فلاحت پیشه: طبقه صاحب رانت در ایران همواره از عدم شفافیت مالی سود می‌برد / مردم حق دارند بدانند که پول‌های آن‌ها به کجا می‌رود/ صاحبان رانت در ایران آنقدر قدرتمند هستند که اجازه تصمیم گیری‌های ملی را نمی‌دهند
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم در گفت وگو با دیده بان ایران گفت: در طول تاریخ عدم شفافیت مالی همواره به ضرر ملت ایران و به سود طبقات صاحب رانت تمام شده است. برخی از مسئولان دغدغه های دلسوزانه ای نسبت به اف ای تی اف دارند و به نظر بنده بحث ها در خصوص این دغدغه ها باید ادامه دار باشد اما برخی از جریان های پشت پرده از این عدم شفافیت به شدت سود می برند؛ نتیجه این روند هم همان ثروت های بادآورده است.
(اف ای تی اف) موضوعی که پشت درهای بسته مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنان منتظر تعیین تکلیف‌اش مانده است. بلاتکلیفی که به زیان مردم و به سود صاحبان رانت ادامه پیدا کرده است؛ با این حال هیچکس پاسخگوی دلیل این عدم تعیین تکلیف نیست و اعضای مجمع هر کدام به یک شکلی خبرنگاران را به اصطلاح از سر خودشان باز می‌کنند.
به گزارش دیده‌بان ایران، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه استاد دانشگاه علامه طباطبایی و نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی معتقد است که مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص اف ای تی اف به‌جای مصلحت اندیشی، محافظه‌کاری را اصل قرار داد.
در همین راستا گفت‌وگو با این استاد دانشگاه را به صورت مشروح در ادامه می‌خوانید.
*اواخر مهرماه سال گذشته با قرار گرفتن ایران در لیست سیاه اف ای تی اف، ترکیه هم در لیست خاکستری این سازوکار قرار گرفت. در همین رابطه خبرگزاری تسنیم یک گزارشی را تهیه کرد که در آن تاکید داشت که با قرارگرفتن این کشور در لیست خاکستری اف ای تی اف سرمایه‌گذارها از این کشور خارج خواهند شد اما امثال خبرگزاری تسنیم در خصوص ایران چنین دیدگاهی را ندارند و حتی برخی از مسئولان به صراحت اعلام می‌کنند که ما نیازی به اف ای تی اف نداریم، شما این دیدگاه‌های دوگانه را به چه شکل ارزیابی می‌کنید؟
در ایران نظام کارشناسی این را نمی‌گوید. اف ای تی اف فیفای بانک‌هاست و هدف آن این است که نظام بانکی در دنیا به شکلی عمل کند که پولشویی اتفاق نیفتد. هرکاری که در جهت توجیه پول‌های کثیف و سعی به وارد کردن آن به چرخه اقتصاد صورت گیرد این پولشویی نام دارد. هدف اعلام شده اف ای تی اف هم جلوگیری از شکل‌گیری این قضیه است؛ اما واقعیت این است که اف ای تی اف هم همچون هر سازوکار بین‌المللی‌ای متاثر از قدرت در دنیای امروز است. یعنی قدرت‌های روز دنیا در آن صاحب نقش هستند برای مثال کشوری مثل چین بالاترین جرایم مربوط به پولشویی را دارد اما یکی از کشورهای فعال در عرصه اف ای تی اف است یا حتی خود آمریکا که بیش از هر کشور دیگری مدعی پیگیری قوانین مقابله با پولشویی است؛ در بسیاری از جرایم مربوط به پولشویی نقش دارد. این‌ها واقعیت‌هایی است که باید بدان توجه کرد. متاسفانه در دنیا بیش‌ترین ادعا و اتهامات علیه ایران مطرح می‌شود؛ مثل ارتباط با گروه های تروریستی که از طرف دشمنان ایران مطرح شده لذا همین قضیه باعث شده که موضوع اف ای تی اف در ایران سیاسی شود. به میزانی که دشمنان ایران تلاش کردند که این اتهامات را علیه ایران مطرح کنند به همان میزان در ایران هم حساسیت هایی به وجود آمد. واقعیت این است که آن بخش از گروه‌ها که گروههای مقاومت در دنیا هستند توسط آمریکایی‌ها و بعضا اروپایی‌ها