ترامپ منتظر نتیجه کار کنگره خواهد ماند/کاخ سفید رای به تعلیق تحریم ها می دهد
کوروش احمدی کارشناس روابط بین الملل معتقد است که ترامپ بار دیگر تحریم ها علیه ایران را تعلیق خواهد کرد و منتظر نتیجه کار و سرنوشت طرح هایی چون 'کاتن - کورکر' در کنگره خواهد ماند.
ایرنا: استحضار دارید که مهلت کنگره برای تصمیم گیری درباره برجام به پایان رسید کنگره تصمیمی نگرفته ارزیابی شما از این رویکرد کنگره چیست؟
احمدی: از ابتدا هم زمینه ای برای اینکه کنگره ظرف 60 روز پیش بینی شده در قانون INARA اقدام به بازگردادن تحریمهای هسته ای فراملی کند، وجود نداشت. جمهوریخواهان در حال حاضر در سنا 51 رای دارند و تعدادی از سناتورهای جمهوریخواه از جمله سناتور کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، از قبل گفته بودند که با خارج شدن از برجام بدون همراهی متحدان اروپایی موافق نیستند.
هیچ یک از دمکرات ها حتی 4 دمکراتی که در سپتامبر 2015 مخالف برجام رای دادند (شومر، کاردین، منندز و منوچین)، اکنون مخالف خروج آمریکا از برجام هستند. به عبارت دیگر، رای کافی در سنا (یعنی 50 رای) برای بازگرداندن تحریم ها وجود ندارد.
بعلاوه، دولت ترامپ نیز هنوز خواستار اعاده تحریم ها و خروج از برجام نشده است. ترامپ در سخنرانی 13 اکتبر تنها خواستار 'رفع نواقص' برجام توسط کنگره شد و البته تهدید کرد که اگر کنگره چنین نکند، خود برای خروج از برجام اقدام خواهد کرد.
نکته مهم دیگر این است که طرحی موسوم به طرح کاتن – کورکر برای به اصطلاح 'رفع نواقص' برجام وجود دارد که می گویند مشغول کار روی آن هستند و اقدام کنگره قرار است چیزی در این حدود باشد. لذا نه تصمیمی برای استفاده از فرصت شصت روزه وجود داشت و نه زمینه ای برای اقدامی در این رابطه.
ایرنا:ترامپ در فرصتی که برای تصمیم گیری درباره برجام در اختیار دارد چه کار خواهد کرد؟
احمدی: نخست اینکه او در این تاریخ باید برخی از تحریمها را که مهلت 120 و 180 روزه تعلیق آنها سپری می شود، دوباره تعلیق کند در غیر این صورت آمریکا از برجام خارج خواهد شد.(البته این اقدام نباید الزاما در یک تاریخ بخصوصی انجام شود. ترامپ اختیار کافی برای این انجام این کار در هر زمانی دارد.)
تصور من این است که کاخ سفید اعلام خواهد کرد که چون طرح کاتن – کورکر در جریان است و قرار است به نتیجه برسد، لذا ترامپ اقدام به تعلیق مجدد تحریمها خواهد کرد و منتظر نتیجه کار کنگره خواهد ماند.
دوم اینکه در همان زمان، او باید مجددا اعلام کند آیا ایران به برجام پایبند بوده یا نه و اینکه آیا برجام در راستای منافع ملی آمریکا هست یا خیر.
سوال این است که اگر اقدام ترامپ مانند سه ماه قبل باشد، چه وضعیتی از نظر قانونی شکل خواهد گرفت. در این مورد در کنگره اختلاف نظر وجود دارد که آیا در چنین صورتی مجددا یک فرصت 60 روزه برای اقدام مطابق قانون INARA جهت بازگردان تحریم ها بوجود خواهد آمد یا خیر.
قرار است که در این رابطه از دفتری در سنا که مسئول اظهار نظر در مورد آئین کار است سوال و مطابق با جواب دریافتی اقدام شود. البته حتی اگر نهایتا قرار بر قائل شدن به چنین فرصتی شوند باز هم همان مشکلات که در فوق به آن اشاره کردم، وجود خواهد داشت.
البته نباید فراموش کرد که ترامپ در نطق 13 اکتبر خود تهدید کرد که اگر سنا کاری نکند او خود آمریکا را از برجام خارج خواهد کرد. اما هیچ چیز در این مقطع روشن نیست.
