ناگفته های۳۶۰ درجه دریانوردی دور دنیا

به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ هادی محمدی، دکترا روابط بین‌الملل در یادداشتی نوشت:

سفر به دور دنیا، یک پیشنهاد جذاب و رویایی است آن هم وقتی با یک ناو و یک ناوشکن نظامی باشد. ماموریتی 65 هزار کیلومتری که به تازگی دو ناو ایرانی پس از 8 ماه توانستند آن را با موفقیت به پایان برسانند و در عرصه دریانوردی ایران، منطقه غرب آسیا و جهان اسلام تاریخ سازی کنند. این موفقیت که با شجاعت و توان بالای کارکنان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران محقق شده، بهانه ای شد تا جزئیات بیشتری از این ماموریت سخت اما پرتجربه را بررسی کنیم؛ جزئیاتی که تاکنون نشنیده اید اما برای اولین بار توسط دریانوردان نظامی و غیرنظامی ایرانی تجربه شده و درگزارش پیش رو می خوانید.

نرم افزاری که 50 سال آینده هواشناسی را پیش بینی می کند 

اعزام ناوگروه 86 شامل ناوبندر مکران و ناوشکن تمام ایرانی دنا به چنین ماموریت مهم و خطرناکی مقدمات زیادی نیاز داشت و بهترین تجربه قابل اتکا نیزاعزام ناوگروه 75 بود که سال 1400 از بندرعباس شروع کرد و با عبور از آفریقای جنوبی وارد اقیانوس اطلس شد و تا سن پترزبورگ رفت و از مسیر دریای مدیترانه و دریای سرخ به کشور بازگشت. اگرچه این سفر تجربیات زیادی برای نیروی دریایی داشت، اما هنوز از جهاتی از جمله هواشناسی بدون اثرپذیری از تحریم‌ها ، نیاز به تقویت توان نیروی دریایی ارتش احساس می شد، چراکه تحریم‌ها دست نیروی دریایی را در هواشناسی با ماهواره بسته بود و دارندگان چنین فناوری مهمی، اطلاعاتش را به ایران نمی‌دادند، به همین دلیل متخصصان نیروی دریایی با همکاری شرکت‌های دانش بنیان ایرانی اطلاعات 50 سال هواشناسی و جو اقیانوس را پیاده و یک نرم افزار تولید کردند که با 2 درصد خطا می تواند بگوید تا 20 سال آینده وضعیت هوای اقیانوس چگونه است. این نرم افزار ابزاری راهبردی برای آینده کشتیرانی نظامی و غیرنظامی کشور است که به خوبی عیار و صحیح بودن خود را در این ماموریت به نمایش گذاشت. غیر از نرم افزار هواشناسی، برای عبور از آب‌های خروشان اقیانوس ظاهرا آرام به نرم افزاری نیاز بود که با انجام محاسبات تعادل، در هوای ناپایدار به کشتی کمک کند. این هم جزو تحریم‌ها بود و کسی آن را به ایران نمی داد و همین باعث شد متخصصان ایرانی دست به کار شوند و نرم افزاری بسازند که می تواند محاسبات توزیع وزن از یک قایق تا ابعاد بزرگ شناور را انجام دهد. همین محاسبات دقیق بود که به کار ناوشکن دنا در آب‌های خروشان اقیانوس آرام آمد. داستان این است که نیروی دریایی برای حل مشکل نداشتن تجربه قبلی در مسیر دور دنیا به ویژه اقیانوس آرام از دو کاپیتان قدیمی نفتکش‌های غول پیکر 300 هزار تنی استفاده کرد که قبلا تا پاناما رفته بودند اما آن‌ها می گفتند با ناو دنا که تنها 1200 تن وزن دارد و برای چنین دریایی سبک است، نمی شود از اقیانوس آرام عبور کرد، با این حال نرم افزار محاسبات توزیع وزن به داد نیروهای ایرانی رسید و توانستند با استفاده از آن و به کمک ناوشکنی که ایران ساخته بود اما توان بالایی از خود به نمایش گذاشت، از آب‌های پرتلاطم اقیانوس آرام به سلامت بگذرد و حالا در کرانه های ایران عزیز آرام بگیرد. نکته دیگر در سفر اخیر به دور دنیا، تقویت موضوع مهم دیپلماسی دفاعی در مقایسه با ناوگروه 75 بود. در آن جا تقریبا بدون توقف خاصی به سن پترزبورگ رفتیم و بازگشتیم اما این جا با توجه به نگاه و تاکید رهبری، سعی شد ناوگروه در چند کشور پهلو بگیرد و به همین دلیل بنادر بمبئی در هند، جاکارتا در اندونزی، ریودوژانیرو در برزیل، کیپ تاون در آفریقای جنوبی و صلاله در عمان پذیرای ناوگروه 86 ما شدند و دیدارهایی نیز با هدف دیپلماسی دفاعی انجام شد.

