عضو هیئت رئیسه کمیسیون اصل نود مجلس: خطوط قرمز در توافق احیای برجام رعایت نشده است/ هیچ تضمینی در توافق هسته ای وجود ندارد/ راستی‌آزمایی به عهده خود آمریکا و اروپا گذاشته شده؛ ایران دخالتی ندارد
حجت‌الاسلام سیدمحمود نبویان عضو هیئت رئیسه کمیسیون اصل نود مجلس طی یادداشتی نکات مهمی درباره جزییات توافق هسته ای مطرح کرده است. مهم ترین نکته در یادداشت این نماینده مجلس عدم تضمین آمریکا به ایران و مشروط شدن فروش نفت به دیگر کشورها با نظر آمریکایی ها است
به گزارش سایت دیده بان ایران، حجت‌الاسلام سیدمحمود نبویان نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی طی یادداشتی نکاتی را درباره توافق احتمالی احیای برجام مطرح کرده است.
بنابر گزارش دیده بان ایران، متن کامل یادداشت نبویان بدین شرح است:
۱- در صورتی در توافق هسته‌ای جدید، منافع ملت ایران تامین می‌شود که اولا: آمریکا تضمین دهد که از برجام خارج نمی‌شود، ثانیا در صورت ورود آمریکا به برجام، مکانیسم ماشه را اعمال نمی‌کند و ثالثا: تحریم جدیدی و یا تحریم‌های برداشته شده را دوباره وضع نمی‌کند، روشن است بدون این تضامین، مشکل تحریم به‌حال خود باقی بوده و در نتیجه، موجب خسارت به منافع اقتصادی ملت ایران می‌شود.
۲- صادرات نفت به هر میزان و به هر کشوری که لازم باشد، باید آزاد باشد.
۳- انتقال پول به‌صورت بانکی بدون هیچ مشکلی و مطابق نظر ملت ایران انجام شود.
۴- تحریم کانورژن یعنی تبدیل ارز به ارز دلخواه ملت ایران باید بدون مشکلی انجام گردد.
۵- سرمایه‌گذاران خارجی بتوانند در ایران سرمایه‌گذاری کرده و روابط اقتصادی آزاد برقرار کنند.
۶- پول‌های مسدودشده ایران به راحتی به ایران برگردد.
۷- جهت تضمین شروط بیان‌شده، ملت ایران باید ادعا‌های آمریکا و اروپا در رفع تحریم‌ها را راستی‌آزمایی کند.
مقام معظم رهبری در مورخ ۹۹/۱۱/۱۹ سیاست نظام در مورد لغو تحریم‌ها و مساله مهم راستی‌آزمایی را چنین اعلام داشته‌اند:
«ایران از اول به تمام تعهدات برجامی خودش عمل کرد، جمهوری‌اسلامی به تمام تعهدات برجامی عمل کرد، آن‌ها نقض کردند. ما حق داریم برای ادامه برجام شرط بگذاریم و این شرط را هم گذاشتیم و گفتیم و هیچ کس هم از آن عدول نخواهد کرد، و آن این است که اگر می‌خواهند ایران به تعهدات برجامی –که چند تعهد آن را لغو کرده- برگردد، باید آمریکا تحریم‌ها را لغو بکند، آن هم نه به زبان و روی کاغذ که بگوید لغو کردیم، نه، بایستی در عمل تحریم‌ها را لغو کنند و ما راستی‌آزمایی کنیم و احساس کنیم که درست تحریم‌ها لغو شده، آن وقت ما هم به این تعهدات برجامی بر می‌گردیم، این سیاست قطعی جمهوری‌اسلامی است و مورد اتفاق مسئولان کشور هم هست و از این سیاست برنخواهیم گشت.»
