کامبک خاتمی

دیده بان ایران- پریسا هاشمی: محمد خاتمی، رییس دولت اصلاحات برای اولین بار در تاریخ انقلاب پای صندوق‌های رای حاضر نشد تا شاید آبروی از دست رفته خود را ترمیم کند.

کمتر کسی انتخابات پرشور و عجیب دوم خرداد را از خاطر می‌برد. این روز در تاریخ به عنوان شور ایرانیان برای مطالبه تغییر و تحول ثبت شد. آن زمان «گفتگوی تمدنها» شعاری بود برای برقراری ارتباط با دول خارجی. آغوش استقبال از سرمایه‌گذاری‌ خارجی‌ها در کشور باز و فضا گفتمان کمی باز شد. هر چند برخی این موضوعات را تاب نیاورده و تعصبات افراطی باعث شد که حوادث تلخی همچون کوب دانشگاه و قتل‌های زنجیره‌ای در تاریخ ریاست‌جمهوری خاتمی رقم اما باز هم مردم پای او ماندند و ۸ سال متوالی از او حمایت کردند. جوانان او را سید خوبان نامیدند و تیپش را می‌پسندیدند، عقلا هم راه گفتمانش را.‌ حتی به پشتوانه او پوشیدن شلوار برمودا و شال کلاه برای دختران مد شد. اما بزرگترین ایراد به دوره ریاست جمهوری او، این است که نتوانست در طول ۸ سال فردی را همچون خود پرورش دهد تا جانشینی مقتدر برای او در ریاست جمهوری باشد نه آنکه محمود احمدی‌نژاد به جای او تکیه بزند. البته احمدی نژاد تنها به دلیل نبود کاندیدای قوی به پاستور نرسید، بلکه کم کاری دولت اصلاحات طی ۸ سال برای توسعه و ارتقا سطح دانش نیز تاثیر بسزایی در انتخاب احمدی نژاد و نابودی کشور داشت. دولت خاتمی نتوانست مردم را به آگاهی لازم برساند تا فریب شعارهای پوپولیستی را نخورند و این خلا اطلاعاتی، راه را برای رسیدن احمدی نژاد به بالاترین سطح مدیریت اجرایی کشور هموار کرد.

او در حوادث و اتفاقات سال ۸۸ در زمره مغضوبین قرار گرفت و نزدیک به جنبش سبز. از آن پس محدودیت‌هایی - نه همچون میرحسین موسوی - برای او اعمال گرفته شد اما صحبت‌ها او در ملاقات‌‌ها و دست نوشته‌هایش به نوعی منتشر می‌شد.

پر بیراه بیست بگوییم تمامی روسای جمهوری بعد از انقلاب - به استثنای آیت‌الله خامنه - مغضوب و هر کدام به روشی از گردونه قدرت خارج شدند. خاتمی هم مستثنی نشد از این قاعده. سال ۹۲ اما مردم به پشتوانه «تکرار می‌کنم» او بود که باز هم پای صندوق‌ها رفتند و حسن روحانی را انتخاب کردند. حتی سال ۹۶ با وجود نارضایتی‌های موجود با شعار «تکرار کنید» به روبان بنفش روحانی چنگ زدند اما روحانی و کابینه‌اش نتوانستند آرامش خاطری برای مردم به ارمغان بیاورند. در این میان از بین رفتن قشر متوسط که از دوره احمدی نژاد شروع شده بود به صورت کلی از بین رفت و دو قشر فقیر و غنی ماندند با شکاف طبقاتی، اختلاس‌ها، رانت‌ها، ریا و فریب‌ها. اختلاس‌ها حتی در دو سال عمر دولت سیزدهم به صورتی به میلیارد دلار گسترش یافت و دولت با توهم آمارسازی سعی در درست کردن شرایط جامعه داشت.

شیوه برخورد دولت روحانی با اعتراضات در آبان و دی ۹۸، بازار خاتمی در دوره دوم ریاست جمهوری حسن روحانی را سکه داخت و اعتبارش را به نوعی از دست داد. اعتباری که پشتوانه میلیونی داشت. اما حالا او برای بازگشت اعتبارش در انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شرکت نکرده است. برخی کارشناسان حوزه سیاست حتما این اقدام او را بدون مقاومت در مقابل فشارها میسر نشده است. از سوی دیگر برخی از فعالان سیاسی این اقدام او را در راستای بازپس‌گیری اعتبارش تحلیل می‌کنند. اعتباری برای تکراری دیگر در سال ۱۴۰۴ و چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری.