سمت بعدی نهاوندیان در دولت دوازدهم

دیده بان ایران:  کمتر زمانی پیش می‌آید که پشت تریبون برود و خبرساز شود، حضورش در رسانه‌ها یا به‌واسطه شرایطی است که اظهارنظر او را می‌طلبد یا برای پیگیری اموری است که جایگاهش به او محول کرده. محمد نهاوندیان، مرد خبرسازی نیست؛ اما جایگاه و پست‌های سیاسی‌اش همواره او را در تیررس اخبار قرار داده‌اند.

بهانه: نهاوندیان وزیر بازرگانی می‌شود؟

این روزها، روزهای داغ گمانه‌زنی‌ها برای ترکیب کابینه دوازدهم است. محمد نهاوندیان که در دولت اول روحانی به ریاست دفتر و نهاد ریاست‌جمهوری رسید، یکی از گزینه‌هایی است که هم زمزمه خداحافظی‌اش با پاستور به گوش می‌رسد و هم برخی از معرفی او به مجلس برای تصدی یکی از وزارتخانه‌های اقتصادی دولت دوازدهم خبر می‌دهند، به همین بهانه کارنامه خبری - سیاسی او را مرور کرده‌ایم.

شناسنامه: صادره از تهران

نام کاملش محمدآقا نهاوندیان است و سال ١٣٣٣ در تهران به دنیا آمد. پدرش حاج‌جعفر، سرشناس بازار بود و او را با نام بنیان‌گذار حسینیه زنجانی‌ها در خیابان شیخ هادی می‌شناختند که به‌واسطه نذرهایش در ایام محرم مشهور بود - رسمی که محمدآقا و برادرش همچنان به یاد پدر آن را ادامه می‌دهند- محمد دوره دبستان را تا سال پنجم در مدرسه جعفری در گذر وزیردفتر، درس خواند؛ آن روزها مدرسه جعفری، جز مدارس دست اول اسلامی بود.

دبیرستان را هم به مدرسه علوی- که پدرش از حامیان مالی‌اش بود- رفت و جزء مریدان علامه علی‌اصغر کرباسچیان شد. نهاوندیان به‌شدت به اندیشه‌های مدرسه علوی وابسته است آن‌چنان‌که نزدیک به هشت سال قبل در شبکه چهارم سیما با زبان انگلیسی درباره مهدویت سخن می‌گفت و برنامه‌ای ثابت در این زمینه داشت. اوایل دهه ٥٠ پس از پایان دبیرستان به سفارش پدرش به حوزه رفت و در محضر استادانی مانند مطهری و شوشتری فقه خواند. ناگفته نماند که او هم‌زمان با ورود به حوزه - سال ٥١ - به دانشگاه رفت و اقتصاد خواند.رفت‌وآمدهایش به حوزه و نشست‌و‌برخاستش با شهید مرتضی مطهری، جرقه تشکیل شورای اقتصاد اسلامی را در ذهن او و دوستانش ایجاد کرد، آن‌چنان‌که نهاوندیان و چند نفر دیگر از اواخر سال ۵۳ با دکتر مشکات، رئیس وقت دانشکده اقتصاد تهران، وارد مذاکره شدند تا «درس اقتصاد اسلامی» در دانشکده برقرار شود.حوزه پلی شد برای تقویت جایگاه اجتماعی- سیاسی‌اش، او در کنار دیدارهای مستمرش با شهید مطهری، در جلسات شهید بهشتی، باهنر و استاد جعفری هم حاضر بود. 

مدتی بعد دکتر نمازی و صالح‌خو که تحصیل‌کرده آمریکا بودند، به جمع این افراد اضافه شدند. به این ترتیب، او بی آنکه بداند، با بلندپایگان آینده نظام جمهوری اسلامی نشست‌و‌برخاست داشت.سال ٥٦ بود که به‌دلیل اوج‌گیری مبارزات انقلابی تحصیل در هر دو رشته‌اش را رها کرد. او پسر یک بازاری خیر بود و معتقد به اقتصاد اسلامی اما در بحبوحه مبارزات انقلابی در کنار نیروهای چپ مذهبی و در گروه‌های مسلح صف و القارعه به مبارزه مسلحانه پرداخت.

