رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی قم: فضای مجازی مردم را تبدیل به ربات کرده و بصیرت را از آنان می گیرد

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ حجت‌الاسلام یحیی جهانگیری، رئیس نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در قم در نوزدهمین نشست از سلسله نشست‌های دین و فضای مجازی با عنوان «موانع اندیشه و حکمت در دنیای فضای مجازی» بیان کرد: فضای مجازی علیرغم فوائد و جنبه‌های مثبتی که دارد، موجب ایجاد چالش‌هایی نیز شده است. یکی از این مشکلات، کاهش حکمت بصیرت است.

وی با اشاره به این نکته که حکمت به معنی آینده نگری است، به عنوان مقدمه توضیح داد: دانش سه مرحله دارد، در مرحله اول که آگاهی (علم) نام دارد، فرد صرفا به جمع‌آوری اطلاعات می‌پردازد. در مرحله بعد که معرفت است، فرد اطلاعات جمع‌آوری شده را ارزیابی کرده و نظرات جدید خلق می‌کند و در مرحله سوم که همان بصیرت(حکمت) است، فرد توانایی پیش‌بینی آینده را پیدا میکند. نکته در این است که فرد پس از طی مراحل اول و دوم نباید در همانجا متوقف شود. حال آن که فضای مجازی ما را از رسیدن به مرحله سوم باز میدارد.

بنابر گزارش دیده بان ایران؛ استاد حوزه و دانشگاه سپس درضمن بیان مقایسه‌ای بین گذشته و حال افزود: در فقه گفته می‌شود که دونوع استقراء وجود دارد، تام و ناقص. استقراء تام استقرائی است که درآن تحقیقات کامل است یعنی فرد تمام منابع مربوطه را بررسی کرده است. لذا درگذشته یک پژوهشگر مجبور بود راه‌های طولانی و سخت را طی کرده و به مناطق مختلف سفرکند تا بتواند به منابع دست اول و صحیح دسترسی پیدا کرده و اطلاعات را جمع‌آوری کند. به همین دلیل درگذشته برخی اندیشمندان این نوع از پژوهش را غیرممکن می‌دانستند زیرا ممکن نبود فرد بتواند به تمام منابع دسترسی پیدا کند. لذا آنها به استقراء ناقص اکتفا می‌کردند. اما امروزه فضای مجازی اطلاعات را به راحتی در دسترس مردم قرار داده وبه استقراء تام کمک می‌کند. با اینکه ظاهرا این یک جنبه مثبت از فضای مجازی است اما سوال اساسی این است که چه کسی این اطلاعات را در اختیار دیگران قرار میدهد؟ هدف او چه بوده است؟ ملاک او در اینکه مطلبی مهمتر از بقیه است و باید در اختیار دیگران باشد و یا کم اهمیت‌تر است و مردم نباید از آن مطلع شوند چیست؟ پس بدین صورت مردم خودشان در گرداوری اطلاعات نقشی ندارند و صرفا آنچه را که فضای مجازی با اهدافی خاص برای آنها مهیا کرده را به عنوان دانش می‌پذیرند. علاوه براین، این اطلاعات آنقدر زیاد و متفرق‌اند که تمام ذهن و وقت مخاطب را پُرکرده و به همین دلیل ممکن است او دیگر وقت و حوصله تحلیل آن اطلاعات را نداشته باشد. پس با این وجود چگونه ممکن است فرد به حکمت و بصیرت برسد.

وی با بیان یک داستان گفت: مردی روستایی به درجات بالای علم رسیده بود. یک اندیشمند از او پرسید شما چه منابعی را مطالعه کرده‌اید. او پاسخ داد من فقط یک کتاب داشتم و فقط همان کتاب را خواندم. اندیشمند شگفت‌زده پرسید این چگونه ممکن است؟ مرد روستایی گفت من همان کتاب را بارها و بارها مطالعه و در مطالب آن اندیشه کردم. به همین دلیل توانستم خودم به کمک قدرت تحلیلم به نکات جدید دست پیداکنم.

بنابر گزارش دیده بان ایران؛ حجت الاسلام جهانگیری به عنوان جمع بندی گفت: فرایند دانش سه مرحله دارد که عبارت‌اند از علم یعنی جمع‌آوری اطلاعات، معرفت یعنی ارزیابی اطلاعات و درآخر، حکمت که به معنی پیشبینی و آینده‌نگری است. فضای مجازی درکنار این جنبه مثبت که اطلاعات را به آسانی در دسترس همگان قرارداده دارای خلل‌ها و مشکلاتی است که هر کاربری باید نسبت به آن آگاه باشد. اولین مشکل، رباتی شدن مردم است به این معنی که مردم حجم زیادی از داده را دریافت می کنند درحالی که زمان و قدرت تحلیل آنها را ندارند. به علاوه که معلوم نیست چه کسی و با چه هدفی این اطلاعات را در اختیارشان قرار داده است و همین امر موجب کاهش حکمت (بصیرت) و عدم آینده‌نگری درآنان می‌شود.