مقایسه رفتارهای دو گانه احمد توکلی/ شب موافق FATF ؛ صبح مخالف آن

توکلی در مصاحبه با فارس می‌گوید: «خودشان (دولتی‌ها) می گویند معلوم نیست با این کار (تصویب FATF) وضعیت بهتر شود، بعد هم گفتند ما نمی توانیم کشور را اداره کنیم! خب اگر نمی توانید استعفا بدهید.»

** توکلی و دولت روحانی

توکلی از اصولگرایانی بود که تقریبا از همان ابتدا که احمدی‌نژاد نپذیرفت در سازوکار انتخاب کاندیدای اصولگرایان در سال 84 با آنها همکاری کند و جای او را گرفت، با او مخالف بود. این اختلافات در مقاطعی همچون استیضاح کردان و وزیرکار احمدی‌نژاد نمود بیشتری داشت. همچنین در آن دوران او یکی از منتقدین جدی سیاست‌های اقتصادی احمدی‌نژاد به حساب می‌آمد. تا آنجا که تیم احمدی‌نژاد برای مقابله با او به نسبت خانواده‌اش با لاریجانی‌ها اشاره کرده و او را جزو این تیم به حساب می‌آوردند. در انتخابات سال 92 او و رسانه منتسب به وی آنچنان که باید از هیچ کدام از نامزدهای جریان اصولگرا حمایت تام و تمام نداشت. باوجود آنکه به قالیباف رای داده بود اما خودش را در همان سال برای قالیباف به آب و آتش نزد. از سوی دیگر سایت الف (متعلق به توکلی) زاویه شدیدی نیز نسبت به سعید جلیلی داشت و همین موضوع او را در میان بخش دیگری از اصولگرایان در معرض انتقاد قرار داده بود. با روی کار آمدن دولت حسن روحانی او در اقدامی که برای بسیاری از اصولگرایان هم عجیب می‌نمود، در جلسه رای اعتماد برای کابینه دولت یازدهم به عنوان مدافع کلیات کابینه در مجلس سخنرانی کرد.

** توکلی و برجام

در میان اصولگرایان بسیاری بودند که با حرکت احمدی‌نژاد در بهار سال 89 که به بیانیه تهران شهرت داشت، موافق بودند. بیانیه‌ای که از زاکانی تا حمید رسایی به دفاع از آن پرداختند. در آن روزها که اصولگرایان به شدت از احمدی‌نژاد (و بعد از سیاست‌های جلیلی) حمایت می‌کردند و آن را بازی «برد برد می‌خواندند»، توکلی معتقد بود که این «توافقنامه نیست»، بلکه «یک تعهدنامه یکطرفه است.» بعدها اما توکلی در دفاع از برجام به کمک دولت آمد و مواضعی کاملا متفاوت با اصولگرایان داشت.

او در مورد برجام گفته بود: «تلاش دیپلماتیک صورت‌گرفته، بسیار گرانقیمت است و به اندازه 30 سال دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان را فربه می‌سازد» همچنین تاکید می‌کرد: «من با این موی سفید و به عنوان یک اقتصاددان به شما می‌گویم اگر برجام را به سرانجام نرسانیم دچار مشکل می شویم!»(ایرنا، 12مهر 94) البته او بعدها موضعی متفاوت گرفت و گفته بود: «برجام نقاط تلخی دارد که نمی‌شود آن را تحمل کرد.» رجانیوز به همین بهانه اظهارات او را «چرخش حیرت‌انگیز» خواند و برخی از نزدیکان پایداری به او انتقاد کردند. تا آنجا که توکلی ناچار شد در 16 آبان 94 در گزارشی مفصل به نقدها پاسخ دهد.

