مروری بر روزنامه های سه شنبه دوم خرداد ماه
روزنامه های صبح امروز، همچنان بر انتخابات ریاست جمهوری ایران و شوراهای شهر و روستا تمرکز کرده‌اند؛ اما در عین حال، نیم‌نگاهی به رویدادهای منطقه از جمله سفر رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه، تبعات این سفر و رویکرد ایران در قبال تحرکات تازه برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته‌اند و البته روزنامه هایی بودند که بر مباحث دیگری تمرکز کردند.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران روزنامه های اصلاح طلب تیتر و عکس یک خود را به نخستین نشست خبری دکتر حسن روحانی پس از انتخابات ریاست جمهوری ـ که روز دوشنبه برگزار شد ـ اختصاص داده‌اند و به انتخاب خود بخش‌هایی از سخنان روحانی را برجسته کرده‌اند.
اعتماد با تیتر «پیام «نه» مردم»، از میان جملات روحانی، این تعابیر را برجسته نموده است: «مردم به پول نه گفتند، مردم به تخریب نه گفتند، مردم به فریبکاران نه گفتند، مردم به چند دسته‌شدن ملت نه گفتند، مردم به درآمد ملی ٥/٢ برابری تخیلی نه گفتند، مردم به پایین آمدن شأن نهادهای ملی نه گفتند»
آفتاب یزد نیز در گزارشی با تیتر «صلابت رئیس جمهور» حال و هوای نشست خبری روحانی را شبیه به دوران انتخابات خوانده و تأکید کرده است: «حسن روحانی رئیس جمهور منتخب مردم ایران در اولین نشست خبری خود همان روحانی پیکارهای انتخاباتی بود و اظهاراتش نشان از آن داشت که دیگر از پوسته مصلحت اندیشی خارج شده است و بنای آن را ندارد که صراحت و صداقت را فدای مصلحت کند.»
آرمان امروز نیز در گزارش خود تحت عنوان «روحانی: محکم ایستاده‌ایم» درباره این نشست خبری گزارش کرد: «چهره مصمم روحانی نه تنها نشانی از خستگی ناشی از فشار تبلیغات نداشت، بلکه نشان‌دهنده اراده انجام کار و رسیدن به بهترین فرجام برای طرح‌ها و برنامه‌های دولت دوازدهم بود. اکنون که فشار دوران تبلیغات از فضای سیاسی و اجتماعی برداشته می‌شود و دولت برای ورود به دوران جدید آماده می‌شود، لازم است به همه کنشگران سیاسی یادآوری شود همچنان‌که حسن روحانی رئیس‌جمهور همه مردم ایران است، باید همه گروه‌ها و کنشگران سیاسی با دولت همکاری کنند و اگر همکاری نمی‌کنند باید که در هجمه و تخریب خودداری بیشتری از خود نشان دهند. نشاط روحانی با گذر از انتخابات مانند نشاط مردم کاملا مشاهده می‌شود و در عین حال کاملا مصمم برای ادامه راه است و آماده نشان می‌دهد.»
شرق یکی از دو روزنامه اصلاح طلب مهمی است که تیتر و عکس یک خود را به نشست رئیس جمهور اختصاص نداده و بر ادعاهای طرفداران حسن رئیسی، مبنی بر وقوع تخلفات گسترده در انتخابات تمرکز و واکنش سخنگوی شورای نگهبان به اعتراض حامیان رئیسی را تیتر یک کرده است: «تخلف مهمی نداشتیم».
شرق در عین حال عکس یک خود را به واکنش محمدجواد ظریف به ادعاهای عربستان و آمریکا علیه ایران در جریان نشست مشترکشان اختصاص داده و با تیتر «دیپلماسی یا دوشیدن ٤٨٠ میلیارد دلار؟» که برگرفته از توییت وزیرامورخارجه کشورمان در واکنش به مواضع خصمانه ترامپ در عربستان است، بر تحولات منطقه تمرکز کرده و در قالب گزارشی به شرح ماوقع پرداخته است.
گزارش مهم شرق در همین زمینه، درباره سبد خرید عربستان از آمریکاست که با تیتر «١١٠ میلیارد بالای چه پول دادند؟» به بررسی مهم ترین اقلامی که عربستان در جریان این معامله تسلیحاتی بزرگ از آمریکا خریداری کرده، پرداخته است. بر اساس گزارش این روزنامه، عربستان جنگ‌افزارهایی از جمله سامانه ضدموشکی تاد، چهار ناو جنگی، ٥٠ فروند هلیکوپتر ترابری شینوک، ٦٠ فروند هلیکوپتر ترابری بلک هاوک، ١١٥ فروند تانک آبرامز، سامانه‌های رادار، فناوری مخابراتی و امنیت سایبری و هزاران موشک و بمب هدایت‌شونده خریده است.