تعجب و اعتراض استرالیایی ها 

با همه این مقدمات، سفر در انتهای شهریور 1401 آغاز شد، آن هم با دو شناور نظامی، یکی ناوشکن 1200 تنی دنا که کاملا ساخت ایران است و سال 99 به نداجا ملحق شد و ناوبندر یا همان ناو پشتیبانی 100 هزار تنی مکران که آن هم به روز و تجهیز شده توسط متخصصان ایرانی بود. نام آن ناوگروه 86 شد چون این هشتادو ششمین ناوگروهی بود که از سال 88، جمهوری اسلامی ایران به آب‌های آزاد اعزام می کرد. قرار این بود که ناوگروه 86 سفر رویایی خود را از سمت شرق شروع کند و از غرب بازگردد و برهمین اساس ابتدا به بمبئی در هند رسید و در ادامه در جاکارتای اندونزی پهلو گرفت. سپس  ناوگروه از خط استوا گذشت و وارد اقیانوس آرام شد. از این به بعد مسیر کاملا برای ایرانی ها جدید بود و قبلا تجربه نکرده بودند. دنا و مکران از کنار آب‌های استرالیا عبور کردند تا جایی که گفته شده صدایشان بلند شد و به دلیل فشار آمریکا حاضر به پهلوگیری ناوگان ما نشدند، البته شاید بیشتر نگران و متعجب شدند که ایران در تحریم چگونه توانسته با دو ناو ساخته ایران و تجهیز شده توسط ایرانی ها به شرق اقیانوس هند برسد و بالاتر از آن، وارد اقیانوس آرام شود، اما هرچه بود مجبور شدند این عبور با افتخار و اقتدار را بپذیرند و شاهد باشند و برای دوستان غربی خود تعریف کنند.

جیغ بنفش فرانسه و پاسخ نیروی دریایی

اما قرار بود این گروه پرماجرا ،ماجراهای بیشتری را در ادامه ماموریت مهم خود تجربه کنند. در بخش‌های ابتدایی مسیر عبور از اقیانوس آرام، ناوگروه 86 باید از میان جزیره هایی که مستعمره فرانسه بودند (مجمع الجزایر پلونزی) ادامه راه می‌داد. در این زمان بود که فرانسوی ها اعتراض کردند که چرا ناوهای ایرانی به جزایرشان نزدیک شده‌اند، حتی کار به احضار کاردار ایران در فرانسه کشید اما نیروی دریایی ارتش با یک پاسخ حقوقی و با استفاده از قوانین فرانسوی ها، آن‌ها را ساکت کرد. داستان این بود که نیروهای ما از کنار جزایر فرانسوی‌ها می گذشتند و آن‌ها مرز دریایی اول را  3 مایل تعریف کرده بودند و قانونی داشتند که می گفت کشتی ها برای استفاده از مناظر جزایر می توانند نزدیک شوند. ناوگروه ایران هم از این قانون استفاده کرد و نزدیک جزایر شد. جالب است که فرماندهان نیروی دریایی حتی پیشنهاد دادند چون ایران و فرانسه عضو آیونز (اتحادیه نیروهای دریایی اقیانوس هند) هستند یک رزمایش مشترک هم برگزار کنند که طرف فرانسوی قبول نکرد و گفتند در اقیانوس هند تمرین انجام دهیم، البته در همین محدوده، ناوگروه ایرانی در رزمایش ذوالفقار 1401 ارتش که در شمال اقیانوس هند و جنوب ایران برگزار می شد شرکت کرد، یک پهپاد عمود پرواز را به پرواز درآورد و تیراندازی شبانه هم انجام داد. حتی در بخشی که تیراندازی صورت گرفت به هواپیماهای گشت دریایی دشمن اجازه داده شد تا از بالای ناوگروه عبور و آمادگی رزمی ما را رصد کنند و ببینند تحریم‌های آن‌ها چقدر بی اثر بوده است.

