فراکسیون نوپای زنان و مهمترین اولویت ها
خانواده از آن جهت که اصلی ترین نهاد تربیت و پرورش نسل های آینده به شمار می رود، خود نیازمند مراقبت های ویژه ای است که غفلت از آن ها موجب بروز بی ثباتی و تزلزل پایه های این نهاد ارزشمند می شود.
هنوز خانواده ها اصلی ترین نهاد حفظ و پرورش فرزندان در جوامع به شمار می روند. خانواده ایرانی که همواره الگویی از یک خانواده مطلوب و انسجام بخش برای جامعه به شمار می رفت در دهه های اخیر به دلیل وجود برخی آسیب های اجتماعی و اقتصادی با چالش هایی روبه رو شده است.
هدایت خانواده ایرانی برای بازگشت به مسیر اصلی خود و حفظ کارکردهای اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی تنها در سایه توجه به چالش های این نهاد و تلاش برای رفع آنان امکان پذیر خواهد بود.
در این باره نمایندگان مجلس شورای اسلامی در اقدامی جدید ، فراکسیون خانواده را با هدف بررسی مشکلات نهاد خانواده در کشور، تشکیل دادند.
در این باره «پروانه مافی» نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی از تشکیل فراکسیون خانواده با حضور 53 نماینده مجلس خبر داد و گفت: در فراکسیون زنان مباحث مربوط به زنان به صورت کلی و عمومی مطرح می شود و مسائلی همچون کودک آزاری و مشکلاتی همچون طلاق و مسائلی که خانواده‌ها با آن درگیر هستند و آماری نگران کننده نیز در این رابطه منتشر می‌شود، بعضاً به طور دقیق مورد بررسی قرار نمی گیرد.
تا پیش از تشکیل این فراکسیون مساله مهمی به نام خانواده در مجلس متولی مشخصی نداشت و موضوعات مربوط به این نهاد مهم در فراکسیون زنان نیز به طور ویژه بررسی نمی شد، اینک اما به نظر می رسد تشکیل این فراکسیون ناشی از احساس توجه ویژه به نهاد خانواده در جامعه ایران است و گامی مثبت در راستای حفظ این چارچوب ارزیابی می شود.
در این زمینه «محسن بزرگی» کارشناس حقوق خانواده و «شهلا لاهیجی» جامعه شناس و مدیر کانون عالی زنان و توسعه پایدار ایران مطالبات زنان کشور در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا به واکاوی اولویت های فراکسیون نوپای خانواده در مجلس پرداختند.
از نگاه این کارشناسان، فرهنگ سازی و آموزش پایه ای مهارت های زندگی به کودکان از سنین کودکی در خانواده ها و مدارس، اصلاح برخی قوانین مرتبط با مقوله هایی چون مهریه و اصلاح نگرش های نادرست فرهنگی نسبت به زنان و کودکان در جامعه ایران از مهمترین مسائلی است که فراکسیون خانواده باید برای دستیابی به آن ها تلاش کند.
** بزرگی: آموزش مهارت های زندگی به کودکان؛ مهمترین عامل پیشگیرانه در طلاق
در نگاه نخست باید از تشکیل فراکسیون زنان استقبال کرد اما اینکه چه خروجی و برآیندی داشته باشد نیز مهم است. خانواده اصلی ترین متولی نهاد آموزش و پرورش در کشور به شمار می رود که این فراکسیون می تواند با تشکیل اتاق فکری در سطح کلان که متشکل از سیاستگذاران عرصه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه است، به دنبال ایجاد قوام و دوام میان نهاد خانواده باشد؛ خانواده ای که امروز به شدت متزلزل شده است.
برای دستیابی به چنین هدفی نیز تعامل و همکاری همه نهادهای متولی در امور خانواده لازم است تا با هدایت فراکسیون خانواده به خلاءهای قانونی موجود در رابطه با مهریه، طلاق و حمایت از زنان پایان دهند. بنابراین همتی عالی و عزمی ملی لازم است تا نهادهای فرهنگ ساز و بسترساز اقتصادی و اجتماعی برای خروج خانواده از وضعیت کنونی کمک کنند و فرهنگ عمومی جامعه را به سمت استحکام و پایدار نگه داشتن خانواده سوق دهند.
در حال حاضر طلاق و مطالبه مهریه بزرگ ترین آسیب پیش روی خانواده های ایرانی به شمار می رود. مطالبه مهریه تبدیل به یک مد و امری متعارف شده است. اگرچه مطالبه مهریه حق مسلم زن به شمار می رود اما اغلب این مهریه های مطالبه شده غیرمتعارف بوده و زوجه می داند که زوج از پس پرداخت این مهریه برنمی آید بنابراین، مهریه به ابزار فشاری علیه زوج تبدیل شده تا توسط آن تیشه به ریشه های خانواده زده شود.
همانگونه که برخی مراجع عالیقدر نیز به مساله مهریه های سنگین و غیرمتعارف ورود یافته اند، این گونه مهریه ها باطل محسوب می شود و واقعی نیستند. در حالی که طرفین می دانند که امکان پرداخت بیش از یکهزار سکه از سوی زوج وجود ندارد اما با وجود این، باز هم اقدام به ثبت مهریه های سنگین کرده و سپس مشکل ساز می شود.
به محض جاری شدن عقد، زن مالک مهریه خواهد شد و امکان مطالبه گری وجود دارد. دادن حق حبس به زنان در موضوع مهریه و همچنین، حق تمکین نکردن منوط به پرداخت مهریه نیز باعث شده تا برخی سوءاستفاده از مهریه های سنگین صورت گیرد. مهریه برای برخی ابزار فشاری است که توسط آن تلاش می شود تا مرد به ریل دلخواه آورده شود.
