احزاب قدرتمند و خلاء توسعه سیاسی / جلالی زاده: احزاب موتور محرکه توسعه سیاسی هستند/ ترقی: مشکلات اقتصادی سد توسعه سیاسی شدند

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران، توسعه سیاسی، به عنوان بخشی از توسعه همه جانبه، یکی از مفاهیمی است که در دوره معاصر، هم دولت ها و هم شهروندان و نخبگان جامعه به آن توجه ویژه ای دارند.

تاکید بر توسعه سیاسی از یک سده پیش و با انقلاب مشروطیت در ایران وارد فاز جدیدی شد. در این زمینه روشنفکران و صاحب نظران سیاسی تلاش های فراوانی برای به سرانجام رساندن این مفهوم در دوره های مختلف انجام داده و توانستند اقدامات چشمگیری در این زمینه انجام دهند. هر چند که این تلاش ها در یک سده گذشته دستاوردهای فراوانی برای کشور داشته، اما بسترهای موجود جامعه و برخی شرایط تاریخی موجب شده تا موانعی در راه توسعه سیاسی قرار گیرد و حرکت آن را کُند کند.

برای بررسی موانع پیش روی توسعه سیاسی در ایران و دلایل کُندی روند تکامل آن گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، با «جلال جلالی زاده» فعال سیاسی و نماینده پیشین مردم سنندج و «حمیدرضا ترقی»معاون بین‌الملل حزب موتلفه اسلامی به گفت وگو پرداخت.

جلالی زاده: احزاب موتور محرکه توسعه سیاسی هستند

توسعه سیاسی مفهومی است که از یک سده پیش و با ظهور انقلاب مشروطه در ایران رواج پیدا کرد و همواره شعارهایی مبنی بر نهادینه شدن آن شنیده می شود. این شیوه از توسعه زمانی تحقق می یابد که افکار و اندیشه های مختلف بتواند به راحتی در سطح جامعه عرض اندام کرده یا به عبارتی زمینه برای شکل گیری تضارب آراء فراهم شود. اما زمانی که تضارب آرا در مسیر تکامل توسعه سیاسی جای خود را به تنگ نظری و حذف نظریات مخالف دهد انتظار برای تکامل جریان توسعه سیاسی انتظاری واهی است زیرا توسعه سیاسی تک بعدی و در حاکمیت یک گروه نیست بلکه توسعه سیاسی کنشی همه جانبه و بدون جهت گیری خاصی است.

البته لازمه اجرایی شدن توسعه سیاسی حضور همه کارگزاران توسعه در این زمینه است؛ نمی شود با شعار دادن به توسعه سیاسی رسید زیرا توسعه سیاسی روندی پیچیده است که باید در وجود فرد نهادینه شود.

برای نهادینه شدن توسعه سیاسی نیازمند آموزش نسل های مختلف هستیم و باید از دبستان به فکر توسعه سیاسی باشیم. اگر سواد سیاسی از همان ابتدا در مدارس ما تعلیم داده شود در آینده شاهد مدیرانی هستیم که با توسعه در مفهوم سیاسی آن، بیگانه نیستند.

همچنین توسعه سیاسی نیازمند احزاب مختلف و قوی است تا به عنوان موتور محرک توسعه سیاسی عمل کند. اگر در جامعه به احزاب میدان داده شود و حضور فعال داشته باشند می توانند کادر سازی کرده و توسعه را به جامعه تزریق کنند.

در هر جوامعی که احزاب رشد کرده نمودهای توسعه سیاسی به خوبی دیده می شود. تفاوت در توسعه سیاسی اروپای غربی و شرقی به خوبی نشان از نقش موثر احزاب در توسعه دارد. برخی تصور می کنند مشارکت گسترده در انتخابات برابر با توسعه سیاسی است اما برخلاف این ادعا آنان، مشارکت سیاسی بخشی از توسعه سیاسی است. در توسعه سیاسی باید اختیار و اراده تعیین کننده جهت گیری فرد در مشارکت باشد نه وی به خاطر ضرورت و اجبار در انتخابات ها شرکت کند.

ترقی: مشکلات اقتصادی سد توسعه سیاسی شدند

توسعه سیاسی با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 شروع و روند تکامل خود را به خوبی آغاز کرده اما آنچه در مسیر توسعه سیاسی مانع ایجاد می کند برخی از تفاوت هایی است که توسعه سیاسی در ایران با مدل غربی آن دارد.

برای درک بهتر توسعه سیاسی با مدل درون زا باید به بررسی یک سری تفاوت میان کنش های سیاسی داخلی و الگو توسعه سیاسی غربی بپردازیم. در این زمینه الگوی غربی توسعه، متفاوت از کنش های سیاسی داخلی است و ما نیاز داریم الگوی توسعه را بر پایه نظام مردم سالاری دینی تدوین کنیم.

هر چند که نمی توان به طور کامل مدل توسعه سیاسی موجود در غرب را کنار گذاشت اما باید گفت الگو گیری از توسعه سیاسی کشورهای غربی، نمی تواند ملاک و معیار اصلی توسعه سیاسی در داخل باشد زیرا توسعه سیاسی درون زا باید در قالب احزاب، تشکل های سیاسی و سازمان های مردم نهاد باید در خدمت مردم سالاری دینی باشد.

برای رسیدن به الگو توسعه سیاسی درون زا نیازمند نوآوری فقهی در حوزه و استنباط های جدیدی هستیم که از فقه سیاسی مورد تاکید نظام پیروی کند. اگر بپذیریم که در سیر توسعه با الگوی اسلامی و درون زا موانع و مشکلاتی وجود دارد باید یک روند تکاملی در جهت توسعه سیاسی با الگوی درون زا را طراحی کنیم. در این زمینه باید آزمون و خطا کرده تا بتوانیم موانع توسعه سیاسی در کشور فراهم کنیم.

خوانش کلی از روند تکامل توسعه سیاسی و موانع آن حکایت از ان دارد که توسعه سیاسی در این مدت تحت تاثیر اولویت دادن به مسائل اقتصادی قرار گرفته است. یکی از مهمترین موانع توسعه سیاسی در ایران مشکلات اقتصادی است. تا زمانی که کارگزاران نظام تمام اولویت خود را بر حل مشکلات اقتصادی می گذارند نمی توان انتظار داشت توسعه سیاسی رواج پیدا کند.

برپایه آنچه گفته شد توسعه سیاسی به عنوان بخشی از توسعه همه جانبه مفهومی یک بعدی نیست بلکه مفهومی کلی و میان رشته ای است که برای رسیدن به آن باید بستر و زمینه های مختلف رشد و توسعه در جامعه مورد واکاوی قرار گیرد.

برای توسعه سیاسی هم باید مردم به عنوان عناصر تغییر و هم کارگزاران و فعالان سیاسی به عنوان کارگزار تغییر فعال باشند. این تغییر در شیوه و نگرش سیاسی باید در نهایت به عنوان اصلاحات سیاسی، برخی از کاستی ها و موانع پیش روی توسعه سیاسی را شناسایی و برطرف کند.