قاضی زاده هاشمی: شورای نظارت بر صدا و سیما اختیاری ندارد اما می تواند گزارش گیری کند

در گزارشی که از انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم در مجلس قرائت کردید آمده بود، اعتراض به مناظرات زیاد بود و اگر می‌خواستیم فرصت پاسخ‌دهی قائل شویم امکان آن وجود نداشت. بیشترین اعتراض مربوط به کدام یک از شش رجل سیاسی بود؟ این یک رویه غلطی بود که در سال 88 سنگ بنای آن گذاشته شد به این معنا که از یک رسانه ای مانند صدا و سیما با میلیون ها مخاطب اتهاماتی نسبت به اشخاص نظام مطرح می شود اما فرصتی برای دفاع داده نمی شود چطور می توان مانع این رویه شد؟
اتفاقا این موضوع از دغدغه های خود من نیز بود و انتقاد کردم که اگر این رویه بخواهد ادامه داشته باشد می تواند مشکل آفرین شود به ویژه در مورد شخصیت های نظام. ببینید در ماده 64 قانون انتخابات مواردی مانند هتک حرمت،هتک حیثیت و دادن نسبت های ناروا مطرح شده است که فقط مخصوص کاندیداها نیست و مشمول افراد غایب نیز می شود. نهایتا انچه اتفاق افتاد این بود که شکایت‌هایی آمد و در مورد همه هم این شکایات مطرح شد که عمدتا متوجه کاندیداهای اصلی بود.

منظور شما از کاندیدای اصلی اقای روحانی و آقای رئیسی است؟
منظور آقای روحانی، آقای رئیسی و آقای قالیباف است. البته تعدادی هم درمورد اقای جهانگیری مطرح شد و در مورد آقایان هاشمی‌طبا و میرسلیم شکایت بیرونی نداشتیم.

آیا آقایان کاندیدا هم شکایاتی علیه هم مطرح کردند؟
بله ؛در این راستا فقط آقای جهانگیری و آقای هاشمی طبا بود که نسبت به مواضع دیگران شکایتی را مطرح نکردند. اما 43 شکایت از بیرون و از همه دستگاه ها و اشخاص مطرح شد.

ما به نامزدها می گفتیم اگر مطلبی از مناظره قبلی دارید اول برنامه، ان را بیان کنید. به هر صورت ما نمی توانستیم به پاسخ ها زمان زیادی اختصاص دهیم چراکه این یک سیکل پاسخ را در پی داشت. در مورد افراد بیرونی هم ما باید در یک برنامه ضبط شده این امر را انجام می دادیم و اساسا قانون به ما اجازه پاسخ دهی در برنامه زنده را نمی داد و همین پاسخ های ضبطی هم باز پاسخ می خواست و این یک دور باطل ایجاد می کرد و اساسا مسیر انتخابات را تغییر می داد و این موضوعی بود که کمیسیون تبلیغات برای آن برنامه و جمع بندی نداشت. 

ما با اینکه قوانین را به نامزدها اعلام کردیم و به آنها گفتیم خلاف قوانین عمل کردن حق پاسخ گویی ایجاد می کند اما باز در برخی موارد موضوعاتی مشاهده شد.حتی در این دوره برای اولین بار ابتدای مناظره ها بیانیه کمیسیون تبلیغات توسط مجری قرائت می شد تا قوانین برای همه روشن شود؛ ما غیر از جلسه قرعه کشی پیش از اولین مناظره، جلسات گفت و گوی خصوصی زیادی با کاندیداها داشتیم و جلسات متعدد حتی با روسای ستادها برگزار کردیم تا قوانین و رعایت قانون مسجل شود. لذا ما بیانیه را در ابتدای هر برنامه اعلام می کردیم تا مردم بدانند قانون این است و ما چنین حقی را برای افراد قائل هستیم.

