ناچیز شمردن توسعه کشاورزی خیانت است

دیده بان ایران: معرفی «‌ سید مصطفی میر‌سلیم» به عنوان کاندیدای حزب مؤتلفه اسلامی برای انتخابات آتی ریاست جمهوری یک خبر غافل‌گیر کننده بود نه به خاطر این میر سلیم می تواند نقشه انتخابات را عوض کند بلکه بیشتر به این سبب که سال ها بود از مهندس میرسلیم خبری نبود. او در این سال ها بیشتر سرگرم پروژه موتور ملی در یک شرکت بزرگ خودروسازی بوده و به جز جلسات حزب متبوع و مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور پررنگ سیاسی نداشته البته نقش مشورت‌دهی خود را همواره در عالی‌ترین سطوح حفظ کرده است. 36 سال قبل و در مرداد 1359 اولین رییس جمهوری (‌ابوالحسن بنی صدر) قصد داشت او را به عنوان نخست وزیر معرفی کند اما  پس از چند روز که فضای مجلس را مساعد ندید این پیشنهاد را پس گرفت. نه که افکار او به بنی صدر نزدیک باشد اما همین که گزینه اصلی حزب جمهوری اسلامی نبود برای رییس جمهور کفایت می کرد. میرسلیم البته در نامه ای رسمی به عنوان نخست وزیر معرفی نشد اما در هفته اول مرداد 1359 خبر معرفی او تیتر اول روزنامه ها بود و خود او هم نه تنها تکذیب نمی کرد بلکه با امام و بنی صدر ملاقات کرد و از رایزنی برای انتخاب وزیران نیز خبر می داد. او درآن زمان رییس شهربانی کل کشور بود و به خاطر سال هایی که در فرانسه اقامت داشت و تحصیل می کرد با بنی‌صدر آشنایی داشت هر چند که به لحاظ فکری به حزب جمهوری اسلامی نزدیک بود.

بیشترین موضع گیری های شما به مسائل صنعتی برمی گردد و گویی شما اهمیتی برای کشاورزی قائل نیستید!

پاسخ: استغفرالله! چطور ممکن است کشاورزی اهمیت نداشته باشد در حالی که جلوۀ اصلی خودکفای را در کشاورزی و در محصولات اساسی ان می بینیم. پس لاجرم باید به فکر توسعۀ کشاورزی باشیم. ناچیز شمردن آن خیانت است.

توسعۀ کشاورزی چه ویژگی دارد؟

ویژگی اصلی توسعۀ کشاورزی در پایداری آن است. هر انتقادی به دستاوردهای فعالیتهای کشاورزی بشود به نوعی ریشه در عدم پایداری دارد.کشاورزی بدون حفاظت از منابع طبیعی پایه و صیانت و توانمند سازی منابع انسانی جز در کوتاه مدت ارزشی ندارد.مثلا خودکفایی درمورد یک محصول اساسی برای یک یا دو سال و به قیمت ضایع شدن منابع آبی افتخار محسوب نمی شود.

وظیفۀ اصلی در توسعۀ کشاورزی کدام است؟

اولین وظیفه به نظر من امنیت غذایی است چه به لحاظ محصولات اساسی با تکیه بر تولید به کمک منابع داخلی تا سرحد خودکفایی، و چه به لحاظ تأمین سلامت مواد غذایی. البته در کنار این وظیفۀ اصلی باید به اصلاح الگوی مصرف نیز توجه کرد و همچنین در زمینه هایی که کشورمان مزیت نسبی دارد از صادرات غفلت نشود. اینها مواردی است که قطعا باید پشتیبانی شود.

مشکل عمدۀ کشور ما در توسعۀ کشاورزی چیست؟

کشاورزی در ایران در طول تاریخ با مشکل آب مواجه بوده است و برای دستیابی به آب مشاجرات و خونریزیها و قتلها رخ داده است. بنابراین اگر می خواهیم پایداری در توسعۀ کشاورزی داشته باشیم، بهره وری از آب را ، بدون فراموش کردن سایر نهاده ها، در تولید محصولات کشاورزی ، باید در سرلوحۀ بررسی های پژوهشی و اقدامات علمی قراردهیم. روش غرق­آبی در اغلب موارد منسوخ است و باید جایگزین شود با روشهای جدید آبیاری. کشور ما به طور متوسط از 250 میلیمتر در سال بارش برخوردار است و جزو کشورهای خشک محسوب می شود که در آنها استفادۀ صرفه جویانه از آب حرف اول را می زند. البته این به مفهوم تعطیل کشاورزی نیست بلکه باید روشهای قدیمی را که توأم با تبخیر فراوان و اتلافات آب است کنار گذاشت و روشهای جدید آبیاری را به کاربرد و بهره وری از آب را به حداکثر آن رساند. ما می دانیم که کشورهایی با فقط 50 میلیمتر نزولات آسمانی سالانه محصولات باغداری مرغوبی را صادر می کنند. پس افزایش بهره وری آب برای ما حیاتی است بویژه وقتی سرنوشت غمبار سفره های آب زیرزمینی را بررسی می کنیم که در بسیاری از مناطق با ازبین رفتن شبکۀ ارزشمند و سنتی قناتها و شور شدن آب چاههای عمیق و فرونشست زمین مواجه شده است و چون در اغلب موارد تجدید ناپذیر شده، زنگ خطر بسیار جدی را به صدا درآورده است.

این اقدامات مستلزم سرمایه گذاری است؛ چگونه می توان سرمایۀ مورد نیاز را به سمت کشاورزی سوق داد؟

پاسخ: آن سرمایه گذاری، در واقع قیمت رسیدن به خودکفایی در محصولات اساسی است و نباید از آن دریغ شود. اجمالا در قانون هدفمندی یارانه ها نیز هوشمندانه پیش بینی تخصیص اعتبار بدان منظور شده است. ای کاش دولتها امکانات ذیقیمت حاصل از هدفمندی یارانه ها را واقعا با اولویت دادن به افزایش تولید پایدار بکار گیرند و آن را با توزیع نامناسب و سیاسی اسراف نکنند.

آیا ساختار کنونی بخش کشاورزی جوابگوی وظائف راهبردی این بخش است؟

پاسخ: اگر بخواهیم کشاورزان را بویژه به رعایت اندازه های فنی  و اقتصادی واحدهای تولیدی تشویق بکنیم و امور اقلیمی و اجتماعی مناطق مختلف را منظور کنیم و در واگذاری منابع آب و خاک موفق شویم  و تشکلهای صنفی و تخصصی و اجتماعی و اقتصادی را توسعه بدهیم و تقویت کنیم، باید ساختار و نظام بهره برداری کشاورزی را اصلاح کنیم. ضمنا پیش بینی مناسب برای جذب سرمایه و پوشش بیمه و متعادل کردن سود در فعالیتهای کشاورزی نسبت به سایر بخشها لازم است.

کشاورزان در ایران طبقۀ زحمتکش و کم توقعی اند؛ آیا به نظر شما آنها در مقایسه با سایر گروههای اجتماعی فراموش نشده اند؟

انصافا کشاورزان و دامداران سنتی و عشایر و روستاییان از طبقات بسیار زحمتکش کشورند که توسعۀ کشاورزی ما و بهبود کیفیت مواد و فرآورده های غذایی  با حفظ رقابت پذیری آنها، در قید بهبود درآمد و رفاه آنان و تأمین امکانات کار و زندگی شرافتمندانه و رفع فقر آنها است. این بهبود باید با استقرار صنایع تبدیلی و خدماتی نوین در روستا تقویت شود.