هفت سال بعد از انقلاب، سال ٦٤ همراه همسر و چهار فرزندش به آمریکا رفت و در دانشگاه جورج واشنگتن در رشته اقتصاد تحصیل را از سر گرفت. او هشت سال در آمریکا بود و در نهایت در سال ٧٢ با مدرک دکترای اقتصاد به تهران بازگشت. هشت سال حضور او در ایالات متحده باعث شد «گرین‌کارت» بگیرد. گرین‌کارت او در مذاکرات هسته‌ای اواسط دهه ٨٠ گره‌گشا شد. از همسر و فرزندان او خبر زیادی در دست نیست، جز اینکه پسر دومش محسن، به‌واسطه حضورش در اتاق بازرگانی کمی شناخته‌شده‌تر است. محسن نهاوندیان، بیش از ١٠ سال است که عضو هیئت‌‌مدیره شرکت «آرین فولاد غرب» شده؛ مقر این شرکت در مالزی است و با کشورهایی مانند تایوان، چین، هند، قزاقستان، روسیه، اوکراین، امارات، آلمان، لبنان، اتریش و بلاروس مبادله تجاری دارد. 

کارنامه: شهرت با مأموریت ویژه

اولین سمتش پس از انقلاب عضویت در شورای خبری صداوسیما بود، هرچند به‌دلیل اختلاف‌هایی که با صادق قطب‌زاده، رئیس وقت سازمان داشت، خیلی در آنجا ماندگار نشد و از صداوسیما استعفا داد.

در پی خروجش از صداوسیما، به دعوت رضا صدر، وزیر وقت بازرگانی، به وزارت بازرگانی رفت و مسئول روابط‌عمومی وزارتخانه شد و کم‌کم به معاونت هماهنگی و سپس به معاونت برنامه‌ریزی وزارت بازرگانی ارتقا یافت؛ اما وزارت بازرگانی هم به کام او خوش نیامد و مدتی بعد از وزارت بازرگانی هم بیرون آمد. آن‌طورکه خودش می‌گوید به‌خاطر تفاوت دیدگاه با دیگران از آنجا هم استعفا داد.در همان ایام او به دعوت برخی استادان قدیمی‌اش در حوزه به قم رفت و پیگیر جلسات و مذاکرات برای ایجاد رشته اقتصاد اسلامی در دانشگاه شد. دو سال در قم بود و بعد هم به تهران بازگشت تا اینکه سال ٦٤ در سودای ادامه تحصیل به آمریکا مهاجرت کرد و در واشنگتن مؤسسه‌ای تأسیس کرد به نام تحقیقات و اطلاعات اسلامی که توانست با ٤٠ مرکز اسلامی آمریکا ارتباط بگیرد و زمینه همکاری بین آنها را فراهم کند. حاصل این همکاری شورایی بود به نام شورای همکاری اسلامی. این شورا هر ماه در یکی از ایالت‌ها جلسه تشکیل می‌داد.او حدود هشت سال در آمریکا زندگی و تحصیل کرد و پس از بازگشت به تهران در سال ٧٢ به دعوت یحیی آل‌اسحاق به وزارت بازرگانی رفت، وقتی هم که محمد شریعتمداری در دولت اول سیدمحمد خاتمی وزارت بازرگانی را بر عهده گرفت، در سمتش ماند تا اینکه سال ۸۰ بازهم به‌دلیل اختلاف‌نظر با شریعتمداری از آنجا بیرون آمد.

