نشست سوچی، تسریع فرآیند سیاسی حل بحران سوریه
رییسان جمهوری ایران، روسیه و ترکیه هفته گذشته و بعد از آزادسازی بوکمال در حالی در سوچی گرد هم آمدند که فرآیند سیاسی حل و فصل بحران سوریه با وجود ملاحظات بازیگران مختلف شتاب بیشتری گرفته است.
همچنین سران ایران، روسیه و ترکیه در سوچی روسیه گرد هم آمدند تا فرآیند حل و فصل بحران سوریه وارد فاز تازه ای شود و در نهایت سعد حریری نخست وزیر لبنان در روز استقلال به لبنان بازگشت و با طرح شروط جدیدی برای ماندن در سمت نخست وزیری دوران تازه ای از ابهام در فضای سیاسی این کشور را کلید زد.
علاوه بر این سومین دور از گفت و گوهای سطح بالای ایران و اتحادیه اروپا در تهران و اصفهان به ریاست هلگا اشمید و سید عباس عراقچی برگزار شد تا طرفین مسیر طی شده و چشم انداز پیش رو را بار دیگر مرور کنند.
** آزادسازی بوکمال؛ آخرین پایگاه داعش
به گزارش ایرنا، «تنش زدایی» یکی از راهبردهای اعلامی و اعمالی جمهوری اسلامی ایران طی سال های اخیر است. این سیاست با اقدام هماهنگ نهادهای نظامی، امنیتی و دیپلماتیک در دستور کار جمهوری اسلامی ایران قرار داشته است به ویژه در عرصه منطقه ای در سال های اخیر هماهنگی بی نظیری بین این نهادها وجود داشته است.
در این راستا هفته گذشته از سویی شاهد اعلام پایان داعش از سوی فرمانده سپاه قدس بودیم و از سوی دیگر نشست سوچی با حضور رییسان جمهوری ایران ،ترکیه و روسیه برگزار شد.
نشست سوچی را می توان از جهاتی ادامه فرآیند آستانه عنوان کرد که در سال های اخیر به ابتکار سه کشور شکل گرفته است. تاکنون نمایندگان سه کشور به همراه نمایندگان دولت و معارضه سوری هفت بار در پایتخت قزاقستان گرد هم آمده اند نتیجه این نشستها تثبیت فرایند آتش بس در سوریه، کاهش آلام مردم سوریه و تسریع در فرایند سیاسی حل بحران این کشور بوده است.
**سایه روشن های عصر پساداعش
عملیان میدانی و فرآیندهای سیاسی تاثیرات متقابلی بریکدیگر دارند و از همین رو گفت و گوهای سیاسی برای حل و فصل بحران سوریه در قالب نشست سوچی تسریع شده است. این که آیا با آزادسازی بوکمال خاورمیانه وارد عصر پساداعش شده است یا نه سوالی است که ناظران مسائل منطقه پاسخ های متفاوتی به آن می دهند. با این حال پاسخ اجماعی به این سوال این است که داعش از نظر نظامی و سخت افزاری، داشتن نیروی نظامی، قلمرو جغرافیایی، تشکیلات آشکار و سازماندهی دیگر وجود ندارد با این حال داعش به عنوان یک تفکر تکفیری که می تواند زمینه ساز بحران به نام دیگر و در مکان دیگری باشد، هنوز وجود دارد و لازم است با برچیدن زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی افراط گرایی از ظهور و بروز افراط گرایی در شکل و قالب دیگر جلوگیری کرد.
این که عصر پساداعش در خاورمیانه واجد چه خصوصیاتی خواهد بود سوالی است که در ماه های اخیر ذهن کارشناسان و ناظران مسائل منطقه را درگیر کرده بود، با این حال در همین چند ماه اخیر اتفاقاتی در منطقه رخ داده است که به نوعی سایه روشن های عصر پساداعش را نشان می دهد؛ بروز بحران در مناسبات دوحه و ریاض،برگزاری همه پرسی تجزیه در اقلیم کردستان عراق،تحرکات عربستان در عراق و شمال سوریه، تداوم ماجراجویی های داخلی و منطقه ای محمد بن سلمان و لفاظی های خصمانه آل سعود علیه ایران و دست آخر ماجرای استعفای سعد حریری و پس گرفتن آن رخدادهایی است که به موازات فروپاشی داعش در سوریه و عراق رخ داده است و می توان ارتباطاتی بین این اتفاقات و شکست های داعش برقرار کرد و البته بسیار محتمل است که این اتفاقات در آینده هم ادامه داشته باشد هر چند جمهوری اسلامی ایران تاکنون توانسته با امکانات و ظرفیت هایی که در اختیار دارد،این اتفاقات را مدیریت کند.