به ناحق در کنار گروه های تروریستی قرار گرفتند و ایران چنین تعریفی را نمی‌پذیرد. اما واقعیت این است که ایران تا زمانی که در لیست سیاه اف ای تی اف قرار دارد هزینه‌های مبادله‌های بانکی بسیار بیشتر از حد معمول را باید متحمل شود. به نوعی ایران دو هزینه را متقبل می‌شود؛ یکی هزینه‌های تحریم است که به خودی خود امکان مازاد بانکی به حداقل رسانده و دیگری همین قرار داشتن ایران در لیست سیاه است که اف ای تی اف توصیه کرده که کشورهای دنیا با ایران همکاری نداشته باشند که نتیجه آن پرداخت هزینه های مضاعف توسط ایران است که عملاً این روند باعث شده است که بخش اعظمی از مبادلات ایران در قالب مبادله با دلال‌ها تعریف شود؛ دلال‌هایی که برای مبادلات مالی با ایران هزینه بسیار زیادی را دریافت می‌کنند. در مجلس دهم ما یک راه‌حل میانه را در پیش گرفتیم و آن این بود که برای اینکه ایران در لیست سیاه قرار نگیرد در ابتدا قوانین داخلی را اصلاح و تصویب کردیم به گونه‌ای بخش بزرگی از آن ابهامات و اتهامات بر طرف شد. کار دیگری که انجام شد این بود که به هر حال ایران به عضویت دو کنوانسیون به اسم کنوانسیون مقابله با تامین مالی جرایم مالی سازمان یافته و دوم کنوانسیون مقابله تامین مالی تروریسم در آمده بود. با این وجود این قضیه بعد از جلسات متعدد در مجلس رای آورد اما در مجمع تشخیص مصلحت نظام به دلیل اینکه مجمع به محل محافظه‌کاری تبدیل شده بود، بلاتکلیف ماند. معمولا در همه کشورهای یکسری نهادها تشکیل می‌شود که این نهادها در شرایطی که اختلاف نظرهای نهادی شکل بگیرد و یک قانون در قوای مربوطه به تصویب یا اجرا نرسیده باشد، در این شرایط مجمع تشخیص باید یک تصمیم واحد که براساس مصلحت است را بگیرد اما مجمع تشخیص به‌جای اینکه به محل تشخص مصلحت نظام تبدیل شود به محل محافظه‌کاری تبدیل شد! یعنی اعضای این مجمع اف ای تی اف را نه رد کردند و نه تایید! متاسفانه این محافظه‌کاری مجمع تا به الان ادامه دارد که خلاف روح تاسیسی این نهاد است و تنها کسی که از این قضیه ضرر می‌بیند خود کشور است. واقعیت این است که آن چیزی که به ایران ضربه زده است همین بلاتکلیفی است. این بلاتکلیفی باعث شد که ایران در لیست سیاه قرار بگیرد و درست در زمانی که همه منتظر تصمیم مجمع تشخیص بودند متاسفانه مجمع به شکل دیگری رفتار کرد و نتیجه آن قرار گرفتن ایران در لیست سیاه اف ای تی اف بود. قرار گرفتن ایران در این لیست یعنی به توصیه بانک‌های دنیا هیچ کشوری در دنیا با ایران کار نکند و به نوعی ایران را محدوده خطر تعریف کرده‌اند. در این شرایط بانکی که با ایران کار کند درمعرض قرار گرفتن در لیست سیاه اف ای تی اف قرار خواهد گرفت. این قضیه باعث بروز مشکلات اساسی در جذب سرمایه در کشور شده است که از قرار معلوم باید باز هم منتظر بمانیم تا ببینیم چه مجمع در آینده چه تصمیمی خواهد گرفت.
*آقای فلاحت‌پیشه! شما در بخشی از صبحت‌هایتان اظهار کردید که برخی کشورها من جمله آمریکا و بعضا کشورهای اروپایی، برخی گروه‌ها را تروریست معرفی کرده‌اند که ایران این دسته‌بندی را قبول ندارد؛ به نظر شما آیا بهتر نبود ایران به‌جای اینکه به فکر تروریست شناخته شدن برخی گروه‌ها باشد؛ با قبول کردن این معاهده این شرایط سخت را برای کشور و به‌ویژه برای مردم رقم نزند؟ آقای حاتمی‌یزدی، مدیرعامل سابق بانک تجارت اذعان داشتند که تنها دو بانک نیمه فعال در ترکیه و دبی وجود دارند که این تبادل ارز را برای ما انجام می‌دهند که البته با توجه به شرایط ممکن احتمال غیرفعال شدن این دو بانک هم وجود دارد.