سامانه ضدموشکی تاد (Terminal High Altitude Area Defense یا THAAD) سامانه موشکی ضد بالستیکی است که شرکت لاکهید مارتین آن را می‌سازد و به نظر می‌رسد برای مقابله با توان موشکی ایران به عنوان استراتژیک ترین محموله سلاح مورد معامله قرار گرفته است. رادار آن یکی پیشرفته‌ترین رادارهای دنیا است و هزار کیلومتر برد دارد. برد عملیاتی موشک آن نیز ۲۰۰ کیلومتر است. سقف پرواز آن ۱۵۰ کیلومتر و سرعت آن ١٠,٠٨٠کیلومتر بر ساعت است. گفتنی است این سامانه می‌تواند ماهواره‌ها و دیگر سنسورهای خارجی را مورد رهگیری قرار دهد. سامانه دفاعی ضدموشکی تاد در واقع تلفیقی از پنج بخش لانچر (سکوی پرتاب یا پرتابگر موشک بالستیک)، رادار، سیستم کنترل آتش و سامانه‌ها و واحدهای ارتباطی است.
شینوک از آن هلیکوپترهای دوزیستی است که اگرچه ٥٥ سال از ساخت آن می‌گذرد، اما همچنان در آسمان یکه‌تاز است. نام آن از قبیله سرخ‌پوست شینوک در آمریکا گرفته شده و عربستان در قرارداد تسلیحاتی اخیر خود ٥٠ فروند از این هلیکوپترهایی را که می‌توانند با موتور خاموش هم بیش از نیم‌ساعت روی آب شناور بمانند خریده است.
تانک آبرامز (Abrams) که به نام ژنرال کریتون آبرامز رئیس ستاد مشترک و فرمانده نیروهای آمریکا در جنگ ویتنام نام‌گذاری شده، ستون فقرات نیروهای زرهی ارتش آمریکا و متحدانش به حساب می‌آید. اکنون عربستان ١١٥ فروند از این تانک طراحی‌شده و ساخت آمریکا را خریداری کرده است. تانکی که با حدود ۶۹ تُن وزن یکی از سنگین‌ترین تانک‌های مورد استفاده در دنیا است. آبرامز در سه مدل M١، M١A١ و M١A٢ تولید شده است.
هلیکوپتر یواچ-۶۰ (Black Hawk UH-٦٠) معروف به «باز سیاه» هلیکوپتر نظامی چندمنظوره و ترابری تاکتیکی ساخت آمریکاست. این هلیکوپترهای دوموتوره و چهارپره در شرکت سیکورسکی ایالات متحده طراحی و ساخته و به کشورهای متعددی از جمله استرالیا، کره‌جنوبی، جمهوری خلق چین، تایوان، تایلند، مکزیک، کلمبیا، عربستان، رژیم اسرائیل، شیلی، برزیل، آرژانتین، بحرین، برونئی، امارات و ترکیه صادر می‌شوند. این هلیکوپترهای چندمنظوره در جنگ‌ها و درگیری‌های نظامی متعددی در گرانادا، پاناما، عراق، افغانستان، سومالی، بالکان و نقاط مختلف خاورمیانه به کار گرفته شده و موفق عمل کرده‌اند.
کیهان نیز تیتر یک خود را به تحرکات اخیر آمریکا اختصاص داده و آورده است: «گستاخی آمریکا در تهدید ایران حاصل حمله به اقتدار و عزت 38 ساله کشور». کیهان این گزارش را این گونه شروع کرده است: «روحانی در ایام انتخابات می‌گفت آمده تا ایران را از جنگ مصون بدارد، اما حملات وی به حافظان امنیت و اقتدار کشور و اجلاس ریاض با دستور کار تشکیل ناتوی عربی علیه ایران نشان داد که برخلاف ادعای دور کردن سایه جنگ، حتی آمریکا و برخی کشورهای فشل عرب را تا آنجا جری کرده که به طور علنی از تشکیل ناتوی عربی بیخ گوش کشورمان برای مقابله نظامی با ایران سخن می‌گویند!»