همچنین در ۱۴۰۰/۰۱/۰۱ فرموده‌اند:
«سیاست کشور در باب تعامل با طرف‌های برجامی و در باب خود برجام، صریحا اعلام شده، از این سیاست هیچ تخطی نباید کرد، این سیاستی است که اعلام شده، مورد اتفاق هم بوده، یعنی این‌جور نیست که این سیاست، سیاست استثنائی‌ای باشد در بین سیاست [های دیگر]، نه، این سیاستی است که مورد اتفاق همه بوده. آن سیاست هم عبارت از این است که آمریکایی‌ها باید تمام تحریم‌ها را لغو کنند، بعد ما راستی‌آزمایی خواهیم کرد، اگر چنانچه به معنای واقعی کلمه لغو شده بود، آن وقت ما به تعهدات برجامی‌مان بر می‌گردیم، یعنی بدون هیچ مشکلی به تعهدات برخواهیم گشت، این سیاست قطعی است، قول آمریکایی‌ها را [هم]معتبر نمی‌دانیم این‌که بگویند ما بر می‌داریم و روی کاغذ بردارند، این فایده‌ای ندارد، عمل لازم است، باید در عمل تحریم‌ها را بردارند، ما هم راستی‌آزمایی کنیم و مطمئن بشویم که تحریم‌ها برداشته شده، آن وقت با تعهدات‌مان عمل می‌کنیم.»
در قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران که در تاریخ ۹۹/۰۹/۱۲ در مجلس، مصوب شده است، اقدام دولت ایران در انجام تعهدات هسته‌ای برجامی مشروط به لغو کامل تحریم‌ها و گزارش آن به مجلس و بررسی مجلس می‌باشد:
«ماده ۶- دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشور‌های متعاهد از جمله کشور‌های ۴+۱ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند»
در ماده هفتم نیز آمده است:
ماده ۷- چنانچه کشور‌های متعاهد از جمله کشور‌های ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) نسبت به اجرای تعهدات خود و رفع کامل تحریم‌ها از جمله هسته‌ای، نظامی، حقوق بشری و امثال آن علیه جمهوری اسلامی ایران اقدام کنند، دولت موظف است گزارش دقیق اقدامات انجام شده را به مجلس ارائه کند. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و نیز کمیسیون انرژی مجلس ارزیابی خود را نسبت به این گزارش به منظور تعیین تکلیف در مجلس، به مجلس شورای اسلامی به استناد بند (۷) ماده (۴۵) قانون آیین‌نامه داخلی مجلس ارائه می‌کنند.».
اما متاسفانه خطوط قرمز ترسیم‌شده نظام– حتی براین فرض که محور مذاکرات و نیز سقف مطالبات ما برجام باشد- رعایت نگردیده است، که اجمالا چند مورد را بیان می‌کنیم:
(۱) - متاسفانه بجای اخذ تضمین قانونی به عدم خروج آمریکا از برجام، سخنرانی بایدن در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۱ (۸آبان۱۴۰۰) به عنوان یک تضمین محکم و روشن مورد قبول واقع شده است. (بند ۱-۵ تصمیم کمیسیون‌مشترک)
(۲) - سخنرانی بایدن به عنوان تضمین برای سرمایه‌گذاری و فعالیت اقتصادی در ایران مورد قبول و قابل تکیه قرار گرفته است. (بند۴-۵ تصمیم کمیسیون‌مشترک)
(۳) - آمریکا تعهد و تضمین نداده است که تحریم‌های رفع‌شده را دوباره وضع نکند، بلکه آمریکا در این توافق مجاز است ملت ایران را تحریم مجدد کند و صرفا به‌شرط پایبندی کامل ایران به برجام، به سرمایه‌گذاران، ۳۶۵روز فرصت داده است که از ایران خارج شوند. (بند۷-۵ تصمیم کمیسیون مشترک)
(۴) - قبل از این‌که آمریکا تحریم نفتی و بانکی را رفع کند، ایران موظف است وظایف زیر در حوزه هسته‌ای خودش را انجام دهد:
۱- غنی‌سازی ۲۰ و ۶۰ درصد متوقف کند.
۲- انباشت اورانیوم بالای ۵درصد را متوقف کند.
۳- ایران می‌تواند ۲ و نیم کیلو مواد غنی‌شده تا ۲۰درصد را نگه دارد و بقیه را باید به زیر ۵درصد رقیق‌سازی کند.
۴- ساخت و نصب سانترفیوژ‌های اضافه بر سانترفیوژ‌های موجود را متوقف کند.
۵- تولید و تحقیق‌وتوسعه در مورد اورانیوم فلزی را متوقف کند.
۶- با آژانس در مورد اطلاعات لازم و پایه برای از سرگیری نظارت و راستی‌آزمایی برجام، همکاری کند.
۷- در اجرای بند «ز» بند ۲۰ این ضمیمه نسبت به ذخایر اورانیوم و سوخت‌ها، اقدامات ضروری را تسهیل کند.
