نخستین مهدیه ایران در مشهد تخریب شد+عکس

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران؛ هنوز یک ماه از آغاز سال ٢٠١٧ نگذشته (سالی که در آن مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شده است) که خبر تخریب یکی از مهم‌ترین بناهای مذهبی این شهر منتشر شد. پنجشنبه گذشته رسانه‌های محلی مشهد اعلام کردند: «مهدیه تاریخی عابدزاده به‌طور کامل تخریب شد.» بنایی که در زمان نهضت ملی شدن صنعت نفت مرکز فعالیت گسترده مردم مشهد بود و نخستین مراسم دعای ندبه جمعی، در آن برگزار شده است. بنایی که یک سالی می‌شود که فعالان میراث فرهنگی برای حفظ آن تلاش می‌کنند، اما گویی در بافت تاریخی مشهد، قدرت بولدوزرها از تمام فعالان و مسوولان حوزه میراث فرهنگی بیشتر است.

محمد رکنی، معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی در خصوص تخریب بنای عابدزاده، به « اعتماد» می‌گوید: «ماجرای مهدیه عابدزاده از زمانی شروع شد که جامعه المصطفی شروع به تغییراتی در بنا کرد که منجر به تخریب بخش‌هایی از آن شد، میراث فرهنگی وقتی متوجه این موضوع شد، اعلام کرد این بنا جزو آثاری است که واجد ارزش است و باید حفظ شود. اما زمانی که ما رسیدیم بنا تخریب شده بود. اصل معماری بنا از بین رفته بود و روی آن سیمان سفید کشیده بودند. اما میراث فرهنگی به مسوولان جامعه‌المصطفی اعلام کرد که این بنا نباید تخریب شود. هم باید کالبد آن عین به عین طبق مصوبه شورای عالی شهرسازی و ضوابط میراث فرهنگی در خصوص بناهای ثبت ملی، احیا شود و هم کارکردهایی که تحت عنوان میراث ناملموس داشته باید احیا شود. مسوولان جامعه المصطفی قبول کردند آنچه سازمان میراث فرهنگی در نظر دارد در خصوص احیای این اثر رعایت کنند و ملزم شدند کار را برابر ضوابط پیش ببرند.»

رکنی در خصوص ثبت اضطراری بنای عابدزاده در شرایطی که تقریبا نیمی از آن تخریب شده بود، می‌گوید: «همه به اشتباه فکر می‌کنند که مهدیه عابدزاده یک اثر ثبتی بوده و جامعه المصطفی تخریبش کرده، اما این‌طور نیست، وقتی ما متوجه تخریب بنا شدیم، پرونده ثبت آن را تهیه کردیم و به تهران فرستادیم و تهران هم طی هفته آینده شماره ثبت آن در فهرست آثار ملی را اعلام خواهد کرد.» این در حالی است که یک سال از ادعای میراث فرهنگی مشهد مبنی بر ثبت ملی این اثر می‌گذرد، اما در کمال تعجب هنوز شماره‌ای برای ثبت اثر اعلام نشده است.

البته حجت‌الاسلام محمد حسین مهدوی مهر، رییس جامعه المصطفی (ص) العالمیه (مجتمع آموزش عالی مشهد) خراسان رضوی در خصوص ثبت ملی این بنا به «اعتماد» می‌گوید: «بیش از ١٠ سال قبل، این ملک توسط خانواده مرحوم عابدزاده به جامعه المصطفی (ص) هبه شده است و موقوفه نیست. علاوه بر این در لیست آثار ملی ثبت شده سازمان میراث فرهنگی نیز نبوده و نیست و ثبت این بنا به عنوان میراث تاریخی و فرهنگی صحت ندارد. ضمن اینکه مشخصات و قدمت یک بنای تاریخی را نیز دارا نیست.

این بنا قبلا به دلیل عدم استحکام لازم تخریب شده بود که حدود پانزده سال پیش بازسازی و سقف و بخش‌هایی از دیوار‌ها نیز تجدید بنا شده بود که خطرات جانی نیز داشت. البته لازم به ذکر است مستند‌سازی بنا با همکاری خوب متخصصان و کارشناسان میراث فرهنگی صورت گرفته است که جای تشکر دارد ولی این به معنای میراثی بودن بنای مهدیه نیست.»
مهدوی مهر درخصوص برنامه‌هایی که این نهاد برای بنای عابدزاده در آینده دارد نیز می‌گوید‌: «می‌خواهیم احیای کامل و در ابعاد گسترده‌تر مراسمات و شعایر و با حضور بیش از یکصد و سی کشور و ملل مختلف در این بنا صورت گیرد. این اقدام در سال ٢٠١٧ اقدامی عملی برای جلوه بخشیدن به فرهنگ کلانشهر مذهبی مشهد مقدس است. در صحن و فضاهای مهدیه نمایشگاه دایمی از سوابق مراسم و خدمات استاد فقید مرحوم عابدزاده و شاگردان و ارادتمندان به ایشان دایر خواهد شد. کلمه تخریب به جای بازسازی و احیا عنوان خوبی نیست و لازم است بگوییم بنایی که ده‌ها سال مورد بی‌توجهی و بی‌مهری قرار گرفته، با همت جامعه المصطفی (ص) باز‌سازی خواهد شد.»
اما علاوه بر بنای مهدیه، مرحوم عابدزاده بناهای دیگری نیز در شهر مشهد احداث کرده‌اند.
مسعود نبی دوست، فعال میراث فرهنگی مشهد در خصوص اهمیت بنای مهدیه و بناهای دیگری که به نام مرحوم عابدزاده است به «اعتماد» می‌گوید: «مرحوم عابدزاده به نام تمام معصومین به جز پیامبر (ص) و امام رضا (ع) در مشهد مدرسه ساخته‌اند. طرح معماری تمام این ١٢ بنا را آقای عابدزاده خودشان انجام داده‌اند. بخشی از این بناها در اختیار جامعه المصطفی است و بخش دیگری هم به حال خود رها شده‌اند و متاسفانه در حال تخریب‌اند. شاید بتوانیم بگوییم ارزش کالبدی بنا به اندازه ارزش معنوی آن نیست، ارزش این بنا به این است که در نهضت ملی شدن صنعت نفت و در اتفاقات قبل از انقلاب و در جریانات مذهبی مشهد تاثیرات جدی داشته.»
با تمام این اظهارات که گاهی رنگ توجیه به خود می‌گیرند، واقعیتی که در حال رخ دادن است، از بین رفتن هویت شهری مشهد است. موضوعی که در میان جملات و توجیهات فراموش می‌شود.

اعتماد