فلاحت پیشه: رزمایش «دوستی سه برادر» تهدیدی علیه جمهوری اسلامی به حساب نمی آید/ دوستی آذربایجان و اسرائیل نباید مانع دوستی تهران - باکو شود/ اشتراکات ایران و آذربایجان بیشتر از اختلافات شان است

به گزارش دیده بان ایران؛ اظهارات نمایندگان پارلمان آذربایجان از یک طرف و مانور نظامی با عنوان «دوستی سه برادر» از طرفی دیگر به نظر می رسد به یکی از دغدغه‌های این روزهای مقامات جمهوری اسلامی تبدیل شده است. روابط میان آذربایجان و ایران روز‌به‌روز در حال تیره شدن است اما مسئولان کشور برخلاف سیاست خارجی‌ تهاجمی که با کشورهایی نظیر عربستان و.. دارند در مقابل آذربایجان گویی دیپلماسی التماسی در پیش گرفته‌اند. هر چند که برخی از تحلیلگران این مسئله را قبول ندارند.

در همین راستا حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و تحلیلگر مسائل سیاسی در خصوص رزمایش نظامی کشورهای ترکیه، آذربایجان و پاکستان و اظهارات اخیر نمایندگان مجلس آذربایجان علیه کشورمان به خبرنگار دیده بان ایران گفت:

به شخصه به این اعتقاد ندارم که هر کجا مانور نظامی شکل بگیرد تهدیدی علیه امنیت ایران به حساب می آید. آذربایجان، ترکیه و پاکستان در سال 1394 میلادی در قالب طرح مشارکت برای صلح ناتو به اینجا رسیدند. طرحی بود که تعهدات متقابل شکل می‌گرفت و کشورها این را پذیرفتند که یکسری همکاری‌ها با ناتو داشته باشند و فضای خودشان را در اختیار نیروهای آمریکایی ناتو قرار دهند به این ترتیب که شرایط پشتیبانی از عملیات‌های ناتو به عمل بیاورند و مانورهای مشترک برگزار کنند و یکسری‌ همکاری‌های نظامی‌، آموزشی با هم داشته باشند. این روابط باعث شد عملا بخش عمده مناسبات نظامی و امنیتی کشورها در قالبی معین تعریف شود منتهی از زمانی‌که ترامپ بر سر کار آمد و کاهش هزینه‌های آمریکا در ناتو را مطرح کرد و یک رویکرد ملی را در مناسبات نظامی بین‌المللی آمریکا حاکم کرد که در نتیجه این مناسبات کاهش پیدا کرد.

وی در ادامه افزود: پس از دوران آقای ترامپ، جو بایدن موضوع تحمیل ثبات و امنیت به کشورها را رد کرد. ایشان معتقد است که باید خود کشورها به‌صورت بومی و ملی عمل کنند. این کشورها که وابستگی نظامی و امنیتی فراملی داشتند، سعی کردند راهکارهای دوجانبه و چندجانبه در پیش بگیرند. سرنوشت افغانستان هم بسیار در این قضایا تاثیر داشت. افغانستان کشوری بود که دولت و مجلس ننگی به عنوان «کاپیتولاسیون» را قبول کردند. مجالس و دولت افغانستان معاهده‌ای تحت عنوان کاپیتولاسیون یا حق قضاوت کنسولی را در قبال نظامیان آمریکا پذیرفتند. 16 پایگاه نظامی را در اختیار نظامیان آمریکا قرار دادند و این اختیار را به آنها دادند که 600 هزار نظامی افغانستانی توسط آمریکا آموزش ناتویی و آمریکایی ببینند. اما در نهایت مشاهده کردیم که ارتش و دولت افغانستان در مقابل یک نیروی چریکی 60 هزار نفری شکست خوردند. پس از این اتفاق بود که کشورها سعی کردند معاهده‌های نظامی امنیتی و یا موافقت نامه‌هایی که با استعلام و موافقت آمریکا و ناتو بسته بود‌ه‌اند را دوباره فعال کنند. بنابراین می شود اینگونه به سوال شما پاسخ داد که رزمایش ترکیه، آذربایجان و پاکستان بیشتر از این‌که تهاجمی باشند، تدافعی هستند. بیشتر از آن‌که فعال باشند، غیرفعال هستند. بنده معتقدم جمهوری اسلامی از ابتدا یک راهبرد دفاع مستقل و خود اتکا برای خودش تعریف کرده است و از این جهت ایران موفق‌تر از بقیه کشورها است. به نطر بنده چنین مانورهایی نه تنها در مقابله با ایران نیست بلکه ایران هم باید به سمت همکاری‌های نظامی و امنیتی متقابل با چنین کشورهایی روی بیاورد. با توجه به تجربه خوداتکایی ما قطعا از ایران استقبال خواهد شد.

