پیش لرزه های معرفی کابینه روحانی مجلس دهم را سه قطبی کرد / مستقلین ولایی، امید و نمایندگان ولایی مجلس را اداره می کنند
«دیگر چیزی به نام فراکسیون بزرگ ولایت وجود خارجی ندارد.» حالا مجلس دهم چه در عمل و چه روی کاغذ ٣ فراکسیون خواهد داشت؛ فراکسیون«امید» که از آن اصلاح‌طلبان مجلس بود و هست، فراکسیون «نمایندگان ولایی» که متعلق به جریان اصولگرا و مخالفان دولت بوده و هنوز هم چنین است و فراکسیون «مستقلین ولایی» متشکل از نمایندگان اصولگرا و میانه‌روی نزدیک به لاریجانی و حامی روحانی و البته با فاصله‌ای نسبتا مشخص و معنادار با اصلاح‌طلبان واقعی، فراکسیونی که گاهی به سمت راست می‌چرخد و گاه به سمت چپ.
دیده بان ایران: بالاخره مجلس روی کاغذ هم همچون آنچه در عمل شاهد بودیم، سه فراکسیون دارد و «دیگر چیزی به نام فراکسیون ولایت وجود خارجی ندارد.» این را حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی می‌گوید که این فراکسیون دو روز پیش در بیانیه‌ای رسما اعلام کرد از «مستقلین ولایی» جدا شده و از این پس، صرفا پاسخگوی اقدامات فراکسیون «نمایندگان ولایی» خواهند بود؛ نه آنچه در این مدت، به‌عنوان «فراکسیون بزرگ ولایت» متشکل از دو زیرفراکسیون «نمایندگان ولایی» و «مستقلین ولایی» مطرح بود.
با این حساب، حالا مجلس دهم چه در عمل و چه روی کاغذ ٣ فراکسیون خواهد داشت؛ فراکسیون«امید» که از آن اصلاح‌طلبان مجلس بود و هست، فراکسیون «نمایندگان ولایی» که متعلق به جریان اصولگرا و مخالفان دولت بوده و هنوز هم چنین است و فراکسیون «مستقلین ولایی» متشکل از نمایندگان اصولگرا و میانه‌روی نزدیک به لاریجانی و حامی روحانی و البته با فاصله‌ای نسبتا مشخص و معنادار با اصلاح‌طلبان واقعی، فراکسیونی که گاهی به سمت راست می‌چرخید و گاه به سمت چپ.
مجلس دهم که شروع شد، ناظران با استناد به نتایج انتخاباتی «لیست امید» که مورد تأیید شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان و سیدمحمد خاتمی بود، انتظار داشتند حداقل ١٧٠ کرسی از ٢٩٠ جایگاه پارلمان به این جریان سیاسی برسد و با همین دست فرمان، محمدرضا عارف هم بشود رئیس مجلس شورای اسلامی! مجلس دهم که شروع شد اما ورق کاملا برگشت. درواقع لابی قدرتمند علی لاریجانی کار خود را کرد و نه‌تنها ١٧٠ کرسی به «امید» نرسید و عارف رئیس نشد، بلکه از قضا با تمهید ویژه لاریجانی، فراکسیونی متشکل از دو زیرفراکسیون «نمایندگان ولایی» و «مستقلین ولایی» تشکیل شد که به‌گفته نقوی‌حسینی سخنگویش حداقل ١٧٠ عضو داشت. ١٧٠ نماینده‌ای که در انتخاب میان لاریجانی و عارف اولی را برگزیدند؛ اما در باقی قضایا، حتی یک نقطه مشترک هم پیدا نکردند.