این موضوع هم یک مطالبه عمومی ایجاد کرد و هم اینکه نوع اتهاماتی که وارد شد می توانست یک نگاه بدبینانه در کشور ایجاد کند آن هم نسبت به کلیت نظام و طبیعتا نمی توان نسبت به این موضوع بی تفاوت بود، قرار است چه اتفاقی در این زمینه رخ دهد؟ به هر صورت تا دور بعد انتخابات، چهار سال فرصت هست آیا تغییر رویکردی شاهد خواهیم بود؟
تا دور بعد انچه برای ما حائز اهمیت است اصلاح قانون انتخابات است چراکه ما نقص قوانین بسیاری در این زمینه شاهد هستیم و حداقل در بحث رسانه ای و تبلیغاتی که با آن به صورت مستقیم در ارتباط بودم خلاهای قانونی زیادی دیدم. برخی مواد هم در مرحله اجرا با ایراد مواجه هستند. برخی اقدامات هم ممکن است از سوی نامزدها صورت بگیرد اما نمی توان برای آنها چاره ای اندیشید و نمی توان آن را تخلف انگاری کرد. به هر صورت انتخابات تنها یک برنده دارد و برخی، تخلفات انجام شده را مشمول مرور زمان می دانند و با همین فرض در زمان انتخابات به خود اجازه هر تخلفی را انجام دهند لذا نباید اجازه داد چنین امری صورت بگیرد و افراد با فرض مرور زمان دست به تخلف بزند.

چه خلا های قانونی از نگاه شما وجود دارد؟
ما خلاءهای قانونی زیادی داریم برای مثال در مورد تعریف از امکانات دولتی و رسانه های دولتی قانون مشخصی وجود ندارد اینکه دقیقا کدام موارد مشمول امکانات دولتی می شوند و ... 

علاوه بر این موارد برای مثال موضوعاتی رخ می دهد مانند اینکه برخلاف ماده ۶۴ قانون انتخابات رسانه ای در له یا علیه کاندیدایی مطلبی منتشر می کند اینکه مرجع رسیدگی به آن کجاست ما قانونی نداریم اینها خلا هایی است که وجود دارد.

بحث بی طرفی صدا و سیما هم مطرح بود، صدا و سیما به لحاظ زمان بندی یک زمان برابر اختصاص داد اما انتخاب بخش های سخنرانی بی طرفانه نبود برای مثال از یک کاندیدا فقط بخش سلام و صحبت های پیش پا افتاده انتخاب می شد و کاندیدای دیگر بخشی از سخنرانی اش پخش می شد که از فقر می گوید و اتفاقا بخش عمده شعارهای انتخاباتی اش هم هست که می تواند رای آور هم باشد بنابراین نمی توان گفت نگاه برابر وجود داشت نظارت بر این بخش چگونه خواهد بود؟
کمیسیون تبلیغات در همه ادوار انتخابات ریاست جمهوری بوده است و هیچگاه بر خبر نظارت نداشته و تنها برنامه های قانونی نامزدها مد نظر قرار می گرفت که منظور برنامه های ضبط شده یا زنده بود اما در این دوره برای اولین بار کمیسیون تبلیغات یک بسته سیاست خبری برای حوزه خبر تدوین و تصویب کرد و راجع به این موضوع ورود کردیم و صدا و سیما را نیز مجاب کردیم که این موضوع را بپذیرد و پذیرفت. یک بحث همان بحث زمانی و برابری در آن بود که بسته های دو دقیقه ای تعریف شد و همچنین بحث دکوپاژ نیز مدنظر قرار گرفت یعنی همان چیزی که شما به آن اشاره کردید به این معنا که از این دو دقیقه چند ثانیه شعار باشد چند ثانیه گوینده داشته باشد و... 

آنجا که گفته می شود آیا باید این صحبت باشد یا نباشد آن می شود سلیقه، که اختیارش با صدا و سیما است و اساسا ما زمان بررسی آنها را نداشتیم. با تمام این وجود ما چهار مورد داشتیم که دکوپاژ یا زمان بندی با مصوبه ما مغایرت داشت و ما تذکر دادیم.

راجع به کدام نامزد بود؟
هم در مورد آقای روحانی و آقای قالیباف و آقای رئیسی با این مورد برخورد کردیم.

یعنی زمان بیشتر داده شده بود؟
نه زمان ها متفاوت بود برای مثال یک مورد بود آقای روحانی برنامه ای داشتند و سی ثانیه آن پخش شد در حالی که دو دقیقه باید پخش می شد و ما حتی ثانیه شمار آوردیم و دیدیم سازمان علی رغم آنکه به ما گفته بود زمان رعایت شده فقط سی ثانیه آن را پخش کرده است که تذکر دادیم و فردای آن روز جبران شد. 