تداوم مقابله با تروریست های داعش تا آزاد سازی آخرین نقاط در دست آنها، مشارکت و حضور جدی در فرآیند سیاسی حل و فصل بحران سوریه در قالب نشست های آستانه و سوچی، نقش آفرینی در جلوگیری از تجزیه عراق، برخورد حکیمانه با ماجرای استعفای سعدالدین حریری رویکردهایی بود که هر گونه تعلل و اشتباهی در آنها می توانست دوباره منطقه را با چالش های غیر قابل پیش بینی مواجه کند.
** هماهنگی ها برای پیگیری فرآیند سیاسی حل و فصل بحران سوریه
در همین راستا و در ادامه تلاش ها برای حل و فصل سیاسی بحران سوریه هفته گذشته نشست سوچی با حضور روسای جمهوری ایران ترکیه و روسیه در سوچی برگزار شد پیش از این نشست ، وزرای خارجه سه کشور در ترکیه گرد هم آمدند تا آخرین هماهنگی های لازم را انجام دهند.
نکته قابل تامل این که هفته گذشته و قبل از حضور حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی و رجب طیب اردوغان در سوچی، بشار اسد در روسیه مورد استقبال گرم پوتین قرار گرفت. این حضور به نوعی حاکی از تحکیم موقعیت بشار اسد در سوریه و دادن این پیام بود که بشار اسد در فرایند سیاسی پیش رو هم نقش و حضور جدی خواهد داشت.
از سوی دیگر رییسان جمهوری سه کشور در بیانیه نهایی نشست در سوچی بر موفقیت آمیز بودن نشست های آستانه تاکید کردند. ادامه همکاری برای شکست نهایی تروریست ها و کاهش خشونت در سوریه، تعهد به حاکمیت استقلال و وحدت و تمامیت ارضی سوریه و تجزیه ناپذیری آن از محورهای بیانیه نهایی سوچی روسیه بود.
کمک به دستیابی به راه حل سیاسی از طریق فرآیند سوری - سوری فراگیر، آزاد، منصفانه و شفاف که منجر به تدوین قانون اساسی با حمایت مردم سوریه و انتخابات آزاد و منصفانه با مشارکت تمامی مردم واجد شرایط در سوریه تحت نظارت مناسب سازمان ملل شود، موضوع دیگری بود که روسای جمهوری سه کشور در بیانیه نهایی بر آن تاکید کردند.
دکتر روحانی، پوتین و اردوغان همچنین در این بیانیه از نمایندگان دولت جمهوری عربی سوریه و مخالفانی که خود را به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی و تجزیه ناپذیری سوریه متعهد می‌دانند، درخواست کردند، در کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه که در آینده نزدیک در سوچی برگزار می‌شود، به طور سازنده مشارکت کنند و در عین حال توافق کردند فعالانه به موفقیت این کنگره کمک کنند.
این در حالی است که نمایندگان ایران، روسیه و ترکیه با ارسال نامه ای به دبیرکل سازمان ملل متحد و رییس شورای امنیت خواستار ثبت بیانیه مشترک روسای جمهوری این سه کشور در سوچی درباره سوریه شده اند.
چنانکه گفته شد نشست سوچی را می توان از جهاتی ادامه نشست های هفت گانه آستانه عنوان کرد. برگزاری این نشست در این سطح به نوعی اعلام آمادگی و هماهنگی سه کشور در عالیترین سطح برای حل و فصل بحران در سوریه به شمار می رود. هر چند هر کدام از کشورهای حاضر در فرایند آستانه و بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای بیرون از این فرایند ملاحظاتی دارند که همین ملاحظات پیچیدگی فرایندهای پیش رو را بیشتر می کند. با این حال موفقیت آمیز بودن روند آستانه در تثبیت آتش بس در سوریه و کاهش تنش در این کشور چشم انداز روشنی پیش روی این گفت و گوها ایجاد کرده است.