بنده با نظر شما موافق نیستم. واقعیت این است که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در معرفی گروه های مختلف تحت عنوان تروریسم و غیر تروریسم جانبدارانه عمل می‌کنند؛ زیرا برخی از این گروه ها، گروههای مقاومت هستند و حق ملت آن‌ها ضایع شده است. منتهی دلیلی نداشت که ایران این موضوعات را از ترجیحات خودش خارج کند. کاری که ما در مجلس کردیم این بود که شورای عالی امنیت ملی را به عنوان مرجع تشخیص گروه های تروریستی معرفی کردیم وقتی که این کار صورت گرفت، در گروه هایی در شرق ایران تهدیداتی را علیه ایران صورت گرفت. ما مشاهده کردیم که عبدالمالک ریگی وقتی در حال جنایت بود همزمان با فرماندهان آمریکایی ملاقات می‌کرد؛ بنابراین این حق ایرانی ها بود که در این زمینه ملاحظه کنند.
*بیشتر منظور این بود که بهتر نبود حاکمیت در وهله اول منفعت کشور و مردم خود را در نظر بگیرد تا اینکه نگران تروریست شناخته شدن برخی از گروههای دیگر در کشورهای منطقه باشد؟
حاکمیت همین منفعت را در مجلس قبل در حق تحفض لحاظ کردند. آن چیزی که باعث شده لوایح پالرمو و سی اف تی در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب نشود، حق شرط ها نیست بلکه محافظه‌کاری مجمع تشخیص است. مجمع تشخیص مصلحت نظام به جای مصلحت اندیشی به محافظه کاری روی آورده است.
تا زمانی که برجام به نتیجه لازم نرسد این تردیدها در رابطه با اف ای تی اف هم ادامه پیدا می‌کند
*شما چندین جلسه در رابطه با این قضیه در مجمع حضور داشتید، اساسی‌ترین دلیل مخالفین تعیین تکلیف لوایح اف ای تی اف از دیدگاه مخالفین چه چیزی بود؟ ضمن اینکه اف ای تی اف یک معاهده است نه یک قرارداد یعنی چیزی که کل کشورهای جهان آن را قبول داشته و عضو آن هستند.
آن چیزی که من دیدم این بود که ضمن اینکه اختلاف نظر بر سر نام گذاری گروههای تروریستی وجود داشت؛ بحث احتمال دستکاری گردش‌های مالی در ایران یک چنین بحث هایی در کشور مطرح شد اما من معتقد هستم یک دلیل سیاسی باعث شد که این اختلاف شکل بگیرد. دلیل سیاسی این بود که اکثریت مجلس و دولت گذشته اعتقاد داشتند که اف ای تی اف ماهیتی جدا از برجام دارد اما در مجلس و دولت کنونی اعتقاد دارند که برجام و اف ای تی اف با هم در ارتباط هستند. به نظر بنده سرنوشت اف تی ای اف به سرنوشت برجام گره زده شده است. زمانی که ایران عضو برجام شد، عملا ارتباطات در قالب اف ای تی اف بهبود پیدا کرد اما وقتی که ترامپ برجام را به حالت تعلیق در آورد؛ آن زمان کسانی که مخالف برجام بودند این مخالفت را به سایر همکاری‌های بین‌المللی مرتبط کردند. این دو عقیده متفاوت در حال حاضر در کشور وجود دارد . به نظر بنده در دولت کنونی موضع بدین گونه است که تا زمانی که برجام به نتیجه لازم نرسد این تردیدها در رابطه با اف ای تی اف هم ادامه پیدا می‌کند. به اعتقاد شخصی بنده، برجام یک معاهده است که طرف های مختلف دارد که طرف های اصلی آن ایران و آمریکا است و طبیعتا چالش و چانه‌زنی باید ادامه پیدا کند که هر طرف به ویژه ایران تلاش کند که منافع خودش را بیشتر مدنظر قرار دهد. اما اف ای تی اف طرف ندارد یک سازوکار بین‌المللی است که اتفاقا دشمنان ایران خوشحال هستند که ایران در لیست سیاه است؛ چون به نوعی یک تحریم خودساخته است. ما مشاهده کردیم با ورود اسرائیل و عربستان به هیئت مرکزی اف ای تی اف؛ عملا همکاری ایران با این نهاد بیشتر از قبل کاهش پیدا کرد.