انتخابات نهمین دوره ریاست‌جمهوری که فرارسید، او مدیریت اقتصادی برنامه‌های علی لاریجانی را برعهده گرفت. پس از تشکیل دولت نهم و ناکامی لاریجانی در این انتخابات، از او برای دبیرکلی سازمان بورس دعوت شد، اما نپذیرفت و ترجیح داد در مقام معاون اقتصادی همراه علی لاریجانی در شورای‌عالی امنیت ملی شود.

همراهی‌اش با لاریجانی جایگاه سیاسی او را قوام داد. اوج حضور سیاسی او به سال ٨٥ برمی‌گردد و داستان سفر خبرسازش به آمریکا که البته نام او را جهانی کرد.نهاوندیان در دوره حساس مذاکرات ایران و آمریکا بر سر عراق، موجب خبرسازی و اظهارات مقامات بلندپایه در ایران و آمریکا شد. برخی سفر او را یک سفر شخصی می‌دانستند و برخی دیگر معتقد بودند که او برای لابی‌گری درباره پرونده هسته‌ای ایران به آمریکا رفته و توانسته است ارتباطات خوبی نیز برقرار کند. گمانه‌زنی‌ها درباره سفر بی‌مقدمه او چنان در رسانه‌های بین‌المللی داغ شده بود که علی لاریجانی، دبیر وقت شورای‌عالی امنیت ملی را وادار به موضع‌گیری کرد، او دراین‌باره گفت: «از آنجایی که آمریکا به دیپلمات‌های ایرانی ویزا نمی‌دهد، ما از سفر محمد نهاوندیان به آمریکا استفاده کردیم تا مطالب موردنظر خود را به محمدجواد ظریف، نماینده ایران در سازمان ملل، منتقل کنیم». به‌این‌ترتیب او توانست درخصوص پرونده هسته‌ای ایران با برخی از دیپلمات‌های آمریکایی گفت‌وگو کند و تأثیرهایی بر پرونده بگذارد.همان سال ٨٤ که مشاور اقتصادی لاریجانی در شورای‌عالی امنیت ملی بود، به ریاست اتاق بازرگانی نیز انتخاب شد و تا آذرماه ٩٢ این سمت را عهده‌دار بود. در سال ٨٧ با رفتن علی لاریجانی به بهارستان، او هم در مجلس صاحب جایگاه مشاوره شد؛ چه در مقام مشاور رئیس مجلس و چه در مقام مشاور کمیسیون اقتصادی مجلس؛ سمت‌هایی که همچنان همراهش هستند.در انتخابات خرداد ٩٢ در کنار حسن روحانی قرار گرفت و پس از پیروزی روحانی، در اولین حکم رسمی رئیس‌جمهور به ریاست دفتر و نهاد ریاست‌جمهوری در کابینه یازدهم منصوب شد. گرین‌کارت نهاوندیان، در دولت روحانی مددرسان بوده و او در چهار سال گذشته که در مقام ریاست دفتر روحانی حاضر بود، بارها به کشورهای اروپایی، به‌ویژه انگلیس سفر کرده است.نهاوندیان در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری به‌عنوان یکی از فعالان حامی روحانی در قریب‌به‌اتفاق سخنرانی‌های حسن روحانی او را همراهی می‌کرد و این همراهی باز هم مورد انتقاد اصلاح‌طلبان و چهره‌های اعتدال‌گرا قرار گرفت، اما او بی‌توجه به این نقدها به همراهی‌اش با حسن روحانی تا به امروز ادامه داده است. حالا که زمان چینش کابینه دوم روحانی فرارسیده، سمت بعدی نهاوندیان در کابینه دوازدهم یکی از مهم‌ترین مجهولاتی است که رسانه‌ها در پی آن هستند، اگرچه وزارت بازرگانی- در صورت رأی موافق بهارستان به تفکیک وزارت صنایع، معادن و تجارت و تشکیل دو وزارتخانه صنایع و معادن و وزارت بازرگانی - پرتکرارترین عنوانی است که در گمانه‌زنی‌ها برای نهاوندیان مطرح شده است.

منبع: شرق