اگر دیپلماسی ما در پاریس نبود امروز شاهد انقلاب نبودیم/انقلاب مارکسیستی هیچ‌گاه مدنظر امام نبود
چرا انقلاب شد؟ فکر می‌کنم به عنوان کسی که جوانی‌اش را برای انقلاب گذاشته و مسولیت‌هایی که داشتم، باید به نسل‌های بعد خودم که چرا انقلاب کردیم پاسخگو باشم؟
محمد توسلی در میزگرد " چرا انقلاب شد" که عصر امروز از سوی انجمن اندیشه و قلم برگزار شد، گفت: فکر می‌کنم به عنوان کسی که جوانی‌اش را برای انقلاب گذاشته و مسولیت‌هایی که داشتم، باید به نسل‌های بعد خودم که چرا انقلاب کردیم پاسخگو باشم؟
او با بیان اینکه مرحوم مهندس بازرگان در اولین سالگرد انقلاب اسلامی نیز به طور دقیق به این سوال پاسخ دادند، اظهار کرد: شاه تمام موانع قانونی را زیر پا گذاشته بود و مجموع عملکردش شرایطی را فراهم کرد که انقلاب به وجود بیاید.
اولین شهردار تهران پس از پیروزی انقلاب اسلامی یادآور شد: انقلاب اسلامی دارای دو سطح است، از سال ۵۴ تا ۵۷ انقلاب فرهنگی و اجتماعی بود. انقلابی که در ادبیات مارکسیستی مبتنی بر خون‌ریزی است، هیچ گاه مد نظر معمار کبیر انقلاب نبود. آن چه که بعدا اتفاق افتاد در این زمینه ناشی از اختلاف سلیقه‌های متفاوتی بود که در دی و بهمن پیش آمد و باعث شد انقلاب از راه طبیعی خود دور شود اما در انتها به پیروزی رسید.
توسلی ادامه داد: انقلاب از دوران نهضت ملی شدن شروع و ادامه پیدا کرد تا به انقلاب اسلامی رسید. از دهه ۴۰ ما شاهد بودیم فاز جدیدی از مبارزات سیاسی آغاز شد. در آن زمان مشخص شد که انقلاب از راه قانون میسر نیست، انقلاب از راه مذاکره و موارد مشابهی که در جهان مد نظر بود در سال ۵۷ با شکست مواجه شد اما نهضت روحانیت توانست با رمز گشایی از چهره جدید شاه و نظریه‌هایی که مطرح می‌شد اطرافیان شاه مقصر هستند را باطل کند.
عضو ارشد نهضت آزادی گفت: شاه پایه استبداد بود و تا زمانی که وجود داشت مردم نمی‌توانستند به خواسته‌های مدنی خود برسند. انقلاب در سال ۵۴ تا ۵۷ به قدری عمق داشت که توانست پیروز شود.
او با تاکید براینکه آن چه که در ۲۲ بهمن رخ داد مردمی و اصیل بود، اظهار کرد: شما هیچ انقلابی را نمی‌بینید که مردم به این قدر حضور و شرکت داشته باشند. شعارهای مردم در روزهای تاسو و عاشورا این بود که ما شاه نمی‌خواهیم. ۳۸ درصد شعارهای مردم در آن زمان ضد استبداد بود، ۳۱درصد انقلابی و جمهوری اسلامی، ۱۶ درصد در همسو بودن با امام خمینی و ۱۵ درصد یاد گذشتگان بود.
توسلی افزود: نوع شعارهایی که داده می‌شد، نشان می‌دهد که مردم نگاه ضد سلطه بیگانگان دارند و شاه را مقصر اصلی ماجرا می‌دانستند. امام خمینی در پاریس هم دیدگاه‌های ضد سلطه داشتند و آن‌ها را بیان می‌کردند.
اولین شهردار تهران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در پایان گفت: یکی از عواملی که نقش موثر در انقلاب داشت، نقش دیپلماسی انقلاب بود که از اواخر سال ۵۶ آغاز شد که هدف آن تقویت جنبش‌های اجتماعی و کاهش حمایت‌های نیروهایی بودکه پشت شاه ایستاده بودند. اگر دیپلماسی ما در پاریس نبود امروز شاهد انقلاب نبودیم.