** تبدیل شدن از موافق FATF به مخالف

احمد توکلی در ماجرای FATF هم مورد انتقاد جریان تندروی اصولگرای قرار داشت. آنها با حملات شدید ظاهرا توانستند موجب چرخش او را فراهم کنند. توکلی در 21 آذر 97 ضمن خوش‌بینی به تصویب لوایح مرتبط با FATF در مجمع تشخیص مصلحت گفته بود: «باید با افزودن چند شرط FATF را بپذیریم؛ اگر نپذیریم ضربه های بیشتری به کشور می خورد». او در 23 آبان‌ماه نیز تاکید کرده بود که «شبکه‌های فساد به صورت سازمان‌یافته با لایحه مبارزه با پولشویی مخالفت می‌کنند». همین اظهارات خشم مخالفان FATF را برانگیخت و حملات به او آغاز شد. تا آنجا که رجانیوز در 23 آذر و ذیل عنوان «ساده‌لوحی‌های احمد توکلی ادامه دارد» نوشت: «احمد توکلی را نمی‌بینید مگر در چرخش مواضع. او یکبار به عنوان حامی برجام پشت تریبون مجلس میرود و یکبار به عنوان منتقد از سرنوشت شوم اعتماد به آمریکا می‌گوید. یکبار از مضرات FATF می‌گوید و بار دیگر با ترس و لرز می‌گوید اگر خواسته‌های آنها را نپذیریم ضربه میخوریم!» نزدیکان دولت احمدی‌نژاد نیز همچنان او را با توجه به اینکه دارای نسبت‌های فامیلی با لاریجانی‌هاست، مورد حمله قرار می‌دادند.

تیم رسانه‌ای پایداری هم در مورد او نوشتند: «رفتارها و موضع گیری‌های متناقض توکلی باعث شده تا تحلیل گران وی را فردی متخصص ندانسته و مواضع وی را سیاست زده معرفی کنند.» (رجانیوز، آذر 97)

** خوشحالی تیم احمدی‌نژاد

حالا اظهارنظرهای او موردپسند همه مخالفان دیروز خودش قرار گرفته است. آنها که تا دیروز او را «سیاست‌زده» و «فامیل لاریجانی» می‌خواندند، گفته‌هایش در مورد استعفای دولت را تیتر اصلی خود کردند. او در آخرین اظهاراتش در پاسخ به حرف‌های واعظی که از مخالفان FATF می‌خواست «مسئولیت تصمیم‌ خود را بپذیرند» می‌گوید: «اگر دولت نمی‌تواند بدون این لوایح کشور را اداره کند، استعفا دهد.»

توکلی پیشتر دلیل این چرخش را «زیاده‌خواهی اتحادیه اروپا» دانسته که موضوع اینستکس را به تصویب این لوایح مرتبط کرده بودند: «درباره پذیرش FATF ابهام داشتم اما بیانیه وقیحانه اروپا و شرایط تحقیرآمیزش برای تجارت با ایران در اینستکس، نشان داد در مقابل مستکبران، هرچه کوتاه بیاییم، طلبکارتر و گستاخ‌تر میشوند و پایانی هم ندارد تجربه و منطق میگوید التماس از متکبر، معیشت را بر مردم تنگ‌تر خواهد کرد.»

** کلید واژه استعفا

با فشارهای بیرونی وارد شده به مجمع تشخیص مصلحت نظام، این مجمع در نهایت روز شنبه 27 بهمن ماه هم نتوانست در مورد تصویب یا عدم تصویب لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون پالرمو تصمیم‌گیری کند. درحالی که قرار بود در این جلسه تصمیم‌گیری در مورد این لایحه انجام شود. با این همه آنچه محل سئوال است این است که «آیا چرخش احمد توکلی را آنطور که اصولگرایان تندرو می‌گفتند باید از سر «سیاست زدگی» دانست، یا اهداف دیگری هم در میان است؟ آیا توکلی به خاطر فشارهای دور و نزدیک ناچار به چنین موضع‌گیری شده است؟»

استعفا کلید واژه‌ای است که در میان حرفهای اصولگرایان روز به روز پررنگ‌تر می‌شود و همین مساله نقطه کانونی پیوند میان احمدی‌نژاد و مخالفان‌ دیروزش را فراهم کرده است. به عنوان نمونه احمدی‌نژاد در سخنرانی اخیر خود در رامهرمز گفته بود: «مقامات کشور اگر نمی توانند از حقوق ملت دفاع کنند، بهترین راه این است که کنار بروند و کار را به خود مردم بسپارند. این افراد هر لحظه که به کار ادامه دهند، ظلم به ملت است و اقدامات آنان نامشروع خواهد بود و باید پاسخگو باشند.» حالا احمد توکلی هم مانند اسدالله بادامچیان که در تیرماه خواستار استعفا شده بود، با احمدی‌نژاد به یک نقطه اشتراک رسیده‌اند. نقطه‌ای که به نظر می‌رسد پاسخ آنها را روحانی درهمان تابستان داغ اینگونه داده است: «اگر کسی فکر می‌کند دولت استعفا می‌کند و کنار می‌رود اشتباه می‌کند. »