ناوگروه 86 با عبور از جزایر پلونزی وارد بخش بزرگی از اقیانوس آرام شد که دیگر هیچ پناه و ساحلی وجود نداشت. در قسمتی از اقیانوس که خطرناک‌ترین بخش آن است، چند توفان اتفاق افتاد که به لطف خدا و با کمک همان نرم افزار هواشناسی اتفاق بدی نیفتاد و در حالی ناوهای ما به سلامتی عبور کردند که در همان توفان‌ها ناو تایلندی که آمریکایی‌ها ساخته بودند، در 200 مایلی ناوگروه ایرانی غرق شد. با همه سختی‌ها، پس از عبور از بیشترین عرض اقیانوس آرام به طول 8000 مایل دریایی یا حدود 15 هزار کیلومتر، سرانجام ناوگروه در جنوبی ترین قسمت این اقیانوس یعنی در نزدیکی آب‌های قطب جنوب از تنگه ماژلان که در آب‌های شیلی قرار دارد، گذشت و وارد اقیانوس اطلس جنوبی شد.

یک شهر دریایی مجهز در ناوبندر مکران 

از نکات جالب این دریانوردی، مجهز بودن ناوگروه به آخرین امکانات مورد نیاز بود. شاید باورش برای مردم ما سخت باشد که بدانند ناوبندر مکران اولین بیمارستان دریایی کاملا مجهز را با بهترین تجهیزات دارد. یونیت پرتابل دندان‌پزشکی و رادیولوژی پرتابل دارد و یک تیم 20 نفره پزشکی ناوگروه را همراهی می کردند. شبیه بهترین بانک خونی که در تهران وجود دارد، در مکران ایجاد شد تا جایی که در هشت ماه دریانوردی مکران، سه عمل جراحی موفق در همان زمانی که ناوگروه در اقیانوس آرام طی مسیر می‌کرد و هیچ پناهی نداشت، انجام شد. در دو شناور حتی نان تازه پخت می شد و چنان به لحاظ پشتیبانی کار با دقت و قدرت صورت گرفت که در بنادری که پهلوگیری می شد، تنها میوه و سبزی تازه که برای سلامتی بسیار مهم است، بارگیری می شد و نیاز دیگری وجود نداشت.

عبور از تنگه ماژلان و تاثیر سوت فغانی بر دریانوردی دور دنیا

ناوگروه به شیلی که نزدیک شد، شیلیایی‌ها با وجود فشار دشمنان مجوز دادند تا از تنگه ماژلان که نام دریانورد بزرگ تاریخ جهان  را بر آن نهاده اند، عبور کند و حتی بهترین راهنمای خود را به عنوان مشاور ناوگروه ما قرار دادند تا اتفاقی رخ ندهد و این برای اولین بار در تاریخ دریانوردی ایران بود که یک شناور ایرانی از تنگه ماژلان عبور می کرد. پس از گذر از ماژلان، ناوگروه 86 با موفقیت وارد اقیانوس اطلس جنوبی شد و دریانوردی خود را به سمت شمال ادامه داد. حتی اطراف جزایر فالکلند که تحت پرچم انگلیس قراردارد  هم گشت زنی انجام داد. نکته جالب دیگر این دریانوردی در این بخش اتفاق افتاد و در حالی که طرف ایرانی علاقه داشت در بنادر اوروگوئه که روابط خوبی با کشورمان دارد، پهلوگیری داشته باشد و آن‌ها هم علاقه داشتند، یک اتفاق عجیب مانع این کار شد. ماجرا از این قرار بود که همزمان مسابقات جام جهانی در قطر پیگیری می شد و آقای فغانی در یکی از دیدارهای تیم فوتبال اوروگوئه در قطر پنالتی اعلام کرد که باعث حذف این تیم شد. همین سوت سبب شد تا مسئولان اوروگوئه با بیان این که الان فضای این کشور علیه ایران شده است، از پذیرش ناوگروه منصرف شوند و این گونه فوتبال و سیاست و نیروی دریایی در هم آمیختند.

ناوگروه ایرانی و دردسر تفاوت‌های فرهنگی با ریودوژانیرو

ناوگروه در ادامه ماموریت پرماجرای خود، در کنار سواحل آمریکای جنوبی به سمت شمال دریانوردی کرد و در بندر ریودوژانیرو در برزیل پهلو گرفت. حضور در ریودوژانیرو همزمان شد با جشنواره بسیار معروف و سالانه‌ای که هر سال این شهر میزبان آن است و از حدود 4 میلیون گردشگر خارجی پذیرایی می کند. جشنواره‌ای که اگرچه مطابق با فرهنگ و رسوم برزیل است اما تفاوت‌های عمیقی با فرهنگ ایرانی و اسلامی ما دارد و همین موضوع باعث شد تا ناوگروه با تاخیر در بندر ریو پهلوگیری کند و اتفاقا زمانی وارد بندر شد که مصادف بود با ایام صد و بیستمین سالگرد آغاز ارتباط ایران و برزیل در زمان مظفرالدین شاه که از همین ریودوژانیرو هم شروع شده بود. معمولاً وقتی شناورهای نیروهای دریایی پس از دریانوردی طولانی می‌خواهند وارد یک شهر بندری شوند، مردم، آن شهر را ترک می‌کنند چون نگران می‌شوند، اما برای ناوگروه جمهوری اسلامی، موضوع فرق داشت و مردم با مشاهده رفتار نیروهای ما تعجب کردند و باعث شد تا از حضور نیروهای ما استقبال هم بشود.

