روحانی تا کنون از تریبون سازمان ملل چه گفته است؟ / از ابتکار پیشنهاد طرح «جهان عاری از خشونت» تا توصیه تدوین «برنامه جامع اقدام مشترک»

اهم سخنان حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد

سال 1392 (نخستین سال دولت یازدهم)

*گزینش هوشیارانۀ امید و تدبیر و اعتدال توسط مردم بزرگ ایران در انتخابات اخیر است که با تبلور مردم‌سالاری دینی و انتقال آرام قدرت اجرایی، نشان داد که ایران لنگرگاه ثبات در دریای ناآرامی‌های منطقه‌ای است. اعتقاد راسخ حکومت و مردم ما به صلح پایدار، ثبات، آرامش، حل مسالمت‌آمیز مناقشات و تکیه بر آرای عمومی به عنوان پشتوانۀ قدرت، مقبولیت و مشروعیت، نقشی والا در فراهم کردن چنین محیط امنی داشته است.

* دانش هسته‌ای در ایران بومی شده و فناوری هسته‌ای از جمله غنی سازی به مرحله تولید انبوه رسیده است. لذا تصور اینکه با ممانعت از برنامۀ هسته‌ای ایران از طریق اعمال فشارهای غیرقانونی می‌توان صلح آمیز بودن چنین برنامه‌ای را تضمین کرد، موهوم و به غایت غیر واقع بینانه است.

*تروریزم و کشتن انسان‌های بی‌گناه، اوج افراط و خشونت است. تروریزم، بلایی خشن، فراگیر و فرامرزی است، اما خشونت‌ها و افراط‌هایی که تحت عنوان مبارزه با تروریزم صورت می‌گیرد نیز محکوم است. راه‌های خشونت آمیز برای بحران‌های جهانی وجود ندارد و تضمین صلح و دموکراسی و تأمین منافع مشروع همۀ کشورها در جهان با نظامی‌گری محقق نمی‌شود.

* مردم جهان از جنگ، خشونت و افراط خسته‌اند و این فرصتی بی‌نظیر است. پیشنهاد می کنم طرح «جهان علیه خشونت و افراطی‌گری» در دستور کار سازمان ملل متحد قرار گیرد و همۀ دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و نهاد مدنی تلاش‌های جدیدی را برای سوق دادن جهان به این سو سامان دهند. باید به جای گزینة ناکارآمد «ائتلاف برای جنگ» در مناطق مختلف جهان به «ائتلاف برای صلح پایدار» در سراسر جهان اندیشید.

سال 1393 (دومین سال دولت یازدهم)

* دستیابی به توافق جامع هسته‌ای با ایران،‌ فرصتی تاریخی برای غرب است که نشان دهد با پیشرفت و توسعه دیگران مخالف نیست و تبعیض در مقررات بین‌المللی را دنبال نمی‌کند این توافق می تواند پیامی جهانی برای صلح و امنیت نیز داشته باشد که راه‌حل اختلافات، مذاکره و تکریم است نه منازعه و تحریم. هرگونه تأخیر در حصول توافق نهایی، تنها هزینه‌ها را بالا می برد.

*تروریسم در بستر فقر بیکاری، تبعیض، تحقیر و بی عدالتی می‌روید و با فرهنگ خشونت رشد می‌کند و برای ریشه کن کردن آن باید عدالت و توسعه را گستراند. دموکراسی، محصول رشد و توسعه است، نه جنگ و تجاوز، دموکراسی یک کالای صادراتی نیست که از غرب به شرق تجارت شود. وقتی پای ژنرال‌ها به منطقه باز شد، انتظار نداشته باشید دیپلمات‌ها به استقبال آنان بروند. وقتی جنگ شروع شد، دیپلماسی به پایان می‌رسد. وقتی تحریم آغاز شد، نفرتِ عمیق از تحریم کنندگان هم، شروع می شود. وقتی فضای خاورمیانه امنیتی شد، پاسخ آن هم امنیتی می شود. منافع کشورهای غربی در منطقه خاورمیانه در گرو به رسمیت شناختن باورها و خواست مردم منطقه در قالب نظام های مردم سالاری است.

* به یاد داشته باشیم که ایران، روزی همه را به «گفتگو» دعوت کرد که هنوز جنایت 11 سپتامبر، رخ نداده بود و روزی به «جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری» خواند، که هنوز خشونت های اخیر ظهور نکرده بود. امروز خشونت و افراطی‌گری بدون مهار، خود را بصورت یک تهدیدِ قطعی جهانی، نمایان ساخته است.

*خاورمیانه، تشنۀ توسعه است و خسته از جنگ، در منطقۀ ما، سیاستمداران، و نخبگانِ معتدلی وجود دارند که مورد اعتماد ملت‌های خویش‌اند. نخبگان معتدل خاورمیانه می‌توانند قوی‌ترین ائتلاف‌ها را علیه خشونت تشکیل دهند.

