میرلوحی، فعال سیاسی: نباید اجازه دهیم که روسیه از کارت ایران استفاده کند/ باید از روابط با چین و روسیه بهره‌برداری کنیم

دیده‌بان ایران – عرفان بیوک‌نژاد: در هفته‌های اخیر سران ایران و روسیه با امضای «معاهده مشترک جامع راهبردی ۲۰ساله»، روابط و همکاری‌های دو کشور را که در چند سال گذشته به‌ویژه در عرصه‌های سیاسی، نظامی و امنیتی تقویت شده است، به سطح جدیدی رساندند. البته این معاهده، به‌نوعی در تکمیل معاهده قبلی همکاری‌های مشترک بین دو کشور است که در سال ۲۰۰۱ برای اجرا در ۲۰ سال به تصویب رسیده بود و از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ تمدید شده بود. آن‌طور که مسئولان دو کشور گفته‌اند، معاهده جدید علاوه بر جنبه‌های سیاسی و نظامی، دارای ابعاد اقتصادی، تجاری، صنعتی، مالی، اجتماعی، بهداشتی، محیط‌زیستی، کشاورزی، گردشگری، علمی، دانشگاهی، فرهنگی و هنری است. 

معاهده جدید همکاری‌های مشترک ایران و روسیه در شرایطی به امضای رؤسای جمهور دو کشور رسیده است که ایرانیان در حافظه تاریخی خود، از گذشته‌های دور تا امروز، خاطرات خوشی از روس‌ها ندارند. صرف نظر از روابط عموما خصمانه‌ای که در دوران قاجار و قبل و بعد از آن بین ایران و روسیه وجود داشته است، در همین سال‌های اخیر نیز اتفاقاتی مثل تأخیر روس‌ها در تکمیل نیروگاه اتمی بوشهر یا تحویل سامانه دفاعی اس-۳۰۰ به ایران یا بدعهدی آن‌ها در تحویل سامانه دفاعی اس-۴۰۰ یا جنگنده‌های سوخو ۳۵ با وجود دریافت بخشی از هزینه‌های مربوطه از کشورمان، در اذهان عمومی ایرانیان فراموش نشده است. به همین دلیل، برخی مردم کشورمان معاهده جامع اخیر دو کشور را نیز با نگرانی دنبال می‌کنند. 

نگرانی از تحمیل تبعات منفی جنگ اوکراین به ایران بر اثر گسترش روابط با روسیه

در همین راستا، سید محمود میرلوحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با خبرنگار دیده‌بان ایران با تاکید بر این که نگرانی و حساسیت مردم درباره تقویت روابط با روسیه به‌جا است، توضیح داد: در سال‌های اخیر اگرچه در برخی موارد شاهد بدعهدی روس‌ها یا تأخیر آن‌ها در اجرای تعهدات خود بوده‌ایم، اما روسیه در بسیاری از موارد نیز با ایران همراهی کرده است، به‌ویژه در مواجهه با فشارهایی که از سوی اروپا و آمریکا به کشورمان تحمیل شده است. با این حال، روابط با روسیه نیز مانند هر کشور دیگری به مدیریت دقیق و متعادل نیاز دارد؛ به‌ویژه که تاریخ روابط ایران و روسیه در حافظه جمعی ایرانیان، یادآور تجربیاتی مانند اشغال سرزمین‌های شمالی و مداخلات در امور داخلی ایران در گذشته است. این تجربیات باعث شده که حساسیت‌هایی نسبت به گسترش روابط با روسیه در جامعه وجود داشته باشد. 

معاون وزارت کشور در دولت اصلاحات ادامه داد: توافقات با روسیه یا هر کشور دیگری، هرچند ممکن است مزایای قابل‌توجهی داشته باشند، اما باید به‌گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که منافع ملی ایران را تضمین کنند. سود این توافقات باید مستقیماً به مردم برسد و از ایجاد هزینه‌های ناخواسته برای کشور جلوگیری شود. یکی از نگرانی‌های جدی در این زمینه، امکان تحمیل تبعات منفی ناشی از جنگ اوکراین به ایران بر اثر گسترش روابط با روسیه است. همچنین گسترش همکاری‌ها با روسیه نباید مانع پیشرفت در مناسبات ایران با سایر کشورها شود. 