** بازگشت حریری به لبنان
به گزارش ایرنا، در هفته های اخیر در یک اتفاق نادر و بی سابقه سعد الدین حریری نخست وزیر لبنان در ریاض استعفای خود را اعلام کرد. نوع استعفای حریری که تابعیت دوگانه لبنانی – سعودی دارد، گمانه زنی های زیادی را در عرصه رسانه ای ایجاد کرد. بازداشت حریری در ریاض و مرتبط کردن آن به بازداشت شاهزاده های سعودی، از نخستین گمانه زنی های رسانه ای در منطقه بود. به طوری که بالاخره حریری مجبور شد در این مدت هم سفری به امارات و هم گفت و گویی با شبکه المستقبل داشته باشد تا بگوید که در بازداشت سعودی ها نیست. هرچند این گفت و گو اتفاقا بر ابهامات حضور وی در ریاض افزود. بحث دیگر توطئه علیه حزب الله با هماهنگی سعودی ها و رژیم صهیونیستی بود که در فضای رسانه ای مطرح شد.
در نهایت و با رایزنی های فرانسوی ها سعد حریری بدون این که فرزندانش را به همراه داشته باشد ابتدا به فرانسه رفت و در روز استقلال به لبنان بازگشت. وی در لبنان بعد از دیداری که با میشل عون رییس جمهوری لبنان داشت گفت که به خواسته رییس جمهوری فعلا دست نگه داشته است.
روز گذشته روزنامه سعودی الشرق‌الأوسط به نقل از منابع آگاه نوشت که سعد حریری برای پس گرفتن استعفایش سه شرط پایبندی و حمایت از توافق طائف، پایبندی عملی به در پیش گرفتن سیاست بی‌طرفی و عدم آسیب به روابط با کشورهای عربی را مطرح کرده است.
این که سعد حریری و مشاوران وی در هفته های اخیر چه اهدافی از طرح استعفا در سر داشتند شاید چندان پوشیده نباشد احتمالا وی و حامیانش در ریاض تلاش داشتند در راستای مقابله با محور مقاومت و در همسویی با رژیم صهیونیستی لبنان را وارد تنش تازه ای کنند. با این حال اتفاقات مطابق میل آنها پیش نرفت.
جامعه لبنان بعد از دو سال بالاخره توانسته بود بن بست ایجاد شده در فضای سیاسی را بشکند و تروریست های تکفیری در عرسال را سرکوب کند به نوعی شرایط جدید را هم مدیریت کرد.خویشتن داری حزب الله ، بلوغ سیاسی احزاب و گروه های لبنانی در نهایت شرایط را به سمتی برد که حریری به لبنان بازگشت تا بیش از این از رفتارهای نسجنیده خود متضرر نشود.
** سومین دور گفت و گوهای سطح بالای ایران و اتحادیه اروپا
به گزارش ایرنا، هفته گذشته سومین دور گفت و گوهای سطح بالای ایران و اتحادیه اروپا در تهران و اصفهان برگزار شد. طرفین به دنبال توافق هسته ای و بر اساس بیانیه مشترک محمد جواد ظریف و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی تاکنون دو دور گفت و گوها را در تهران و بروکسل برگزار کرده اند. گذشته از افزایش حجم مبادلات اقتصادی ایران و اتحادیه اروپا، طرف اروپایی به ویژه از زمان راهیابی دونالد ترامپ به کاخ سفید و ناسازگاری های وی با برجام تلاش های زیادی برای حفظ این توافق انجام داده است.
در همین راستا هلگا اشمید معاون موگرینی که در راس هیات اروپایی در تهران حضور داشت بار دیگر بر اهتمام اتحادیه اروپا بر حفظ برجام تاکید و تصریح کرد که برجام قابل مذاکره مجدد نیست و ایران مطابق با گزارشات مکرر آژانس بین المللی انرژی اتمی به تعهدات خود عمل کرده است و باید همه طرفین به تعهدات خود پایبند باشند.
