ماجرای تصرف سفارت آمریکا در خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی
ادامه اشغال سفارت امریکا توسط دانشجویان، دولت امریکا را با شدیدترین بحران سیاسی چند دهه اخیر، روبرو کرد. آنها از یک طرف، با بازتاب گسترده این مسأله در جهان، روبرو بودند و از طرف دیگر، در جلب و جذب نظر مقامات ایران برای حل و فصل مسأله، عاجز و ناتوان به نظر می رسیدند.
به گزارش دیده بان ایران؛ آیت الله هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطراتش نوشته بود: در 13 آبان 1358، من و آیت اللّه خامنه ای در مکه بودیم که خبر تصرف سفارت امریکا را شب هنگام، در پشت بام محل اقامتمان، هنگامی که آماده خواب می شدیم، از رادیو شنیدیم، تعجب کردیم، زیرا انتظار چنین حادثه ای را نداشتیم.
روزهای بعد، روزهای انتظار و نگرانی بود؛ تا اینکه به تهران آمدیم و در جریان جزئیات قرار گرفته و مشخص شد که گروهی از دانشجویان معترض بدون اطلاع و هماهنگی با مسئولان، به سفارت حمله کرده اند و آن را به اشغال درآورده اند. اکنون ما، در مقابل یک عمل انجام شده ای، قرار گرفته بودیم که امام نیز، بعد از رؤیت اسناد و مدارک دخالتهای امریکا در اوضاع داخلی ایران، آن را تأیید کرده بودند و طی سخنانی فرموده بودند: «آن مرکزی هم که جوانهای ما رفتند گرفتند ـ آن طور که اطلاع دادند ـ مرکز جاسوسی و مرکز توطئه بوده است... جوانهای ما باید با تمام توجه و با قدرت، این توطئه ها را از بین ببرند. امریکا توقع دارد که شاه را ببرد به آنجا، مشغول توطئه باشد و پایگاهی هم اینجا برای توطئه درست کنند... و ملت ما و جوانهای ما و جوانهای دانشگاهی ما و جوانهای روحانی ما بنشینند، تماشا کنند تا خون صد هزار نفر تقریباً بیشتر یا کمتر هدر برود.»[1]
این سخنان امام که در آن، امریکا را مقصر اصلی این حادثه معرفی کرده بودند، نه تنها امریکاییها را بلکه برخی از افرادی را هم که از همان روزهای اول برای پایان بخشیدن به این حادثه به میدان آمده بودند، به کلی نا امید کرد و همه آنها را به امید اتفاق دیگری، در انتظار روزهای آینده گذاشت.
در این میان تأیید حرکت دانشجویان، توسط حضرت امام و این بیان که «امروز در ایران، باز انقلاب است، انقلابی بزرگتر از انقلاب اول»[2] موج ضد امریکایی عظیمی را به همراه حمایتهای گسترده مردمی، در کشور به راه انداخت.
ادامه اشغال سفارت امریکا توسط دانشجویان، دولت امریکا را با شدیدترین بحران سیاسی چند دهه اخیر، روبرو کرد. آنها از یک طرف، با بازتاب گسترده این مسأله در جهان، روبرو بودند و از طرف دیگر، در جلب و جذب نظر مقامات ایران برای حل و فصل مسأله، عاجز و ناتوان به نظر می رسیدند. حتی وقتی رئیس جمهور امریکا تلاش کرد نمایندگان ویژه ای را برای مذاکره به ایران بفرستد. امام در پیامی قاطعانه آن را رد و اعلام کردند: «ملاقات با من به هیچ وجه برای نمایندگان ویژه ممکن نیست.» و مقرّر فرمودند: «اعضای شورای انقلاب اسلامی، به هیچ وجه نباید با آنان ملاقات نمایند و هیچ یک از مقامات مسئول حق ملاقات با آنان را ندارند.»[3]
مخالفت امام برای مذاکره با نماینده ویژه امریکا، آنها را به این سمت برد که از یک طرف، به تهدید و تحریم ایران بپردازند و از طرف دیگر، شاه مخلوع را از امریکا خارج و طرف ثالثی برای مذاکره با ایران پیدا کنند، به این امید که انجام این کارها، آنها را به مقصود خود در عبور از بحران سیاسی موجود، نزدیکتر کند.
در این میان فرمان امام، برای آزادی زنان و سیاهپوستان گروگان گرفته شده ای که جاسوسی آنها ثابت نشده باشد، (در تاریخ 26 آبان 1358)، با این استدلال که «اسلام برای زنها حقوق ویژه ای قائل است و سیاهپوستان نیز عمری را تحت فشار و ظلم امریکا به سر برده اند.»[4] اقدام مبنایی بود که در هیاهوی تبلیغاتی امریکاییها، چندان به چشم نیامد.[5]
منبع: کتاب امام خمینی (س) به روایت آیت الله هاشمی رفسنجانی، ص 211-213
- صحیفه امام؛ ج 10، صص 497ـ 498.
- . صحیفه امام؛ ج 10، صص 140ـ141.
- . پس از تسخیر لانه جاسوسی امریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام، جیمی کارتر رئیس جمهوری امریکا، «رمزی کلارک» و «ویلیام میلر» را برای ملاقات با امام خمینی به ایران اعزام داشت. نمایندگان اعزامی در حالی که به ترکیه رسیده بودند و خود را برای سفر به ایران آماده می کردند، با صدور پیام امام مواجه شدند و در نتیجه بدون اخذ نتیجه به امریکا بازگشتند. پیام کوتاه و مختصر حضرت امام بلافاصله در جهان و رسانه های گروهی بین المللی بازتاب گسترده و کم نظیری یافت. (صحیفه امام؛ ج10، ص 503) یادگار امام مرحوم حاج سید احمد آقا خمینی(ره) در این باره تصریح کردند: حضرت امام به محض اطلاع، اعلامیه ای صادر فرمودند و در آن اطلاعیه هیأت امریکایی را نپذیرفتند و به همه اعضای شورای انقلاب، هیأت دولت موقت و سایر مسئولین تذکر دادند که هیچ کس حق ملاقات با این هیأت امریکایی را ندارد. نکته قابل توجه در این اعلامیه آن است که این تنها اعلامیه امام است که بدون «بسم اللّه الرحمن الرحیم» همانند سوره برائت در قرآن کریم، صادر گردیده است. (مجموعه آثار یادگار امام؛ ج 2، ص 41)
- . همان ؛ ج 11، ص 54.
- . انقلاب و پیروزی؛ صص 370ـ375.