برخی از جریان های پشت پرده از این عدم شفافیت مالی به شدت سود می برند / دولت بیش‌ترین سود را از افزایش قیمت طلا و ارز به دست آورده است / صاحبان رانت در ایران آنقدر قدرتمند هستند که اجازه شکل گیری تصمیم گیری‌های ملی را نمی‌دهند
*شما در بخشی از صحبت‌هایتان گفتید که باید چانه‌زنی در خصوص قضیه برجام از سوی ایران ادامه پیدا کند، سوالی که در اینجا مطرح است این است که این روند تا کی قرار است ادامه پیدا کند؟ چون ما در حال حاضر مشاهده می‌کنیم که فشاری که به‌دلیل برجام و اف ای تی اف بر دوش مردم است، غیرقابل تحمل شده است و به نوعی این بار صرفا فقط به دوش مردم است. سوال اول این است که این چانه‌زنی‌ها و طولانی تر کردن بلاتکلیفی‌ها تا کی ادامه پیدا می‌کند؟ از سویی شما در بخشی دیگر اذعان داشتید که دشمنان ایران از اینکه کشور در لیست سیاه قرار گرفته است خوشحال هستند، به نظر شما آیا در داخل ایران هم کسانی وجود دارند که نسبت به قرار گرفتن کشور در این لیست احساس رضایت و خرسندی داشته باشند؟
اولا که بنده نگفتم که چانه زنی باید ادامه پیدا کند. عرض بنده این است که مجمع تشخیص باید تصمیم مصلحتی در این رابطه بگیرد. البته به طور طبیعی موضع موافقان اف ای تی اف در مجمع تشخیص هم تضعیف شده است. در دولت گذشته رئیس جمهوری و وزرا موافق FATF جای خودشان را به دولتی دادند که اساساً جزء مخالفین اف ای تی اف هستند! لذا امکان تصمیم گیری براساس چانه زنی در مجمع تشخیص وجود ندارد. اگر در گذشته حدود 9 نفر صاحب رای موافق این قضیه بودند، در حال حاضر این تعداد از نصف هم کمتر شده است. واقعیت قضیه این است که در ایران همواره عده‌ای از عدم شفافیت مالی سود می‌بردند؛ یعنی همه کسانی که در ایران از رانت استفاده می کنند، محل ثروت‌اندوزی آن‌ها عدم شفافیت مالی است. این افراد از عدم شفافیت مالی حداکثر سود را می‌برند و حتی این جماعت موافق شدید تحریم ها هستند تا از همین سازوکارها برای صادرات و فروش نفت استفاده کنند. در طول تاریخ عدم شفافیت مالی همواره به ضرر ملت ایران و به سود طبقات صاحب رانت تمام شده است. برخی از مسئولان دغدغه های دلسوزانه ای نسبت به اف ای تی اف دارند و به نظر بنده بحث ها در خصوص این دغدغه ها باید ادامه دار باشد اما برخی از جریان های پشت پرده از این عدم شفافیت به شدت سود می برند؛ نتیجه این روند هم همان ثروت های بادآورده است. برای مثال دولت بیش‌ترین سود را از افزایش قیمت طلا و ارز به دست آورده است؛ بنابراین به رغم اینکه بیشتر بایدها و نبایدها را رئیس جمهور کنونی و مسئولین امور اقتصادی در جهت کاهش نرخ ارز اظهار می کنند اما ما می‌بینیم به صورت هفتگی شاهد یک موج گرانی هستیم و نتیجه این گرانی ها بر دوش مردم مظلومی است که هیچ اطلاعی از سرنوشت ارز و طلا ندارند اما افرادی که صاحب رانت اطلاعاتی هستند پیش از هرگونه موجی در قالب سیاست هایی همچون احتکار و دیگر انباشته های مالی کار خود را پیش می برند. خارج شدن ایران از لیست سیاه اف ای تی اف یعنی شفافیت مالی؛ یعنی مردم حق دارند که بفهمند پول های آن ها کجا می رود. از زمانی که این مجلس و دولت فعلی شکل گرفته ما شاهد گرانی های سرسام آوری هستیم. صاحبان رانت در ایران آنقدر قدرتمند هستند که اجازه شکل گیری تصمیم گیری‌های ملی و مصلحت جمعی را نمی‌دهند.
منبع: دیده بان ایران- نازیلا معروفیان