تا آنجا که حال، حاجی‌بابایی یک روز پس از اعلام استقلال رسمی فراکسیونش از «مستقلین» به «شهروند» می‌گوید: ما فراکسیون ولایت را تشکیل دادیم که اکثریت مجلس را در اختیار داشت ولی این اکثریت صرفا برای انتخاب رئیس مجلس معنادار بود و برای هیچ موضوع دیگری کارکرد نداشت. به هر حال ما به مجلس نیامده‌ایم که صرفا یک رئیس مجلس انتخاب کنیم و برویم. ما آمده‌ایم پاسخگوی خواست مردم باشیم. رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی همچنین معتقد است که اعضای فراکسیون اکثریت «ولایت» یک‌دست نبوده و در میان اعضای این فراکسیون، گروهی طرفدار خط مشی فراکسیون «امید» بوده‌اند. او به گفته مصطفی کواکبیان، عضو هیأت‌رئیسه فراکسیون امید در بحبوحه انتخابات نیز اشاره کرده و می‌گوید: به قول آن دوست‌مان، نمی‌شود با یک گروه عکس بگیرند و به یک گروه دیگر رأی بدهند!
از آن‌سو اما «مستقلین ولایی» نظر دیگری دارند. غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی، نایب‌رئیس نخست فراکسیون «مستقلین ولایی» که علاوه بر سمت حساس نایب‌رئیسی، نگارش متن اساسنامه و بسیاری از جزییات امور در تشکیل این فراکسیون را برعهده داشت، معتقد است که بخش‌هایی از آنچه در بیانیه فراکسیون «نمایندگان ولایی» مطرح شده، ناحق است. جعفرزاده در این رابطه به «شهروند» گفت: قطعا از تصمیم «نمایندگان ولایی» و هرگونه شفاف‌سازی در فراکسیون‌های سیاسی مجلس استقبال می‌کنیم و از ابتدا هم خواست‌مان همین بوده است. با این حال، روایت جعفرزاده درباره علت و نحوه تشکیل فراکسیون بزرگ «ولایت» با آنچه حاجی‌بابایی می‌گوید، متفاوت است. نایب‌رئیس فراکسیون «مستقلین ولایی» که در جریان انتخابات مجلس دهم به‌عنوان سرلیست «امید» از رشت وارد پارلمان شد، می‌گوید: اعضای فراکسیون نمایندگان ولایی هیچگاه با فراکسیون مستقلین ولایی دور یک میز ننشسته‌اند. او که ازجمله اصلاح‌طلب‌ترین اعضای فراکسیون «مستقلین ولایی» است و در روز رأی‌گیری برای سه وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد و ورزش و جوانان در آبان‌ماه سال گذشته نیز با تمام وجود در دفاع از دولت نطق کرد، درباره روزهای نخست مجلس دهم و تشکیل فراکسیون بزرگ «ولایت» گفت: یک روز مانده به انتخابات هیأت‌رئیسه سال اول زمانی که صحبت از تشکیل فراکسیون ولایت شد، اعضای فراکسیون نمایندگان ولایی قصد داشتند به نشانه اعتراض جلسه را ترک کنند اما برای جلوگیری از انشقاق صحبتی مطرح نشد. جعفرزاده ایمن‌آبادی در عین حال معتقد است، اقدام اخیر اعضای «نمایندگان ولایی» نوعی عهدشکنی بوده، نه آنچه «مستقلین ولایی» طی یک سال اخیر انجام داده‌اند. او می‌گوید: «نمایندگان ولایی» با اعلام استقلال از فراکسیون ولایت درواقع خود را تضعیف کردند؛ در حالی که می‌توانستند از ظرفیت‌های «مستقلین ولایی» استفاده کنند.