یا برای مثال برخی نامزدها سفرهای استانی نداشتند لذا نمی توانستند اعتراضی داشته باشند. به طور مشخص آقای قالیباف یک روز ضبط برنامه داشتند و تصویر از سفر استانی نداشتند و ما طبق قانون گفته بودیم تصویر خبری باید برای 24 ساعت گذشته باشد تا ارزش خبر داشته باشد و نمی توانیم تصویر دو روز گذشته شما را کار کنیم اما آنها اصرار داشتند که تصویر دو روز قبل منتشر شود. این را بگویم ما با هر شش نامز به عنوان یک کاندیدا برخورد کردیم و هیچ کدام برای ما ارجحیتی نسبت به ان یکی نداشت.

کدام یک از نامزدها بیشترین همکاری را داشتند؟ 

شاید در ابتدا آقای روحانی کمی با جایگاه ریاست جمهوری به پیش می رفت اما در نهایت پذیرفت که یک نامزد است بنابراین همه در نهایت مجبور به همکاری شدند. و شما دیدید در مناظره اول که آقای روحانی بیشتر صحبت کرده بود و آقای میرسلیم و هاشمی طبا که کمتر صحبت کرده بودند 1 دقیقه و هشت ثانیه دادیم تا زمان برابر برای همه در نظر گرفته شود و شما می دانید هر دقیقه در مناظرات برای نامزدها ارزشی برابر 45 دقیقه برنامه ضبط شده داشت.

ما تلاش کردیم برابری را ایجاد کنیم و این برابری را به مردم نشان دادیم که اگر اینچنین نمی کردیم اعتماد لطمه می دید و شاید مشارکت تا این حد بالا نمی رفت.

آیا امکانش نبود که از این فرصت پاسخ گویی بعد از انتخابات استفاده شود چرا که بلاخره اتهاماتی مطرح شد؟ 
این هم از موارد سکوت قانون است. لازم است بگویم کسانی که باید در مورد دقت و صحت مطالب مجری قانون باشند خود نامزدها هستند شاید ناظری که در برنامه وجود دارد متوجه نشود اما لازم است یک ناظر بیرونی وجود داشته باشد تا ادعا را تائید یا رد کند که این موضوع در اکثر کشورها رواج دارد. البته این موضوع را برای اصلاح قانون پیشنهاد داده ایم.

در حال حاضر این اصلاح قانون در چه مرحله ای است ؟
ما منتظر لایحه دولت هستیم؛ و این امر باید حتما انجام بگیرد چرا که با این رویه بخواهیم پیش برویم قطعا با مشکل مواجه خواهیم شد
یک بخشی که اجرا نشد مربوط به حضور نمایندگان نامزدها در صدا و سیما بود و به طور مشخص اعتراضاتی از سوی آشنا از ستاد آقای روحانی و آقای دهقان از ستاد قالیباف مطرح شد. 

دو بحث مطرح شد یکی برگزاری مناظره چهارم میان نمایندگان نامزدها بود که برای ایجاد شور نشاط بیشتر پیش بینی شد اما در مناظره سوم این شور و نشاط به اوج رسیده بود لذا مناظره چهارم حذف شد.

با وجود مناظره چهارم می توانست این شور و نشاط ادامه پیدا کند
نه؛ اگر مناظره چهارم برگزار می شد می توانست به تنش ها دامن بزند و بگومگوها بیشتر شود

یعنی برنامه ریزی برای مناظره چهارم صورت گرفت اما اجرا نشد؟
نه؛ برنامه ریزی از ابتدا صورت نگرفته بود اما این تقاضا مطرح شده بود. 

راجع به نماینده نامزدها اولا باید یک زمان پخش مناسب پیدا می شد و دوم نیاز به یک اجماع بین همه نامزدها بود که این اجماع هم به وجود نیامد و سوم اینکه ممکن بود نماینده نامزدها بحث هایی را مطرح کنند که مورد تائید نامزدها نباشد و بعد بخواهند صحبت نماینده خود را توضیح دهند بنابراین اگر هم قرار بود چنین مناظره ای پخش بشود باید قبل از مناظره سوم پخش می شد. بنابراین همه این ها یک برنامه ریزی و یک وفاق می خواست که این وفاق ایجاد نشد. مضاف بر اینکه مناظره نامزدها ریتم تندتری نسبت به چهارسال قبل پیدا کرده بود و اینکه سه مناظره با سه جمعه که مخاطب بتواند فرصت تصمیم گیری داشته باشد به وجود آمده بود اگر مناظره چهارم بین نماینده نامزدها را برگزار می کردیم پاسخگویی ایجاد می کرد که دیگر عملا فرصتی نبود تا نامزدها بخواهد به آن پاسخ دهد لذا این مناظره با یک منطق اجرا نشد. 

