رفراندوم پنهان انتخابات ریاست جمهوری

دیده بان ایران: چهاردهمین‌ دوره انتخابات ریاست جمهوری با آماری که از سوی وزارت کشور اعلام کرد، به دور دوم کشیده شد و مسعود پزشکیان، کاندیدای اصلاح‌طلبان با سعید جلیلی طراح «دولت در سایه» به رقابت می‌پردازند.‌ اما پر بیراه نیست اگر بگوییم انتخابات این دوره از ریاست جمهوری با توجه به تجربه‌های تلخ اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ و ناامیدی و بیم از آینده که بر بخشی از جامعه سایه افکنده، بیش از آنکه انتخابات باشد، یک رفراندوم پنهان بود. ۶۰ درصد از مردم با صندوق رای قهر هستند. هر چند نبود  شور و شوق انتخابات ۷۶ یا حتی ۹۶ خبر از انتخاباتی سرد می‌داد اما سخنرانی‌های پر طمطراق پندار مشارکت بالا را قوت می‌بخشید. اما مشارکت ۴۰درصدی که باعث سرخوشی برخی از آقایان شده، به معنای همراه نبودن بیش از نیمی از جامعه است، معترض بودن ۶۰ درصد از مردم خبر خوشحال کننده‌ای نیست.‌ اما آنها که خوشحالند نیک می‌دانند که این مشارکت پایین در انتخابات ریاست جمهوری حاصل تلاش برخی برای کاهش مشارکت و ایجاد زمینه مناسب برای پیروزی‌شان است. حاصل تلاش برای رسیدن به قدرت. تاریخ انقلاب اسلامی حاکی از آن است که چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری کمترین مشارکت را به خود اختصاص داده است.

تاریخ انتخابات ریاست جمهوری از ابتدای انقلاب تاکنون

بیشترین مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری سال 88 و کمترین مشارکت تاکنون در دور اول ریاست جمهوری 1403 رخ داده است.

مشارکت 67.41 درصدی در دور اول: دوره اول ابوالحسن بنی‌صدر اولین رئیس‌جمهوری پس از انقلاب اسلامی است. 6 بهمن 1358 اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد و از 14 میلیون و 152 هزار و 907 نفری که در انتخابات شرکت کردند، 10 میلیون و 753 هزار و 752 نفر (77.99 درصد شرکت کنندگان در انتخابات) به بنی‌صدر رای دادند تا از بین 124 کاندیدای انتخابات به ریاست جمهوری برسد. در این سال 20 میلیون و 993هزار و 643 نفر حق رای داشتند.

مشارکت 74.26 درصدی در دور دوم: دوره دوم انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ 2 مرداد 1360 برگزار شد. در این دوره از 22 میلیون و 687هزار و 17 نفری که واجد رای بودند، 14میلیون و 572 هزار و 493 نفر در انتخابات شرکت کردند و محمدعلی رجایی را از 4 نفر کاندیدا انتخاب کردند. رجایی آرای 12 میلیون و 770 هزار و 50 نفر (87.62درصد شرکت کنندگان) را به خود اختصاص داده بود.

مشارکت 74.26 درصدی دوره سوم: پس از ترور رجایی اولین انتخابات زودگذر پس از انقلاب در 10 مهر 1360 برگزار شد. 16 میلیون و 847 هزار و 715 نفر از 22 میلیون و 687 هزار و 17 نفر واجد شرایط در این انتخابات شرکت کردند و از بین 4 کاندیدا به سیدعلی خامنه‌ای (رهبری) با 15 میلیون و 905هزار و 987  توانست 94.41درصد آرا را به خود اختصاص دهد.

مشارکت 54.78 درصدی دوره چهارم: در انتخابات دوره چهارم بار دیگر سیدعلی خامنه‌ای (رهبری) در 25 مرداد 1364 به ریاست جمهوری رسید. در این دوره 14 میلیون و 238هزار و 587 نفر از جمعیت 25 میلیون و 993 هزار و 802 واجد شرایط در انتخابات شرکت کردند و خامنه‌ای (رهبر انقلاب) با کسب 85.71 درصد آرا (12 میلیون و 205 هزار و 12 رای) از  بین 3 نفر انتخاب شد.

مشارکت 54.59 درصدی دوره پنجم: 30 میلیون و 139 هزار و 598 نفر واجد شرایط شرکت در انتخابات ریاست جمهوری در 6 مرداد 1368 بودند و 16 میلیون و 452هزار و 562 نفر در انتخابات شرکت کردند و 15 میلیون و 550 هزار و 538 نفر (94.51 درصد از آرا) به اکبر هاشمی رفسنجانی رای دادند و او از بین 2 نفر انتخاب شد.

مشارکت 50.66 درصدی دوره ششم: این دوره از انتخابات در 21 خرداد سال 1372 برگزار شد و 16 میلیون و 796هزار و 755 نفر از تعداد 33 میلیون و 156 هزار و 55 نفر در انتخابات شرکت کردند و 10 میلیون و 566 هزار و 499 نفر به اکبر هاشمی رفسنجانی رای دادند تا از بین 4 نفر به صندلی ریاست جمهوری برسد.