پس از ریودوژانیروی برزیل، ناوگروه عازم شرق اقیانوس اطلس جنوبی شد و این بار در جنوبی‌ترین نقطه اطلس به بندر کیپ تاون آفریقای جنوبی رسید، نقطه ای که دیگر برای ایرانی ها تجربه اول نبود و ناوگروه 75 از آن عبور کرده بود. پس از آن نیز مسیر برای ناوگروه ما غریبه به حساب نمی‌آمد و اقیانوس هند از جنوب به شمال درنوردیده شد، ناوگروه از تنگه موزامبیک عبور کرد و با گذشتن از خلیج عدن در آخرین ایستگاه یعنی بندر صلاله عمان نیز توقف داشت. این سفر پرماجرا به دور دنیا پس از هشت ماه در 30 اردیبهشت 1402، متشکل از ناوشکن دنا که به طور کامل ساخت ایران است و همه آزمایش‌های سخت را در سخت ترین شرایط پاس کرد و نشان داد کشتیرانی و کشتی سازی ما در سطح بسیار بالای دنیا قرار گرفته به همراه ناوبندر مکران که اگرچه ساخت ما نبود اما داخل آن تعمیرات سنگین انجام گرفت و جایی کم نیاورد و نیاز به پهلوگیری برای تعمیرات پیدا نکرد، در بندرعباس به پایان رسید و بیش از 300 نیروی این دو ناو به آغوش گرم خانواده های خود بازگشتند، آن هم بدون هیچ تلفات و هیچ اتفاق بزرگ پیش بینی نشده ای. این سفر بزرگ و رویایی نشان داد که ایران اسلامی پس از سال‌ها تلاش و روی پای خود ایستادن، امروز به این خودباوری رسیده که در هر نقطه ای از اقیانوس‌ها می‌تواند حضور پیدا کند و این وعده امیر دریادار شهرام ایرانی که شهریور سال 1400 در گفت‌وگو با خراسان داده بود، «ان‌شاءا... شاهد خواهید بود که پرچم مقدس ایران در جای‌جای اقیانوس‌های جهان بدرخشد و ما سعی می کنیم در آینده‌ای که خیلی دور نباشد، سفر به دور دنیا اتفاق بیفتد» در کمتر از یک سال و نیم محقق شد.

خانواده، بزرگ‌ترین پشتیبان کارکنان یک ناو 

اما شاید به دور از انصاف باشد که این گزارش را در حالی به پایان برسانیم که حرفی از خانواده این نیروها نزنیم. خانواده هایی که کارشان اگر بیشتر از کار آنان نباشد، کمتر نیست و توانستند فراغ 8 ماهه را با همه مشکلات و سختی‌ها تحمل کنند و به افراد حاضر در این ماموریت تاریخ ساز فشاری نیاورند. با این حال سعی شده بود تا حتی در بدترین شرایط، خانواده ها هر دو یا سه روز با عزیزانشان در ناوگروه ارتباط داشته باشند. خانواده ها برای بهتر شدن حالشان به سفر زیارتی مشهد اعزام شدند و بخش‌های پشتیبانی از خانواده‌ها در همه شادی‌های آن‌ها سعی کردند تا جای خالی همسران کمتر احساس و مشکلات آن‌ها به سرعت رفع شود. در این مدت برخی از کارکنان حاضر در ناوگروه صاحب فرزند شدند، یعنی شرایط همسرشان هنگام اعزام به ماموریت به گونه‌ای بود که قرار بود فرزند به دنیا بیاورند اما آن‌ها حضور در این ماموریت حساس را ترجیح دادند. حتی یکی از شروط نیروی دریایی برای افراد حاضر در این ماموریت، اجازه خانواده شان بود و افراد بدون این اجازه به ماموریت دریانوردی 360 درجه نیامدند. در حین این ماموریت، افرادی بودند که فرزندانشان بیمار بودند و در حین ماموریت به رحمت خدا رفتند یا حتی برخی اقوام مانند خواهر، برادر، پدر و مادرشان دار فانی را وداع گفتند اما هیچ‌کدام از این اتفاقات در روحیه نیروهای ناوگروه ۸۶ تاثیری نداشت.

منبع: دیپلماسی ایران