فلاحت‌پیشه در خصوص نقش رابطه آذربایجان با اسرائیل هم تصریح کرد: واقعیتی که وجود دارد این است که کشورهای مختلف مناسبات خاص خودشان را براساس مقتضیات دوجانبه شان تعریف می‌کنند. کشورها براساس مناسبات و منافعات خودشان با هم همکاری می‌کنند. جمهوری اسلامی در دنیا با کشورهای مختلفی همکاری دارد که دست بر قضا این کشورها هم روابط دور و نزدیکی با اسرائیل دارند. آذربایجان در حوزه‌های مختلف کشاورزی، نظامی و امنیتی با اسرائیل در حال همکاری است. به طور طبیعی این ارتباطات بر روی روابط ایران و آذربایجان تاثیر منفی داشته است. با این وجود ایران و آذربایجان دو کشور هم‌مرز هستند و ظرفیت‌های مختلفی در برابر یکدیگر دارند. به طور طبیعی امروزه کشورها به‌جای این‌که بر سر موارد اختلافی ارتباطات خود را تعریف کنند، بر اثر مولفه‌های اشتراکی با هم کار می‌کنند. مشترکات ایران و آذربایجان هم بیشتر از اختلافات است. به نظر بنده دولت باید سیاست خارجه‌ای را شکل دهد که براساس اشتراکات مناسبات را شکل دهد، حوزه‌های اختلافی را محدود کند و از حداکثر ظرفیت‌های مشترک استفاده کند. جمهوری آذربایجان به‌لحاظ تاریخی مناسبات نزدیکی با ایران دارد ضمن این‌که در چالش‌هایی که آذربایجان با آن روبه‌رو بوده است، ایران سعی کرده که نقش بی‌طرف را ایفا کند. اگر مناسبات آذربایجان علیه امنیت ملی ایران باشد، قطعاً در ایران با واکنش منفی روبه‌رو خواهد بود اما اگر آذربایجان مثل کشور عراق سعی کند ملاحضات خاص کشور ایران را مدنظر قرار دهد و اقدام منفی علیه ایران انجام ندهد. به نظر بنده منعی برای گسترش افزایش روابط ایران و آذربایجان وجود ندارد.

این استاد دانشگاه در واکنش به اظهارات نمایندگان پارلمان آذربایجان خاطرنشان کرد: اولاً موضع اصلی ایران در برابر اختلاف آذربایجان و ارمنستان یک موضع بی طرفی همراه با میانجی‌گری بوده است. این‌که یکسری موضع‌گیر‌ی‌ها تعدادی در داخل آذربایجان داشتند، موضع کل کشور به حساب نمی‌آید. بنده معتقدم که سیاست خارجی در یک فضای کلی‌نگر باید گفته شود. حتماً افرادی در آذربایجان هستند که دلشان می خواهد مناسبات ایران و آذربایجان را دچار چالش کنند. آذربایجان باید این موضوع را درنظر داشته باشد که تاکنون قدرت‌های روز دنیا هم نتوانستند به خاک ایران دسترسی پیدا کنند. ایران تنها کشور دنیای امروز است که توانسته  اقدام نظامی بدون مقابله به مثل علیه قدرت اول دنیا یعنی آمریکا انجام دهد. یعنی موشک‌باران ایران در پایگاه عین‌الاسد نشانه اوج اقتدار ایران بود. به نظر بنده ظرفیت‌های همکاری ایران و آذربایجان بسیار بیشتر از این حرف‌ها است.

فلاحت‌پیشه در پایان همچنین خاطرنشان کرد: ایران تا زمانی‌که منافع‌اش در خطر نباشد با همسایگان روابط خوبی خواهد داشت و این موضوع درباره رابطه اش با آذربایجان هم صدق می کند. مقامات رسمی آذربایجان هم این را به خوبی می‌دانند. اما اگر در این بین برخی افراد در فضاهای رسانه‌ای موضعی علیه ایران می گیرند، اختلالی در روابط ایران و آذربایجان ایجاد نخواهد کرد.

منبع: دیده بان ایران- نازیلا معروفیان