سال 1394 (سومین سال دولت یازدهم)

*«برنامه جامع اقدام مشترک» میان ایران و 6 قدرت جهانی بلافاصله پس از توافق، با تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد به یک سند بین‌المللی بَدَل گردید. این سند از نظر حقوق بین‌الملل، سازه استواری است که برای اولین بار در تاریخ ملل، دو طرف، به جای مذاکره پس از جنگ برای دستیابی به صلح، پیش از مخاصمه، به مصالحه دست یافتند. پایبندی طرفین به انجام تعهداتشان را، اصلی‌ترین عامل موفقیت در روند اجرایی مذاکرات می‌دانیم.

* تنها راه حفظ و تداوم صلح، توسعه است. ما بارها گفته‌ایم که تنها راه ریشه‌کنی تروریسم در خاورمیانه از بین بردن زمینه‌های اجتماعی،‌ اقتصادی و فرهنگی آن است. تعامل اقتصادی بر پایه منافع متقابل‌ می‌تواند امنیت پایدار را به ارمغان آورد و منطقه را به کانونِ صلح و توسعه تبدیل کند. در نظام بین الملل امروز پیوند متقابل اقتصاد کشورها به یکدیگر مهمترین عامل برای تسهیل تعامل سیاسی و کاهش چالشهای امنیتی است.

* خطر بزرگ و اصلی در جهان امروز آن است که، سازمان‌های تروریستی به حکومت‌های تروریستی تبدیل شوند. ما پیشنهاد می‌کنیم که مبارزه با تروریسم به یک سند و قاعدة الزام‌آور بین‌المللی بدل شود و هیچ دولتی حق نداشته باشد از تروریسم به عنوان یک روش مداخله‌جویانه در امور ملت‌ها حمایت کند. من برای مقابله با جهل، دیکتاتوری، فقر، فساد، تروریسم و خشونت، و مقابله با اثرات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی آن، جهان را به تدوین یک «برنامه جامع اقدام مشترک» برای این مبارزه و ایجاد «جبهه متحد مبارزه با افراط‌گرایی و خشونت»، دعوت می‌نمایم.

 *فراموش نکنیم که ریشه های جنگ و ویرانی و ترور امروز، در اشغالگری و تجاوز و مداخلات نظامی دیروز نهفته است. اگر تجاوز نظامی آمریکا به افغانستان و عراق و حمایت بی حساب آمریکا از اقدامات ضدانسانی رژیم صهیونیستی علیه ملت مظلوم فلسطین نبود، امروز تروریستها بهانه ای برای توجیه جنایات خود نمی یافتند.

سال 1395 (چهارمین سال دولت یازدهم)

* پدیده تروریسمِ بدون مرز و خشن و افراطی را شاید بتوان نتیجۀ استراتژیهای امنیتی قدرتهای بزرگ طی 15 سال گذشته بعد از 11 سپتامبر دانست.

* بدون مردم‌سالاریِ واقعی و بدون جلبِ مشارکت فراگیر، نمی‌توان با اشکال گوناگون شبکه‌های جنایی وتروریستی مبارزه کرد . ما بر این باوریم که کشورهای منطقه با تکیه ‌بر تاریخ و فرهنگ مشترک، می‌توانند آینده مشترک خود را بیافرینند وجریان‌های تروریستی را منزوی سازند. نباید اجازه داد منطقه‌ای که صد سال پیش به کشورهای متعدد تجزیه شد یک‌بار دیگر در معرض تجزیه مجدد قرار گیرد.

*ایران با هرگونه فرقه گرایی و دامن زدن به اختلافات مذهبی مخالف است. مسلمانان، اعم از شیعه و سنّی قرنهاست که  در کنار یکدیگر، با احترام و اتّحاد، برادرانه زندگی کرده و خواهند کرد. تبدیل تفاوتهای مذهبی به تقابل های پر تنش، از مطامع سیاسی  برخی کشورها سرچشمه می گیرد که می‌کوشند با پوشش‌های مذهبی، قدرت طلبی خود را پنهان سازند.

*فراتر از حل پرونده هسته‌ای، برجام درس‌هایِ مهمی برای حل و فصلِ مشکلاتِ پیچیده جهانی نیز به همراه دارد. برجام فقط یک توافق سیاسی نیست، بلکه یک رویکرد جدید و روشی خلاقانه برای تعامل سازنده به‌منظور حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران‌ها و چالش‌ها است.

*ایالات متّحده، به خوبی می داند که برجام، اکنون یک سند پذیرفته شدۀ چندجانبه است. هر گونه بدعهدی‌اش در اجرای برجام، به بی اعتباری بیشتر ایالات متحده در سطح جهان می‌انجامد.