این فعال سیاسی اظهار کرد: ایران همواره باید در سیاست خارجی خود تعادل را حفظ کند. همان‌طور که گرایش بیش از حد به غرب می‌تواند مشکل‌ساز باشد، تمایل افراطی به شرق نیز خطراتی را به همراه دارد. همکاری با پیمان‌هایی نظیر شانگهای یا بریکس، فرصت‌هایی را برای کشور ایجاد می‌کند، اما نباید انتظار داشت که این پیمان‌ها به‌تنهایی بتوانند همه مشکلات ایران را حل کنند. زیرساخت‌های مالی و بانکی دنیا همچنان به اروپا و آمریکا وابسته هستند و ایران ناچار است برای تأمین نیازهای خود، به تعامل با این کشورها نیز توجه داشته باشد. 

در کنار تقویت روابط با روسیه، باید مناسبت خود را با کشورهای دیگر ارتقا دهیم

میرلوحی با تاکید بر لزوم حفظ توازن در سیاست خارجی ایران در برقراری رابطه با شرق و غرب، عنوان کرد: ایران باید استقلال سیاست خارجی خود را حفظ کند و از همکاری با کشورهایی مانند چین و روسیه به عنوان ابزاری برای بهبود مناسبات خود با غرب استفاده کند. تجربه‌های گذشته نشان داده است که روسیه در برخی موارد از کارت ایران برای مذاکرات خود با غرب بهره‌برداری کرده است، همان‌طور که این مسأله را در سال‌های گذشته در جریان تصویب قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه کشورمان مشاهده کردیم. این تجربه نباید تکرار شود و لازم است ایران در تعاملات خود با روسیه، منافع ملی را در اولویت قرار دهد. 

وی همچنین متذکر شد: توافق‌نامه ۲۰ساله‌ای که بین ایران و روسیه به امضا رسیده، شامل ۴۷ ماده است. بخشی از این مواد به موضوعاتی مانند همکاری‌های محیط‌زیستی، کشاورزی و تبادل دانشجو و استاد اختصاص دارد که سابقه طولانی در روابط دو کشور دارند. این موضوعات اهمیت دارند، اما دستاورد جدیدی محسوب نمی‌شوند. در مقابل، حدود ۱۰ ماده از این توافق‌نامه به موضوعاتی حیاتی مانند همکاری نظامی، بانکی، سرمایه‌گذاری در نفت و گاز و پروژه‌های ترانزیتی مربوط می‌شود. 

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ادامه داد: اجرای پروژه‌هایی مانند راه‌آهن رشت - آستارا یا پروژه‌های مشترک در حوزه نفت و گاز نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است. سرمایه‌گذاری‌های روسیه، هرچند مفید است، اما با توجه به نیازهای عظیم ایران در این حوزه‌ها کافی نیست؛ به عنوان مثال، ایران تنها در بخش نفت به صدها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد تا بتواند ظرفیت‌های خود را توسعه دهد؛ بنابراین در کنار ارتقای سطح همکاری‌ها با روسیه، باید به فکر تقویت روابط با دیگر کشورها باشیم.

توافق‌نامه ۲۰ساله ایران و روسیه می‌تواند یک توافق برد - برد باشد

میرلوحی با بیان این که توافق‌نامه ۲۰ساله با روسیه می‌تواند یک توافق برد - برد باشد، اما به شرطی که هزینه‌های اضافی برای ایران ایجاد نکند، تاکید کرد: نباید اجازه دهیم که روسیه نباید از کارت ایران برای مذاکرات خود با غرب استفاده کند و باید به گونه‌ای مفاد این توافق‌نامه را اجرایی کنیم که منافع آن به طور مستقیم به مردم ایران برسد. چنین توافقاتی باید به‌گونه‌ای مدیریت شوند که استقلال سیاست خارجی ایران حفظ شود و در عین حال، موقعیت کشور در نظام بین‌الملل تقویت شود. 

وی در نهایت خاطرنشان کرد: لازم است مسئولان و رسانه‌ها اطلاعات شفاف و دقیقی را درباره توافق‌نامه ۲۰ساله ایران و روسیه ارائه کنند تا افکار عمومی با واقعیت‌ها آشنا شوند و انتظارات غیرواقعی از مفاد این توافق‌نامه در سطح جامعه ایجاد نشود. 

منبع: دیده‌بان ایران