به نظر می‌رسد آنچنان که دو طرف این دعوای سیاسی تأکید می‌کنند، دلخوری از نحوه عملکرد متقابل‌شان در جریان انتخابات هیأت‌رئیسه اجلاسیه سال دوم مجلس دهم، منجر به فروپاشی و انشقاق امروز شده و این در حالی است که چند روز مانده به این رأی‌گیری، جریان اصولگرایان تندرو و آنچه به عنوان نزدیکان و اعضای «جبهه پایداری در مجلس» عنوان می‌شد، اعلام کرد که نمی‌تواند حضور علی مطهری را در جایگاه نایب‌رئیسی پارلمان تحمل کند. اتفاقی که درنهایت محقق نشد اما تبعاتش تا به امروز ادامه یافت و پس از آن‌که «مستقلین ولایی» برخلاف آنچه به «نمایندگان ولایی» وعده داده بودند، از مطهری حمایت کردند، اصولگرایان تصمیم گرفتند دست از حمایت از این گروه ظاهرا میانه‌رو بکشند. با این حال، به نظر می‌رسد ترس از تکرار چنین اتفاق‌هایی بیش از یک رویداد سیاسی تاریخ‌‌مصرف‌گذشته باعث نگرانی اصولگرایان شده است. هر چه نباشد، مجلس طی یکی دو ماه آینده باید به کابینه دولت جدید حسن روحانی رأی بدهد و درست یا غلط، در حالی که اصلاح‌طلبان هر روز بر لزوم تغییرات اساسی در کابینه دولت به نفع مطالبات اصلاح‌طلبانه تأکید دارند، اصولگرایانی همچون حاجی‌بابایی، نقوی‌حسینی، ابطحی، حاجی‌دلیگانی و نمایندگانی از این دست، چندان تمایلی به این وعده‌ها و مطالبات و چرخش‌های کابینه‌ای ندارند.
با این حساب به نظر می‌رسد، عمده علت اقدام قاطع «نمایندگان ولایی» در شکستن وعده دیروز با «مستقلین ولایی» همین بحث کابینه باشد، نه مسائلی همچون رأی اعتماد سه وزیر یا نایب‌رئیسی علی مطهری که به هر تفسیر، به انجام رسیده است. نکته جالب آن‌که حاجی‌بابایی نیز هنگامی که با پرسشی در این رابطه روبه‌رو شد، بدون آن‌که مخالفت کند، به «شهروند» گفت: قطعا یکی از دلایل مهم اخذ این تصمیم بحث انتخاب اعضای کابینه بوده است. به هر حال ما باید پاسخگوی نظرات و عملکردمان در قبال مردم باشیم.
اهمیت این مسأله وقتی بیشتر به چشم می‌آید که به این مهم توجه کنیم که اگر اشتراک نظر درباره ریاست لاریجانی، نقطه تعامل و همراهی «نمایندگان ولایی» و «مستقلین ولایی» باشد، بی‌شک موضوع حمایت از دولت و همراهی با جریان اعتدال نیز نقطه اشتراک دو فراکسیون «مستقلین ولایی» و «امید» خواهد بود. به این اعتبار به نظر می‌رسد «مستقلین ولایی» حتی اگر در بسیاری از موضوعات و مسائل سیاست داخلی، فرهنگی و اجتماعی چندان میانه خوبی با نظرات اصلاح‌طلبانه «امید» نداشته باشند، قطعا در مسیر حمایت از دولت روحانی با آنها همراه خواهند بود.
به این ترتیب برای پاسخگویی به این سوال که انشقاق فراکسیون «ولایت» به ضرر دولت خواهد بود یا به نفع آن، باید بگوییم با وجود آن‌که در عمل چندان تفاوتی نخواهد بود اما قطعا با این اتفاق دو جریان مستقل و اصلاح‌طلب بیش از گذشته به یکدیگر نزدیک خواهند شد و همین نزدیکی بیشتر، می‌تواند تا حدودی به نفع دولت باشد. از آن‌سو به نظر می‌رسد «نمایندگان ولایی» نیز می‌دانند که با این تصمیم، سدی بر مسیر خواست دولت ایجاد نمی‌کنند و آنچنان که حاجی‌بابایی نیز موکدا تکرار کرده، صرفا می‌خواهند پاسخگوی عملکرد خود باشند. با این حساب، احتمالا اصولگرایان تندروی مجلس از هم‌اکنون به این می‌اندیشند که احتمالا مجلس دهم تا حد امکان با کابینه دولت دوازدهم همراهی خواهد کرد و درنتیجه تنها کاری که از دست‌شان ساخته است، این خواهد بود که پای‌شان را از این یاری به دولت عقب بکشند. به بیان دیگر آنها می‌خواهند حال که عملا نه یار شاطرند، نه بار خاطر، لااقل نه حاضر باشند و ناظر!
