر فضا آرام به پیش رفت که حتی نمایندگان مشغول عکس یادگاری ثبت شخصی بودند. درنهایت هر سه وزیر هم توانستند با رای اعتماد نمایندگان بر کرسی وزارت تکیه بزنند. تقریبا دوماه بعد از این رای اعتماد یعنی ۱۵ بهمن ماه، سعید نمکی نیز به عنوان وزیر بهداشت به مجلس معرفی شد و او نیز توانست با ۲۲۹ رای موافق جایگزین قاضی زاده هاشمی شود.

دعوا بر سر دیدار با خاتمی 

اسفند ماه برای فراکسیون امید مجلس یادآور تکرار محمد خاتمی و نتیجه حیرت‌انگیز ۳۰ بر هیچ انتخابات ۹۴ است که به کام اصلاح طلبان تمام شد از آن سال اسفند ماه جناح چپ مجلس دیداری با سید محمد خاتمی دارد؛ دیداری که البته به مذاق خیلی‌ها خوش نمی‌آید. اسفند ۹۷ هم از این قاعده مستثنی نبود و باردیگر امیدی‌های مجلس به دیدار خاتمی رفتند، دیداری که محمدمهدی زاهدی نماینده کرمان در نطقش به این دیدار انتقاد کرد محمدعلی وکیلی در جلسه علنی امروز (دوشنبه) در اخطاری به استناد به اصل ۷۵ قانون اساسی و در واکنش به نطق محمدمهدی زاهدی در جلسه علنی امروز بیان کرد: آنچه که دکتر زاهدی در نطق خود فرمودند تعداد قابل توجهی از همکاران را مورد قضاوت غیرمنصفانه قرار دادند. ایشان فرمودند عده‌ای از نمایندگان دیداری در خلاف منافع ملی با آقای خاتمی داشته‌اند.

وی در ادامه اظهار کرد: در پاسخ به وی باید بگویم خلاف منافع ملی آنجایی انجام شد که با تنگ‌نظری و فتنه‌انگیزی بخشی از سرمایه انسانی کشور را به حاشیه بردیم. خلاف منافع ملی آنجایی بود که رییس جمهوری که هشت سال کشور را اداره کرد در گوشه و کنار کشور سفر می‌کند و سخنرانی آزاد دارد و تمام مرزهای رسمی کشور را زیر سوال می‌برد، اما کسی به او معترض نمی‌شود. نه رییس جمهوری که در گوشه‌ای نشسته است و جز دعوت به وحدت و رحمت حرف دیگری ندارد.

در همین حین مجتبی ذوالنور نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی با حضور در جایگاه هیات رییسه سخنان وکیلی را قطع کرد و با صدایی بلند می‌گفت نماینده باید بی‌طرف باشد شما طرفدارای از دولت می‌کنید. خاتمی خون ریخته است.

در همین حین جمع کثیری از نمایندگان در جایگاه هیات رییسه تجمع کردند و درگیری لفظی در بین نمایندگان فراکسیون امید و نمایندگان ولایی ایجاد شد.

علی مطهری که ریاست جلسه را برعهده داشت از نمایندگان خواست تا به جایگاه‌شان بازگردند.او بیان کرد: آقای خاتمی ممنوع‌الملاقات نیستند و ممنوع‌التصویر هستند که خود این موضوع هم مبنای قانونی ندارد.

فائزه عباسی / خبرانلاین