(بند «ز» بند ۲۰ این ضمیمه: سطح غنی‌سازی باید ۳/۶۷ باشد.
۸- ذخایر اورانیوم – تا ۵درصد – خود را به ۳۰۰ کیلو برساند و بقیه را در ازای دریافت اورانیوم طبیعی تحویل دهد.
۹- از صفحات سوخت راکتور تهران و ضایعات، اورانیوم با غنای پایین بدست نیاورد. (بند۶پیوست بازاجرا)
(۵) - فروش نفت و میعانات ایران تا حدود ۴۵روز –در سقف ۵۰ملیون بشکه- آزاد بوده و لکن مشروط به صادرات به کشور‌هایی است که از جانب ایران و نیز آمریکا تعیین شده باشد، یعنی اگر آمریکا بگوید به کشور چین نباید نفت فروخته شود، ایران پذیرفته است که نظر آمریکا را تامین کند. (بند ۹ پیوست بازاجرا)
(۶) - راستی‌آزمایی رفع تحریم‌های آمریکا، به عهده خود آمریکا است و ایران دخالتی در آن ندارد. (بند۱۸ و ۲۵پیوست بازاجرا)
(۷) - راستی‌آزمایی اقدامات اتحادیه‌اروپا و سه‌کشور اروپایی نیز به عهده خود آن‌ها است و ایران دخالتی در این مورد ندارد. (بند۱۹پیوست بازاجرا)
(۸) -، اما راستی آزمایی فعالیت‌های ایران در زمینه هسته‌ای به عهده ایران نیست بلکه آژانس باید فعالیت ایران را به‌طور کامل راستی‌آزمایی کند. (بند۲۰ پیوست بازاجرا)
درنتیجه، راستی‌آزمایی اقدامات آمریکا و اروپا در رفع تحریم‌ها به عهده خود آمریکا و اروپا است، اما راستی‌آزمایی فعالیت‌های ایران به عهده خودش نیست و آژانس باید آن را انجام دهد.
(۹) - بدون دخالت ایران، آمریکا به‌طور خودکار به برجام بر می‌گردد. (بند۲۸پیوست بازاجرا)
با ورود آمریکا به برجام، احتمال اعمال مکانیسم ماشه به‌صورت جدی وجود دارد.
(۱۰) - هیچ تعهد عملی نسبت به مشکل تبدیل ارز حاصل از فروش نفت ایران به ارز‌های مورد نظر ملت ایران داده نشده است، از این‌رو، مشکل اساسی کانورژن به حال خود باقی است و ملت ایران به‌راحتی قادر به دسترسی به منابع ارزی خود در خارج از کشور نخواهد بود.
(۱۱) - انتقال پول‌های مسدودشده ایران در خارج از کشور مشروط به تامین نظر آمریکا شده است.
(نتیجه).
دقت در موارد اجمالی بالا روشن می‌سازد که خطوط قرمز ترسیم‌شده از سوی رهبر معظم انقلاب و نیز قانون اقدام راهبردی مجلس در مورد رفع تحریم‌های برجامی تامین نشده است.
همه این اقدامات تاسف‌بار ناشی از آن است که مسئولین اصلی مشغول در مذاکرات فعلی وین-یعنی مسئولین کمیته‌های هسته‌ای، تحریم، تصمیم کمیسیون مشترک و ضمیمه بازاجرا- عینا همان مسئولین اصلی تیم مذاکراتی آقای ظریف هستند. به‌طوری که کمیته هسته‌ای به آقای بقایی و کمیته تحریم به آقای سادات‌میدانی و دو کمیته تصمیم کمیسیون مشترک و نیز ضمیمه بازاجرا به آقای صابری انصاری سپرده شده است.
لازم است به رئیس‌جمهور محترم-جناب حجه‌الاسلام دکتر رئیسی- که بحمدالله به صورت جدی در صدد رعایت خطوط قرمز نظام در مذاکرات است، یاد‌آوری شود که برای دست‌یابی به یک توافقی که با رعایت خطوط قرمز نظام بتواند منافع ملت ایران را تامین کند، مستلزم آن است که تغییر فوری در تیم مذاکرات داده شود و از افراد انقلابی و متدین و متعهد به منافع ملت و خطوط قرمز نظام استفاده شود.
