سالاری، نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی مجلس: بهتر است رئیس‌جمهور توسط رهبری انتخاب شود/ این کار با مردم‌سالاری دینی هیچ مغایرتی ندارد/ برخی رؤسای جمهور گذشته دچار انحرافات و اعوجاجات فکری بوده‌اند
عثمان سالاری، نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با تاکید بر این که بهتر است با تغییر شکل نظام سیاسی ایران از ریاستی به پارلمانی، رئیس‌جمهور توسط مقام رهبری انتخاب شود، به دیده‌بان ایران گفت: زمانی که رئیس اصلی حکومت ما، شخص ولی فقیه است، بهتر است رئیس‌جمهور که وظیفه اداره قوه مجریه را برعهده دارد، توسط مقام رهبری تعیین شود. این کار هیچ مغایرتی با اصل مردم‌سالاری دینی ندارد، زیرا مردم‌سالاری دینی یعنی حق تعیین سرنوشت و در جمهوری اسلامی، مقام رهبری نیز با واسطه توسط مردم انتخاب می‌شود. یکی از عوامل اصلی بروز برخی مشکلات در کشورمان طی دهه‌های گذشته، این بوده است که بعضی افرادی که بعد از انقلاب به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شدند، دچار انحرافات یا اعوجاجات فکری بودند و خط مشی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن‌ها در زمینه‌های مختلف، تطابق کامل با نظرات رهبری نداشت.
دیده‌بان ایران؛ محمدحسین خودکار: در سال‌های اخیر موضوع تغییر شکل نظام سیاسی ایران در چارچوب جمهوری اسلامی از «ریاستی» به «پارلمانی»، بعضا مورد بحث کارشناسان علوم سیاسی قرار گرفته است. منظور از نظام ریاستی، نوعی سیستم سیاسی است که در آن، رئیس دولت تحت عنوان رئیس‌جمهور، با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود، اما در نظام پارلمانی، رئیس دولت تحت عنوان نخست‌وزیر یا رئیس‌جمهور توسط نمایندگان مجلس انتخاب می‌شود؛ یعنی مردم به صورت غیرمستقیم در انتخاب رئیس دولت نقش دارند و از طریق رأی دادن به نمایندگان مجلس، در تعیین رئیس قوه مجریه مشارکت می‌کنند.
مهمترین نکته قابل توجه درباره نظام سیاسی ایران، این است که بالاترین مقام حکومت ما، نه رئیس‌جمهور بلکه ولی فقیه است؛ بنابراین هرگونه تغییر شکلی در نظام سیاسی کشورمان در چارچوب جمهوری اسلامی، باید با در نظر گرفتن جایگاه رهبری انجام شود. البته توجه به این نکته ضروری است که در نظام سیاسی حاکم بر ایران، مقام رهبری نیز به صورت غیرمستقیم و از طریق رأی مردم به مجلس خبرگان انتخاب می‌شود و همین حالا نیز رئیس‌جمهور تحت عنوان رئیس دولت، زمانی در جایگاه خود رسمیت پیدا می‌کند که بعد از انتخاب توسط مردم، حکم او از سوی مقام رهبری تنفیذ شود.
در این میان، مهمترین شخصی که در سال‌های گذشته نظرات خود را درباره احتمال تغییر شکل نظام سیاسی ایران از ریاستی به پارلمانی مطرح کرده‌اند، آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی بوده‌اند. ایشان در سال ۹۰ در جریان سفر به کرمانشاه در این زمینه فرمودند: «یک روزی در قانون اساسی نخست‌وزیر و رئیس جمهور داشتیم، با یک شکل خاصی؛ بعد تجربه به ما نشان داد که این درست نیست. امام (ره) دستور دادند گروهی از خبرگان ملت، از دانشگاهیان، از روحانیون، از مجلس شورای اسلامی و از برجستگان و نخبگان بنشینند و آنچنان که بر طبق نیاز است، آن را تغییر بدهند. همین کار را هم کردند.»
ایشان در آن سخنرانی با تاکید بر این که احتمال تغییر شکل نظام سیاسی ایران از ریاستی به پارلمانی در آینده وجود دارد، خاطرنشان کردند: «در آینده هم این‌ها قابل تغییر است. امروز نظام ما نظام ریاستی است؛ یعنی مردم با رأی مستقیم خودشان رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند؛ تا الان هم شیوه بسیار خوب و تجربه شده‌ای بوده است. اگر یک روزی در آینده‌های دور یا نزدیک احساس شود به جای نظام ریاستی مثلاً نظام پارلمانی مطلوب است، هیچ اشکالی ندارد؛ نظام جمهوری اسلامی می‌تواند این خط هندسی را به خط هندسی دیگری تبدیل کند؛ تفاوتی نمی‌کند.»
تا وقتی حکم رئیس‌جمهور توسط رهبری تنفیذ نشود، مشروعیت سیاسی ندارد
در همین راستا از عثمان سالاری، حقوقدان و نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی درباره فواید احتمالی تغییر شکل نظام سیاسی کشورمان از ریاستی به پارلمانی پرسیدیم، که او نیز در گفت‌وگو با دیده‌بان ایران، توضیح داد: برقراری نظام پارلمانی در ایران به دو شکل قابل اجرا است، یکی این که قانون اساسی اصلاح شود و مثل برخی کشورها که رئیس دولت توسط نمایندگان مجلس انتخاب می‌شود، به عنوان نمونه مثل انگلستان که نخست‌وزیر یکی از اعضای پارلمان است که از سوی نمایندگان برگزیده می‌شود، در ایران هم رئیس‌جمهور توسط مجلس اتنخاب شود. اما به نظر می‌رسد که این روش در ایران با چالش‌هایی همراه خواهد بود و بهتر است ما شیوه دیگری از تغییر شکل نظام سیاسی از ریاستی به پارلمانی را در پیش بگیریم.