لازم است بگویم تمام تصمیم گیری های کمیسیون تبلیغات تصمیمات جمعی و بر اساس رای گیری و منطبق با منطق بود و مردم هم این منطق را دیدند و بزرگترین افتخار ما مشارکت 73 درصدی و 42 میلیون رای بود.

شما بحث خلاءهای قانونی در قانون انتخابات را مطرح کردید اما به نظر می رسد بخش قابل توجهی از نقص قوانین متوجه کلیت اداره صدا و سیما است؟ 
ببینید درمورد صدا و سیما ما تنها در زمان انتخابات است که قانون پیش از پخش داریم. شورای نظارت، نظارت پیش از پخش ندارد و نهایت می تواند چنانچه گزارشی از عملکرد و تخلف صدا و سیما بیاید آن را بررسی کند و آن را به مقام معظم رهبری و سران سه قوه گزارش کند اما شورای نظارت طبق قانون نمی تواند پیش از پخش نظارتی داشته باشد و ما تنها در انتخابات ریاست جمهوری و آن هم فقط در ایام انتخابات است که قانون نظارت پیش از پخش داریم.

گزارشی به مقام معظم رهبری ارائه کردید؟
ما فقط یک گزارش ارائه کردیم که آن هم در صحن قرائت شد.

آیا به جز گزارش های رسمی گزارش های محرمانه هم داشتید؟ 
نه؛کمیسیون تبلیغات که تمام شد فقط یک گزارش داد که آن هم در مجلس قرائت شد

یعنی گزارش محرمانه ای به مجلس داده نشد؟

نه ما کارمان آشکار است و کار محرمانه نداشتیم و فقط یک گزارش همزمان با گزارش وزیر کشور در مجلس ارائه کردیم اما شورای نظارت پیش از این دوره، گزارش های متعددی به مقام معظم رهبری و سران سه قوه در دوره آقای سرافراز و آقای ضرغامی داشته اند.

انتقادی که پیش از این مطرح شده بود در مورد شورای نظارت بر صدا و سیما و چندین بار آقای مطهری هم آن را عنوان کرده بود اینکه شورای نظارت در جایگاهی که باید باشد نیست و تنها یک شورای تشریفاتی است که حتی دفترش هم خارج از صدا و سیما است.

اساسا چقدر تذکرات این شورا ضمانت اجرایی دارد و چقدر صدا سیما خود را پاسخگو می داند؟ چراکه به نظر می رسد چون رئیس صدا و سیما با حکم مقام معظم رهبری منصوب می شود این سازمان خود را تنها به ایشان پاسخگو می داند؟
شورای نظارت نیازمند به یک قانون جامع و قوی است درحالی که ما تنها یک مصوبه مجمع داریم و این خلا قانونی وجود دارد و در طرحی که از مجلس قبل مطرح شده است بحث نظارت به طور مفصل آمده است. نکته ای که وجود دارد در شرایط حاضر شورای نظارت از هر بخش سازمان صدا و سیما می تواند گزارش بگیرد و حتی در مورد مسائل مالی و ... اما اینکه در صورت احراز تخلف شورا می تواند تصمیم گیری کند باید گفت شورا رکن قضاوت نیست و باید آن را به دستگاه های دیگر ارجاع دهد؛ نمی گویم این اختیار کمی است یا شورا یک مجمع تشریفاتی است اما در مقایسه با هیات نظارت بر مطبوعات اختیارات شورای نظارت بر صدا و سیما بسیار محدود است چراکه هیات نظارت بر مطبوعات مجوز صادر می کند، در صورت لزوم تذکر می دهد و حتی اجازه توقیف و لغو امتیاز دارد در حالی که شورای نظارت نمی تواند مجوز ایجاد شبکه بدهد یا شبکه ای را توقیف کند. بنابراین اینکه آقای مطهری گفتند شورای نظارت بر صدا و سیما تشریفاتی است به این دلیل است که ایشان هم عضو شورای نظارت بر مطبوعات و هم در شورای نظارت بر صدا و سیما بودند و در مقام مقایسه واقعا شورای نظارت بر صدا و سیما اختیاری ندارد اما می تواند گزارش گیری کند.

چقدر به این گزارش ها توجه می شود؟
ما فراتر از این نمی توانیم کاری کنیم؛رئیس صدا و سیما از سوی مقام معظم رهبری منصوب می شود و در مورد مدیر شبکه ها هم شورای نظارت اختیاری ندارد؛ ما گزارش های روندی داریم مثلا روند برنامه های نوروز یا روند سریال های مناسبتی یا گزارش روند برنامه های سیاسی و ...