کیهان در ادامه این گزارش آورده است: «تلاش برای تبلیغ درباره احتمال بروز جنگ در صورت عدم انعقاد توافق برجام، تکنیک مذاکراتی بود که طرف مقابل در ایام بحث و بررسی درباره برجام به کار برد تا با ایجاد هراس بتواند امتیازات بیشتری را از طرف ایرانی کسب کند. در این سو اما پس از انعقاد توافق هسته‌ای و اجرای تمام و کامل تعهدات آن از سوی ایران و عدم تحقق وعده‌های اقتصادی در پسابرجام تلاشی گسترده از سوی مسئولان رخ داد که سعی داشت با تکرار این سخن دشمن، دستاوردی برای برجام بتراشد و ادعا کند که سایه جنگ را از کشور دور کرده است. این تلاش‌ها با ریاست جمهوری ترامپ توسط رسانه‌های اصلاح‌طلب تقویت شد و ادعا شد که اگر برجام نبود حتما با جنگ سختی روبه‌رو می‌شدیم!»
این روزنامه مدعی شده است: «نخستین‌بار مجید انصاری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور سال گذشته در اردیبهشت ماه و در مراسم تجلیل از معلمان نمونه به نقل قولی از رئیس‌جمهور فرانسه در دیدار روحانی اشاره کرد و گفت که در این دیدار رئیس‌جمهوری فرانسه، به روحانی گفتند که تصمیم ما برای حمله به ایران قطعی بود ولی برای زمان آن تردید داشتیم و انتخابات ریاست جمهوری و توافق هسته‌ای سایه جنگ را از سر ایران برداشت! پس از این اظهارات معاون پارلمانی رئیس‌جمهور بود که سایر مقامات دولتی نیز هرجا که موضوع دستاوردهای برجام و عدم تحقق وعده‌های اقتصادی دولت مطرح می‌شد موضوع رفع سایه جنگ را به عنوان دستاورد بزرگ برجام مطرح می‌کردند و عبارت «برجام سایه جنگ را از کشور دور کرد» نیز به فصل مشترک تمامی سخنرانی‌های شخص رئیس‌جمهور در محافل رسمی و غیررسمی تبدیل شد و تا ایام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری نیز ادامه داشت.»
کیهان در بخش پایانی این گزارش بسیار تند نیز تاکید کرده است: «روحانی در ایام انتخابات می‌گفت آمده تا ایران را از جنگ مصون بدارد، اما برخلاف ادعای پر سر و صدای وی اجلاس ریاض با دستور کار تشکیل ناتوی عربی علیه ایران و فروش ۱۱۰ میلیارد دلار تجهیزات نشان داد که وادادگی‌های دولت یازدهم، نه فقط سایه جنگ را از سر کشورمان دور نکرده بلکه آمریکا و حتی کشورهای فشل عرب را هم که قبل از روی کار آمدن دولت یازدهم جرات تصویر سازی مقابله نظامی با ایران را در مخیله خود نمی‌کردند تا آنجا جری کرده که به طور علنی از تشکیل ناتوی عربی بیخ گوش کشورمان برای مقابله نظامی با ایران سخن می‌گویند و قابل تامل آنکه طراحی این توطئه از سوی کشوری صورت گرفته که روحانی در ایام انتخابات سنگ آن را به سینه می‌زد و رقبایش را متهم می‌کرد چرا با حمله کنندگان به سفارت سعودی در تهران زمانی عکس یادگاری گرفته‌اند. این اولین کادوی پیروزی آقای روحانی است، اما آخرین آن نخواهد بود و تازه شروع بازی است برای رئیس‌دولتی که میان خود و حافظان امنیت و اقتدار کشور مرز کشیده و به بیرون پالس فشار بیشتر داده است.»
وطن امروز نیز همان خط کیهان را رفته و با تیتر یک «کادوی ترامپ به روحانی»، چنین تحلیل کرده است: «ترامپ در اظهارات خود طرح انزوای ایران یا همان فشار جدید بر جمهوری اسلامی را اعلام کرد اما برای این موضوع یک پیش‌شرط گذاشت و آن چیزی است که او تحت عنوان «صلح» از آن یاد می‌کند. اشاره ترامپ به تحولات منطقه نشان‌دهنده آن است که رئیس‌جمهور آمریکا خواهان یک تحمیل جدید بر ایران (همانند برجام) در موضوعات منطقه است. و در مقابل دولت جدید ایران را- که در انتخابات مدعی بود گزینه صلح هستند و نه جنگ- تهدید کرده است که در صورت عدم پذیرش برنامه آمریکا برای منطقه، همسایگان او را علیه تهران مسلح خواهد کرد!»