باردیگر تاکید می کنم که مهریه حق زن است اما نباید اساس خانواده بر مهریه و مطالبات مالی بنا شود. با وجود اینکه مقرری های قانونی وجود دارد و مسائلی که مربوط به احکام شرعی است، ثبت مهریه های سنگین باعث تزلزل بنیان خانواده می شود. در سال های اخیر سازوکارهای قانونی برای رفع این معضل پدید آمد که تا اندازه ای در حل این مساله راهگشا بود.
چالش بزرگ دیگر، خلاءهای آموزشی موجود درباره مهارت های زندگی و شیوه های اداره خانواده است که در بزرگسالی به شکل اختلافات اخلاقی و حقوقی در زندگی های مشترک نمود می یابد. کودکان ما در اثر نظام آموزشی و خانوادگی ناقص برای زندگی مشترک تربیت نمی شوند و مهارت های ارتباطی را نمی آموزند. از این رو، تشکیل فراکسیونی که به طور خاص به مسائل و چالش های نظام خانواده در ایران بپردازد، در کنار شناسایی مشکلات و چالش های موجود می تواند با سیاست گذاری های آموزشی درست و وضع قوانین حمایتی تازه به تقویت بنیان های خانواده ایرانی کمک کند. فراکسیون خانواده با تشکیل کارگروهای مختلف، باید در نگاهِ از بالا، زیر پوست جامعه شهری ایران و چالش های متزلزلترین رکن اجتماعی را رصد کند.
** لاهیجی: دو اولویت برای فراکسیون خانواده
نخست باید بپذیریم که دنیای روابط و تعاملات انسانی تغییر کرده است. نسل جدید ایران با نسل های پیشین خود متفاوت است. کودکان و زنان ایرانی در راه آگاهی و آموزش گام نهاده اند. بنابراین، سیاستگذاران و اعضای اتاق های فکری که سیاست های کلی جامعه را تعیین می کنند باید به این مساله آگاه شوند که تا زمانی که مساله ای مانند خشونت و نگاه های فرهنگی موجود به زنان و کودکان اصلاح نشود، نمی توان به دنبال رفع چالش های خانواده بود چراکه خشونت مقوله ای است که از خانواده ای به خانواده دیگر و از نسلی به نسل دیگر تکثیر می یابد.
پدری که خود در کودکی خشونت دیده به فرزند خود خشونت خواهد کرد، دختری که ظلم رفته به مادر خود را دیده باشد خود نیز مورد ظلم واقع خواهد شد. در حالی که در کشورهای پیشرفته اگر مردی به همسر خود خشونت بورزد، حتی خشونت روانی، این مرد تا مدت ها باید تحت نظر روانپزشک بوده و اجازه نزدیک شدن به خانه همسرش را ندارد تا درمان کامل صورت بگیرد اما نوع نگاه فرهنگی غالب در جامعه ایران نسبت به خشونت زنان باعث شده تا برخی خشونت های جسمی، کلامی و حتی اقتصادی عادی تلقی شود. همین مساله زمینه ساز سست شدن پایه های خانواده را در پی دارد.
بنابراین، یکی از اصلی ترین اولویت های فراکسیون خانواده باید لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت که تصویب آن به امروز و فردا موکول می شود، باشد. در کنار این باید بدانیم که تنها خشونت معضل کنونی خانواده های ایرانی نیست، بلکه مساله پایداری خانواده است. اینکه اصلا خانواده یعنی چه؟ آیا خانواده از یک رئیس و چند مرئوس تشکیل شده است؟ تعریف و تعیین ساختارهای خانواده در ایران از دیگر اموری است که باید توسط نهادهای متولی مانند همین فراکسیون مورد بررسی قرار گیرد.
مبارزه با فقر و رفع مشکلات معیشتی هم دیگر عامل ناپایداری خانواده ها است که سیاستگذاران بخش های اقتصادی باید به دلیل مشکلات ناشی از فقر گسترده و نابرابری میان دخل و خرج خانواده ها، اقدام های عملی صورت بدهند. تنها شعارگرایی و سخن گفتن از مشکلات کافی نیست بلکه همه این موارد باید به مرحله اجرا و عمل برسد تا شاهد حفظ بنیان های خانواده باشیم.
تعیین تکلیف لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان از دیگر مواردی است که باید در دستور کار این فراکسیون قرار گیرد. در حال حاضر کودکان کار از مهمترین آسیب های اجتماعی محسوب می شوند که باید راهی برای ساماندهی به وضعیت آنان پیدا شود؛ کودکانی که در سطل های زباله به دنبال لقمه نانی می گردند و سر چهارراه ها فال و گل می فروشند. اصلاح نگاه های فرهنگی نادرست نسبت به زنان و خانواده، آموزش علیه خشونت پذیری، احترام به قانون، آموزش مهارت های ارتباطی در خانواده و عدم خشونت پذیری از دیگر مواردی است که باید در برنامه ها و سیاست گذاری ها به آن توجه شود.
خانواده ایرانی از نظر دوام و روابط عاطفی و حمایتی همیشه زبانزد بوده است. در کمتر جامعه ای می توان خانواده ای چون خانواده ایرانی یافت که حمایت های عاطفی و مادی از فرزندان در آن به حد کمال صورت پذیرد. اما در یکی دو دهه اخیر به سبب تغییرات ناشی از مدرنیته، این نهاد ارزشمند دچار تزلزل و چالش هایی شده است.
تشکیل فراکسیونی به نام خانواده در مجلس، بدون شک، ضمن شناسایی عوامل مخاطره آمیز خانواده ایرانی، آن را در مسیر درست تعالی هدایت و قوام و پایایی را در چارچوب خانواده ها ایجاد خواهد کرد.