نماینده تربت جام و تایباد در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در ایران بهتر است که رئیس‌جمهور توسط مقام رهبری انتخاب شود، زیرا در اصل ۵۷ قانون اساسی آمده که قوای سه‌گانه باید تحت نظارت مقام رهبری به انجام وظایف خود بپردازند. همین حالا اگر فقها و حقوقدانان شورای نگهبان، صلاحیت نمایندگان مجلس را تایید نکنند، آن‌ها نمی‌توانند نماینده شوند. همچنین طبق قانون اساسی، حتی اگر رئیس‌جمهور توسط مردم انتخاب شود، اما حکم او توسط رهبر انقلاب تنفیذ نشود، عملا مشروعیت سیاسی ندارد؛ بنابراین بهتر است امر حاکمیتی مهمی مثل انتخاب رئیس‌جمهور را با دقت نظر بیشتری انجام دهیم.
نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با اشاره به مبنای حقوقی انتخاب رئیس جمهور توسط رهبری به دیده بان ایران گفت: بالاترین مقام در کشورمان، مقام رهبری است .رئیس‌جمهور نیز دومین مقام کشور بعد از رهبری محسوب می‌شود؛ در چنین شرایطی، آیا بهتر نیست که مقام دوم کشور نیز توسط مقاوم اول انتخاب شود؟ مثل این است که وقتی یک وزیر انتخاب می‌شود، او می‌تواند معاونان و مدیران کل وزارتخانه خود را منصوب کند و به طور مثال، رئیس‌جمهور برای معاونان وزیر حکم انتصاب صادر نمی‌کند، بلکه این کار از اختیارات خود وزیر است؛ همان‌طور که انتخاب خود وزیر نیز از اختیارات رئیس‌جمهور است.
وی در ادامه تاکید کرد: زمانی که رئیس اصلی حکومت ما، شخص ولی فقیه است، بهتر است رئیس‌جمهور که وظیفه اداره قوه مجریه را برعهده دارد، توسط مقام رهبری تعیین شود و حتما این روش به ایجاد تمرکز و شتاب بیشتر در عملکرد قوه مجریه کمک می‌کند.
انتخاب رئیس‌جمهور توسط رهبری باعث هماهنگی بیشتر در حاکمیت می‌شود
سالاری در پاسخ به این سوال که آیا انتخاب رئیس‌جمهور توسط رهبری با اصل مردم‌سالاری دینی که نظام جمهوری اسلامی ایران براساس آن بنا نهاده شده است، مغایرت قرار دارد یا خیر، گفت: حتما این کار هیچ مغایرتی با اصل مردم‌سالاری دینی ندارد، زیرا مردم‌سالاری دینی یعنی حق تعیین سرنوشت و در جمهوری اسلامی، مقام رهبری نیز با واسطه توسط مردم انتخاب می‌شود، به نحوی که نمایندگان مجلس خبرگان را مردم انتخاب می‌کنند و آن‌ها نیز شخص رهبر را انتخاب می‌کنند. این نص صریح قانون اساسی است که بالاترین مقام کشور نیز با رأی غیرمستقیم مردم انتخاب می‌شود.
نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: مغایر دانستن انتخاب رئیس‌جمهور توسط رهبری با اصل مردم‌سالاری دینی، مثل این است که بگوییم همین حالا انتخاب وزرا توسط رئیس‌جمهور با مردم سالاری دینی در تناقض قرار دارد، در حالی که این‌طور نیست و مردم، رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند و او نیز وزیران را انتخاب می‌کند. پیشنهاد ما این است که در آینده و در یک نظام پارلمانی مطلوب در ایران، رهبری که با رأی غیرمستقیم مردم انتخاب می‌شود، بتواند شخصاً رئیس‌جمهور را انتخاب کند.
این حقوقدان در ادامه بیان کرد: تغییر فرآیند انتخاب رئیس‌جمهور در ایران باعث افزایش شتاب و تمرکز قوه مجریه در انجام وظایف خود می‌شود. یکی از عوامل اصلی بروز برخی مشکلات در کشورمان طی دهه‌های گذشته این است که بعضی افرادی که بعد از انقلاب به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شدند، دچار انحرافات یا اعوجاجات فکری بودند و خط مشی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن‌ها در زمینه‌های مختلف، تطابق کامل با نظرات رهبری نداشت، اما اگر این تطابق و تجانس وجود داشت، بسیاری از مشکلات ایجاد نمی‌شد.
وی در پایان تصریح کرد: اگر رئیس‌جمهور توسط رهبری انتخاب شود، با توجه به این که هم‌اکنون فرماندهان نیروهای مسلح، رئیس قوه قضاییه و برخی دیگر از مقامات ارشد کشور نیز توسط رهبر انقلاب انتخاب می‌شوند، حتما هماهنگی‌ها در سطح کلان حاکمیت افزایش خواهد یافت. لازم است روی این حالت از تغییر شکل نظام کشور از ریاستی به پارلمانی کار کنیم و در دوره کنونی مجلس شورای اسلامی، مطالعاتی را در این زمینه آغاز کرده‌ایم.
منبع: دیده‌بان ایران