این روزنامه اصولگرا در ادامه به ارائه تحلیل های مختلف در این زمینه می‌پردازد: «رفتار جدید دونالد ترامپ و قراردادهای هنگفت سعودی‌ها با او در شرایطی انجام شد که حسن روحانی در ایام تبلیغات انتخاباتی تاکید ویژه‌ای بر همان جمله‌ای که دونالد ترامپ در عربستان از آن استفاده کرده است، داشت. و آن همان «صلح» است. برخی کارشناسان می‌گویند اظهارات ترامپ در عربستان به دولت روحانی این بهانه را می‌دهد که به‌رغم شکست برجام، وارد گفت‌وگوهای منطقه‌ای با دولت آمریکا شود؛ همان چیزی که روحانی در دولت اوباما نیز برای انجام آن ابراز تمایل کرده بود. برخی دیگر اما می‌گویند اظهارات ترامپ نشان داد او توجهی به وضعیت دولت مستقر در ایران ندارد و به بهانه ایران‌هراسی به دنبال دوشیدن کشورهای منطقه است.»
روزنامه جوان اما به رویکرد ترامپ در تلاش برای نزدیک کردن کشورهای عربی و اسرائیل و تبدیل آنها به جبهه مشترک علیه ایران پرداخته و در ذیل تیتر «ترامپ پل تل‌آویو ـ ریاض شد»، تاکید کرده آمریکا برای رفع فلسطین به عنوان مانع شکل گیری این ائتلاف به یک طرح اشاره کرده است. بر اساس این گزارش که از میدل ایست‌ای انگلیس نقل شده، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین طی سفر دونالد ترامپ به کرانه باختری طرحی را ارائه خواهد کرد که شامل چشم‌پوشی فلسطینی‌ها از 5/6 درصد از اراضی خود به نفع اسرائیل است.
از دیگر محورهای پررنگ در روزنامه ها، تمرکز شماری از روزنامه های اصلاح طلب بر بیست سالگی دوم خرداد 1376 و روی کار آمدن جریان اصلاح طلب است که با چهره متفاوتی نسبت به گذشته در صحنه سیاسی کشور ظاهر شد و همچنان با همان چهره به حیات سیاسی ادامه می‌دهد.
محمدعلی ابطحی در همین زمینه در یادداشتی در صفحه نخست اعتماد با تیتر «۲۰ سالگی دوم خرداد خاتمی و ناطق در کنار هم» به تشریح شکل گیری از این جریان از نگاه خود پرداخته و در جمع بندی یادداشتش تأکید کرده است: «اهمیت دوم خرداد در شروع این محوریت واقعی مردمسالاری بود. ٢٠ سال از آن تاریخ گذشته و ما دوباره انتخاباتی از جنس دوم خرداد برگزار کردیم. بعد از گذشت ٢٠ سال که دنیا دچار تحولات فراوانی شده است، متأسفانه در جبهه اصولگرایان حتی در شیوه تبلیغ هم تغییری ایجاد نشده است.»
ابطحی متذکر شده است: «این‌بار هم تنها روش‌های ۲۰ سال پیش را در حمایت از کاندیدای اصولگرایان در پیش گرفتند. اما اصلاحات بارور شد. فشارهای زیادی را تحمل کرد. به خاطر رشد تحصیلی و علمی و به برکت جهان ارتباطات راهش پر فروغ ماند. مهم‌تر از همه اینکه بسیاری از نخبگان صادق کشور اندیشه‌های اصلاحی را تقویت کردند. مهمترین و زیبا‌ترین آن هم‌پیمانی و همفکری ناطق‌نوری و خاتمی در ۲۰ سال پس از آن رقابت سنگین است.»