مهمترین نکته ای که می تواند موجب تردید و نگرانی باشد این است که هر چه جلوتر رفته ایم، ترامپ بیش از پیش بر حفظ وفاداری پایگاه رای موجود خود متمرکز شده است. شکست جمهوریخواهان در ایالت آلاباما که تحول سیاسی مهمی بود و مطرح شدن دوباره موضوع آزارهای جنسی توسط او و ... می تواند موجب تشدید این گرایش در ترامپ شود. یکی از عواقب این چنین رویکردی را در شناسایی بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل اخیرا دیدیم.
ایرنا:فضای نهادهای تصمیم گیری چه سمت و سویی درباره برجام دارد آیا در این خصوص تغییری نسبت به زمان روی کار آمدن ترامپ مشاهده می شود.
احمدی: نهادهای تصمیم گیری در مورد برجام در واقع شامل کاخ سفید و کنگره می شود که قبلا به آنها پرداختم. اگر منظور برخی از اعضای کابینه امنیتی ترامپ مانند وزیران خارجه و دفاع و مشاور امنیت ملی و ... است، به نظر می رسد که نظرات آنها همچنان همان است که قبلا بود و همچنان مخالف خروج آمریکا از برجام بدون همآهنگی با متحدان غربی و منطقه ای هستند.
ایرنا: رایزنی های اروپایی ها درباره برجام چه پیامدهایی تاکنون داشته است؟
احمدی: با توجه به اعلام صریح دمکراتها در کنگره مبنی بر اینکه بدون همراهی متحدان اروپایی دست به اقدامی علیه برجام نخواهند زد و اینکه برخی از جمهوریخواهان مانند کورکر نیز همین نظر را دارند، اروپا توانست طی دوره اخیر نقش مهمی در متوقف کردن حرکت کنگره بازی کند. اروپایی ها از طریق سفرایشان و خانم موگرینی و نیز از طرق دیگر طی دو ماه گذشته اقدامات فشرده ای انجام دادند و تماس های گسترده ای با کنگره داشتند و توانستند موثر واقع شوند.
ایرنا:آیا آمریکا درباره برجام و مسایل ایران توانسته به فصل مشترکی با اروپا برسد؟
احمدی: به نظر می رسد که برخی از دولت های اروپایی و در راس آنها فرانسه مشغول پیشروی در جهت همراهی با آمریکا جهت اعمال فشارهایی در ارتباط با برنامه موشکی و سیاست منطقه ایران هستند. آلمان و انگلیس هم اخیرا برخی اظهار نظرها در جهتی مشابه داشته اند.
هنوز خیلی روشن نیست که این گرایش اروپا با هدف متقاعد کردن ترامپ برای ماندن در برجام از طریق دادن امتیازاتی به او شکل گرفته یا بطور مستقل نیز این کشورهای اروپایی چنین نظراتی دارند. البته روابط اروپا با اعراب منطقه را نیز در این رابطه باید در نظر گرفت. نهایتا این احتمال را نباید از نظر دور داشت که اروپا و آمریکا و برخی در منطقه به تفاهمی در مورد حفظ برجام و پرداختن به موضوعات دیگر برسند.
ایرنا:تصمیم ترامپ درباره انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس چه واکنشهایی در داخل آمریکا داشته است آیا در این خصوص اجماعی در نهادهای تصمیم گیری آمریکا وجود دارد؟
احمدی: این از موضوعاتی نیست که در داخل آمریکا چندان مورد توجه و بحث قرار گیرد. چرا که اساسا هر دو جریان اصلی در آمریکا یعنی دمکراتها و جمهوریخواهان، علی الاصول در این رابطه مشکل چندانی ندارند و در نهایت مخالف آن نیستند.
البته این بار ابراز مخالفتهایی در بین دمکراتها با این اقدام ترامپ شد با این مضمون که این موضوع باید در چارچوب مذاکرات و وضعیت نهایی توسط دو طرف ذی ربط حل شود و آمریکا نباید در این رابطه جلوتر از آنها حرکت می کرد. در بین دمکراتها مثلا در حالی که سناتور شومر و سناتور کاردین از این اقدام حمایت کردند سناتور فاینشتاین و سناتور سندرز با آن به دلایل فوق مخالف کردند. برخی از رسانه ها مانند نیویورک تایمز نیز بر همین مبنا با آن مخالفت کردند. بطور کلی این موضوع در داخل آمریکا پوشش رسانه ای چندانی نگرفت.