انرژی، حمل و نقل، محیط زیست، مبارزه با مواد مخدر، مسائل منطقه ای و حقوق بشر از محورهای گفت و گوهای طرفین در سه دور گفت و گوهای اخیر در تهران و بروکسل بوده است.
در این دور از گفت و گوها همچنین دومین سمینار همکاری های هسته ای؛ پیشرفت ها و چشم اندازها با حضور نمایندگان دو طرف در اصفهان برگزار شد.این سمینار در راستای تحقق بخشی به ضمیمه سه برجام برگزار شد که بر اساس آن کشورها باید در صنعت صلح آمیز هسته ای با ایران همکاری کنند.
همکاری در زمینه ارتقای ایمنی هسته ای، توسعه ظرفیت های انسانی از طریق همکاریهای فیمابین، و حضور کارشناسان و متخصصان ایرانی در طرحهایی که اتحادیه اروپا در دست اجرا دارند از جمله مسائل مطرح در این سمینار دو روزه بود.
این در حالی است که همکاری های بین المللی ایران در صنعت هسته ای بعد از برجام تحریک بیشتری یافته است. احداث واحدهای دو و سه نیروگاه اتمی بوشهر، بازطراحی راکتور اراک با مشارکت چینی ها،فروش آّب سنگین ،پروژه ایزوتوپ های پایدار در فردو و آغاز ساخت اولین بیمارستان هسته‌ای و مرکز یون درمانی در کرج از جمله طرح هایی است که بعد از توافق هسته ای در کشور آغاز شده است.
** ادامه سردرگمی آمریکا در مورد برجام
به گزارش ایرنا، یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی هفته گذشته بار دیگر بر اجرای تعهدات برجام از سوی ایران تاکید کرد. این گزارش در حالی با استقبال نماینده آمریکا در آژانس مواجه شد که پیش از این ترامپ گفته بود نمی تواند پای بندی ایران به برجام را تایید کند.
بر اساس این گزارش، نیکول شامپین (Nicole Shampaine) نماینده آمریکا در آژانس بین المللی انرژی اتمی روز پنج شنبه در سخنرانی خود در جلسه شورای حکام گفت: آمریکا از گزارش 13 نوامبر (22 آبان) مدیر کل استقبال می کند که گفته بود آژانس به نظارت و تایید اجرای تمام تعهدات هسته ای ایران در چهارچوب برنامه جامع اقدام مشترک ادامه می دهد.
نماینده آمریکا با 'تقدیر از کار عالی و حرفه ای مدیر کل ، معاون پادمانی مدیر کل و کارکنان آژانس' گفت: ایران باید بطور کامل به تمام جنبه های تعهدات خود در برجام متعهد باشد؛ چیزی کمتر از همکاری کامل و شفاف ایران ، به آژانس امکان نمی دهد که جامعه بین المللی را از پایبندی ایران به تعهداتش مطمئن سازد.
وی در عین حال مدعی شد: آمریکا سیاست خود را در قبال ایران مرور کرده و در پی آن ، روشن ساخته ایم که به تعهدات خود طبق توافق هسته ای پایبند می مانیم و انتظار داریم که ایران نیز به دقت تعهداتش را اجرا کند.
نماینده آمریکا با تاکید بر اینکه راستی آزمایی و نظارت آژانس بر تعهدات هسته ای ایران برای اجرای موفقیت آمیز برجام ضروری است، اظهار کرد: هرگونه نگرانی جدید و معتبر درباره فعالیت های هسته ای اعلام نشده در ایران می تواند و باید توسط آژانس پیگیری شود.
وی با بیان این که آمریکا اطمینان دارد که آژانس و کارکنان حرفه ای و مجرب آن، به طور مناسب این کار را خواهند کرد،همچنین تعهد مالی جدید یک میلیون دلاری آمریکا را برای اقدامات نظارت و راستی آزمایی برجام در ایران اعلام کرد.
این اعلام موضع از سوی نماینده آمریکا در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی حاکی از این است که دولت آمریکا باوجود لفاظی های رییس جمهوری آن نتوانسته خللی در برجام ایجاد کند و این توافق کماکان به مسیر خود ادامه خواهد داد.