داوود حشمتی نیز در قانون در یادداشتی با تیتر «نگاهی به شباهت‌های دو انتخابات خرداد ۱۳۷۶ و اردیبهشت ۱۳۹۶؛ ۲۰ سالگی دوم خرداد» اقدام به مشابه سازی برخی نشانه‌ها کرده است: «هر دو رقیب روحانی (قالیباف و رئیسی) ایده مرکزی کمپین خود را حمایت از توده ها قرارداده بودند و تصور می کردند می‌توانند خیزش ایجاد کنند. همان زمان هم برخی اصلاح‌طلبان معتقد بودند باید به سمت گفتمان توده های محروم رفت و انتخابات دوم خرداد را در مقابل اقتصاد آزادی که دولت هاشمی پی گرفته بود، به پیروزی رساند. مصطفی تاج‌زاده اخیرا در گفت‌وگویی این موضوع را بیان کرد که آن زمان، میان دو طیف در درون اصلاح طلبان اختلاف نظر بود. یک طرف افرادی چون بهزاد نبوی قرارداشتند که معتقد بودند باید به سمت گفتمان طبقه محروم رفت و یک طرف کسانی چون تاج‌زاده بودند که با سیدمحمدخاتمی از وزارت ارشاد آمدند و به دنبال ساخت گفتمان آزادی و تقویت آن در توده های مردم بودند. تاج‌زاده به‌صراحت می گوید که بعد از انتخابات، بهزاد نبوی مشخصا می گوید که فکر نمی کرد ایده دوم خردادی آنها به چنان پیروزی ای دست پیدا کند.»
ستون نویش قانون در انتهای این یادداشت نیز چنین جمع بندی کرده است: «دوم خرداد به خاطر میزان بالای مشارکت مردم نیز شهرت دارد. همان چیزی که باعث شد از آن با عنوان یک «حماسه» یاد شود. این ویژگی در انتخابات دوازدهم نیز وجود داشت. از طرف دیگر، این اولین مرتبه بعد از گذشت 19 سال از انقلاب اسلامی بود که هموطنان خارج از ایران احساس کردند باید با مردم داخل در یک همبستگی و اتحاد به پای صندوق رای بروند و در تعیین سرنوشت ایران مشارکت کنند. این اتفاق در انتخابات اخیر نیز دیده شد. سونامی حضور ایرانیان مقیم خارج، نه تنها مردم داخل بلکه دنیا را هم شگفت زده کرد. هموطنانی که کیلومترها مسافت را برای رسیدن به کنسولگری‌ها و سفارت خانه های ایران با صرف هزینه های زیاد طی کردند و ساعت ها در صف ایستادند تا نشان دهند، «ایران برای همه ایرانیان» شعاری نیست که فراموش شود. سونامی دوم خرداد قابل بازآفرینی است؛ این را ما این روزها آشکارا تجربه کردیم.»
شرق نیز از منطری دیگر به این قرینه سازی پرداخته و ذیل تیتر «٢٠ سال بعد از «دوم خرداد»، تاکید کرده است: «دو دهه بعد از دوم خرداد ٧٦، ایده «هاشمیزه‌کردن» روحانی شکست خورد؛ اگر آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در خاطرات خود درباره انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ٧٢، از افت آرای خود به دست رقیبی که خودش به‌صحنه دعوت کرده بود، گلایه‌مند بود؛ این‌بار این جریان اصولگرا بود که با منسجم‌کردن همه امکانات لجستیکی، رسانه‌ای، سیاسی و غیرسیاسی به صحنه آمده بود تا یا روحانی را یک‌دوره‌ای کرده یا روحانی ضعیف‌شده با آرای کمتر را روانه پاستور کند. این‌بار هم مردم، به سبک دوم خرداد ٧٦، حداکثری به صحنه آمدند تا رئیس‌جمهوری مقتدر با پشتوانه رأی انبوه بسازند.»
در بخش پایانی همین یادداشت به شرایط آن دوران و شرایط کنونی در حوزه بین الملل اشاره شده و با تطبیق چالش‌های آن دوران و اکنون یادآور شده است: «٢٠ سال بعد از دوم خرداد ٧٦ که رئیس‌جمهور برآمده از آن انتخابات حماسی، تهدیدهای ناشی از رأی دادگاه میکونوس و جنگ‌طلبان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را به پشتوانه رأی انبوه و سیاست تنش‌زدایی خود رفع کرد، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ماجراجوی ایالات متحده، به همان منطقه آمده بود تا با همان جنگ‌طلبانِ مست از دلارهای نفتی، با ایران دارای دموکراسی، مواجه شود؛ اما ایرانیان در ایران و سراسر جهان در صف‌های طولانی شبیه دوم خرداد ٧٦، رئیس‌جمهوری را برگزیدند تا صلح‌طلبان دنیا و بیشتر کشورهای صاحب نفوذ جهان را به برقراری ثبات دوباره و تداوم سیاست تنش‌زدایی در عین حفظ اقتدار ایران، امیدوار کند.»