مشارکت 79.92 درصدی دوره هفتم: در این دوره از انتخابات 2 خرداد سال 1376 رقم خورد. از بین 36 میلیون و 466 هزار و 487 نفر واجد حضور در انتخابات بودند و از این تعداد 29 میلیون و 145 هزار و 745 نفر در انتخابات شرکت کردند و حماسه 20 میلیون و 138 هزار و 784 رقم خورد و محمد خاتمی با اختصاص 69.09 درصد از آرا دولت اصلاحات را آغاز کرد.

مشارکت 66.77 درصدی دوره هشتم: در انتخابات 18 خرداد 1380  بار دیگر محمد خاتمی توانست با 21 میلیون و 659 هزار و 53 رای (77.12 درصد از آرا) رئیس جمهوری را به خود اختصاص دهد. در آن سال 42 میلیون و 170 هزار و 230 نفر واجد شرایط رای دادن بودند و 28 میلیون و 155 هزار و 969 نفر در انتخابات شرکت کردند.

مشارکت 62.84 درصدی دور اول دوره نهم: 27 خرداد 1384 نهمین انتخابات برگزار شد. 46 میلیون و 786 هزار و 418 نفر واجد شرایط بودند و از این تعداد 29 میلیون و 400 هزار و 857 نفر در انتخابات شرکت کردند. از بین 7 کاندیدا اکبر هاشمی رفسنجانی 6 میلیون و 211 هزار و 937 رای (21.13 درصد آرا) و محمود احمدی‌نژاد 5 میلیون و 711 هزار و 696 رای (19.43 درصد آرا) را به خود اختصاص داد تا اولین بار انتخابات بعد از انقلاب به دور دوم کشیده شود.

مشارکت 59.76 درصدی دور دوم دوره نهم: در این دوره که 3 تیر 1384 برگزار شد، از همان تعداد واجد شرایط دور اول 27 میلیون و 959 هزار و 253 نفر در انتخابات شرکت کردند و 17 میلیون و 284 هزار و 782 نفر (61.82 درصد آرا) به محمود احمدی‌نژاد اختصاص یافت تا شهردار تهران به ریاست جمهوری برسد و سودای ریاست جمهوری در شهرداری شکل گیرد.

مشارکت 84.83 درصدی دوره دهم: انتخابات پرحاشیه و جنجالی 22 خرداد 1388 با حضور 39 میلیون و 371 هزار و 214 نفر برگزار شد. در آن سال 46 میلیون و 199 هزار و 997 نفر واجد شرایط بودند. محمود احمدی‌نژاد با 24 میلیون و 527 هزار و 516 رای (62.62 درصد آرا) از بین 4 کاندیدا به بار دیگر ریاست جمهوری رسید.

مشارکت 72.94 درصدی دوره یازدهم: در 24 خرداد 1392 انتخابات دوره دهم برگزار شد و در این تاریخ 50 میلیون و 483 هزار و 192 نفر واجد شرایط حضور در انتخابات بودند و از این تعداد  36میلیون و 821 هزار و 538 نفر در انتخابات شرکت کردند. حسن روحانی با کسب 18 میلیون و 613 هزار و 329 رای (50.71 درصد آرا) توانست از 5 کاندیدای دیر پیشی بگیرد و به ریاست جمهوری برسد.

مشارکت 73.33 درصدی دوره دوازدهم: 29 اردیبهشت 1399 یازدهمین انتخابات برگزار شد. از 56 میلیون و 410 هزار و 234 واجد شرایط 41 میلیون و 366 هزار و 85 نفر در انتخابات شرکت کردند. حسن روحانی بار دیگر با کسب 23 میلیون و 636 هزار و 652 رای (57.14 درصد آرا) به ریاست جمهوری رسید.

مشارکت 48.80 درصدی دوره سیزدهم: این دوره اولین انتخابات زیر 50 درصدی بعد از انقلاب بود. 59 میلیون و 310 هزار و 307 نفر در این دوره واجد شرایط بودند و 28 میلیون و 933 هزار و 4 نفر در انتخابات شرکت کردند. 18 میلیون و 21 هزار و 945 نفر (62.17 درصد آرا) به ابراهیم رئیسی رای دادند.

مشارکت 40 درصدی دوره چهاردهم: پس از سقوط هلی‌کوپتر ابراهیم رئیسی کشور وارد انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری شد. این انتخابات در 8 تیر 1403 (جمعه گذشته) برگزار شد. 61 میلیون و 452 هزار و 321 نفر واجد شرایط بودند و از این تعداد 24میلیون و 535 هزار و 185 نفر در این انتخابات شرکت کردند و مسعود پزشکیان با کسب 10 میلیون و 415 هزار و 191 رای به همراه سعید جلیلی به 9میلیون و 473 هزار و 298 رای به دور دوم راه پیدا کردند.

البته که دلایل عدم مشارکت مردم در هر دوره از انتخابات متفاوت است و هیچ یک از دوره‌ها را نمی‌توان با هم مقایسه کرد و هر دوره را باید در شرایط اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خود تحلیل کرد.