این گزرش ها انتشار علنی ندارد؟
نه تا به حال انتشار علنی نداشته است.

ممنوعیت دارد؟
نه ممنوعیتی وجود ندارد اما تا کنون انتشار علنی هم نداشتیم. اما شاید در آینده گزارش هایی را منتشر کردیم. در حال حاضر در مورد بخش بازرگانی صدا و سیما یعنی بحث پخش آگهی،در حال آماده کردن یک گزارش هستیم.

امروز انتقادات زیادی متوجه صدا و سیما هست و حتی رسانه ملی را میلی می خوانند نظر شما در مورد این انتقادات چیست؟
به هر صورت دیدگاه های مختلفی وجود دارد. به نظر من در حال حاضر از همه تفکرها در صدا و سیما حضور دارند.

اقای روحانی گفتند صدا و سیما باید از انحصار یک گروه آزاد شود ؟
من این را قبول ندارم و این یک بحث تبلیغاتی است نسبت به صدا و سیما در حالی که صدا و سیما به دولت خدمات بسیاری ارائه کرد و به جرات می توان گفت خدماتی که صدا و سیما به دولت داد به مجلس و قوه قضائیه ارائه نکرد. شاید دولت یک انتظار 100درصدی دارد و امروز یک انتظار 70 درصدی براورده شده است.

توقع ایجاد یک شبکه دولتی وجود دارد به هرحال صدا و سیما یک شبکه افق را به بخش خصوصی اختصاص داده است چرا این امکان وجود ندارد که چنین شبکه ای به دولت یا حتی به قوای دیگر داده شود؟
به هر حال صدا و سیما سازمان و شبکه ای است برای کل کشور؛ اینکه دولت توقعاتی دارد همه انها در شورا مطرح می شود و حتی رئیس صدا و سیما جلسات دولت را شرکت می کند اما اینکه بخواهیم فراتر برویم به نظرم نباید کشور را بخش بندی کنیم و این یک لایه بندی را در کشور ایجاد می کند و خیلی هم به مصلحت نیست

وقتی بحث رسانه ملی مطرح می شود این انتظار وجود دارد همه جناح ها از این رسانه استفاده کنند اما فارغ از بحث دولت تنها جریان اصولگرا است که از تریبون صدا وسیما بهره برده است و اصلاح طلب ها عملا از این تریبون محروم شده‌اند
نه واقعا به این صورت نیست و حداقل من در مجلس بارها با آقای دکتر عارف صحبت کردم و گفته ام اگر شما و دوستانتان می خواهید ارتباطی داشته باشید با صدا و سیما حداقل از منظر جناح بندی مجلس و فراکسیون امید ما آمادگی داریم. حتی آماده کردیم تا جلسه مشترکی با فراکسیون امید در این رابطه داشته باشیم. امروز هم اعلام می کنم ما آمادگی کامل داریم تا جلسه ای مشترک میان اعضای فراکسیون امید و مجمع نمایندگان تهران با مدیران صدا و سیما برگزار کنیم و این درخواست مدیران صدا و سیما هم بوده است اما این عزیزان تا کنون اعلام آمادگی برای برگزاری یک جلسه مشترک را نداشته اند. به هر صورت ما از انها خواستیم اگر مطلب یا نقدی دارند ما این جلسه رودر رو را برگزار می کنیم که تاکنون پاسخی داده نشده و هنوز موفق به برگزاری چنین جلسه ای نشدیم.

از این درخواست چند وقت گذشته است؟
فکر می کنم این موضوع در پائیز مطرح شد یعنی شش الی هفت ماه پیش بود.

مشخصا پاسخ آقای عارف چه بود؟
آقای عارف در این رابطه پاسخی ندادند اما هربار انتقادی نسبت به صدا و سیما داشته باشند با من صحبت می کنند و ما بارها مفصل در این رابطه صحبت کردیم و من هم به ایشان گفتم که برای حل برخی موضوعات نیاز هست که رو در رو صحبت شود. 

من حتی زمینه لازم را فراهم کردیم و امروز آقایان تاجگردون، وکیلی، حضرتی، کواکبیان، تابش و .. در صدا و سیما حضور دارند و نمی توان گفت اصلاح طلب ها حضور نداشتند.- فائزه عباسی