ملامحمد زهی: ممکن است جنگ افغانستان به کشورهای همسایه سرایت کند

به گزارش دیده بان ایران؛ «پیرمحمد ملازهی»، کارشناس مسائل خاورمیانه، در خصوص اقدامات اخیر طالبان در افغانستان اظهار کرد: واقعیت این است که افغانستان دو راه بیشتر ندارد یا راه حل نظامی است که الان طالبان با این شیوه عمل می کند یا راه حل سیاسی که از طریق مذاکره باید راه حل پیاده شود. در قطر یک بحث هایی است که نمایندگان کشورهای مختلف با طالبان صحبت می کنند. یک نشستی در استانبول بود که به بن بست رسید و نتوانستند به راه حل سیاسی برسند.

او افزود: در این فضا طالبان یک تهاجم گسترده ای را شروع کرد و به نظر می رسد که تا اینجا لااقل این برداشت وجود دارد که طالبان راه حل نظامی را در پیش گرفته و در همان حال هم سعی می کند به لحاظ تبلیغاتی طوری عمل کند که آمادگی دارد که اگر راه حل سیاسی پیدا شود آنها هم شرکت کنند. همین که در مذاکرات دوحه شرکت کردند معنی آن این است که راه حل سیاسی را بطور کلی نادیده نگرفتند.

ملازهی ادامه داد: ولی فشاری که روی دولت مرکزی و ارتش و نیروهای دولتی می‌آورند به نظر می رسد در پشت پرده یک توافقاتی بین آمریکایی ها و طالبان وجود داشته باشد در غیر این صورت آمریکایی ها به این سرعت خارج نمی شدند و موقع خروج، یک فکری می کردند که ارتش و نیروهای پلیس بتوانند با طالبان مقاومت کنند. این بندگان خدا نه سلاح کافی در اختیار دارند نه اینکه آموزش درست و حسابی دیدند که بتوانند در مقابل طالبی که انگیزه جهادی دارد و آن ایدئولوژیکی که برایش می جنگد  بایستند.

او تصریح کرد: بنابراین مشکل این جا است که با یک دولت ضعیف و دچار اختلاف درونی و فاسد روبرو هستیم و آن طرف طالب با انگیزه قوی مذهبی که معتقد است جهاد می کند و در راه خدا کشته می شود. تفاوت این دو بسیار زیاد است. در این راستا باید ببینیم که در پشت پرده آمریکایی ها توافقی با طالبان کردند تا قدرت را به طالبان واگذار می کنند و اگر چنین توافقی وجود دارد که الان ما نشانه های آن را می‌بینیم آیا آمریکایی ها به طور کامل افغانستان را رها خواهند کرد یا نه.

او افزود: افغانستان یک جایی خواهد بود که نیروهای رادیکال اسلامی آنجا جمع شوند و سپس از آنها، به عنوان رقبای آمریکا استفاده شود و این احتمال وجود دارد.  نمی شود به طور کلی نادیده گرفت که طالبان برای کسب قدرت وارد یک معامله سودآوری شده و آمریکایی هم برای اینکه سربازانشان کشته نشود و هزینه نظامی ندهند بیرون رفتند و الزاما این به آن معنا نیست که طالبان در صدری از قدرت رسیدند که دیگر همه چیز را نادیده بگیرند و بروند که کابل را به دست آورند. چون اگر این راه حل نظامی در نهایت هدف طالبان باشد می توانند کابل را بگیرند ولی جنگ تمام نمی شود. به نظر من جغرافیای جنگ عوض می شود و می رود به مناطق قومی و یک جنگ قومی در می گیرد که آن خطرناک تر است و حتی ممکن افغانستان را، دچار یک جنگ داخلی طولانی مدت کند که کلا نتوان آن را کنترل کرد. مضافا اینکه اگر این جنگ در داخل افغانستان شکل بگیرد بر کشورهای همسایه بخاطر آن وضعیتی که افغانستان دارد فشار وارد خواهد کرد.

این کارشناس مسائل خاورمیانه در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است طالبان موفق به تصرف افغانستان و به دست آوردن قدرت شود، گفت: به نظر می آید از نظر نظامی این توان را دارد که افغانستان را بگیرد ولی آنطرف قضیه هم هست گروه های قومی، ازبک ها و تاجیک ها و شیعه های هزاره، اینها به شدت از تسلط طالبان بر کل کشور  نگران خواهند بود. آنها ممکن است در مناطق خود دست به مقاومت بزنند و مردم مسلح شوند. بخشی از ارتش هم ممکن است در خیزش مردمی همراه و برای طالبان به لحاظ نظامی، مشکل ایجاد شود.

او افزود: طالبان می خواهد به قدرت برگردد و تصمیم خود را گرفته و حمایت های خارجی را هم دارد، آمریکایی ها، عربستان و پاکستان حمایتش می کنند ولی اینکه از طریق سیاسی قدرت را به دست می آورد یا نظامی فعلا هر دو تا را به موازات هم مدنظر قرار دارد ولی اگر راه حل سیاسی پیدا نشود به نظر من راه حل نظامی را در پیش خواهد گرفت.

ملازهی در پاسخ به اینکه آمریکا چگونه می تواند از طالبان حمایت کند در حالی که این کشور اخیرا به طالبان حمله کرده است، عنوان کرد: آمریکایی ها با طالبان مشکل دارند حرفی نیست بحث معامله است. آنجاهایی که خارج از معامله با طالبان حرکت کردند خوب آمریکایی ها دخالت کردند و بمبارانشان کردند ولی اگر استراتژی که طراحی شده را در نظر بگیریم این است که طالبان به قدرت برگردد اما ترجیحا از طریق سیاسی برگردد. چون به هرحال نظام 20 سال دارای قدرت بوده و حاکم بوده و این نظام حق و حقوقی برای مطبوعات و رسانه های آزاد و زنان افغانستان و نهادهای مردمی به وجود آورده است. ما کم و بیش گرایش لیبرال دموکراتی را آنجا می بینیم خوب آمریکایی ها نمی خواهند این به طور کامل منزه شود. آمریکا می خواهد طالبان با اینها ادغام شود و یک حکومت جدید به وجود بیاید که آن حکومت در جهت منافع آمریکا باشد و این هدف آمریکا است.

او افزود: جاهایی که طالبان زیرخاکی می زند آنجایی است که هواپیماهای آمریکا از زمین بلند می شوند و می روند بمباران می کنند و تلفات سنگینی به آنها وارد می کنند. هدف آمریکا این است که طالبان در همان چارچوبی که توافق شده حرکت کند. خارج از آن اگر برود آمریکایی ها از خود واکنش نشان می دهند. واقعیت این است که هیچ چیزی روشن نیست و آن چیزی که ما می گوییم تحلیل است و ما بر اساس  آن چیزی که در صحنه می بینیم نظر می دهیم ولی اینکه در پشت پرده آمریکایی ها با طالبان چه توافقی کردند، مشخص نیست.

این کارشناس مسائل منطقه در خصوص سرنوشت افغانستان در صورت به قدرت رسیدن طالبان متذکر شد: علی القاعده دو راه حل وجود دارد یکی اینکه دولت با طالبان شریک شود اما طالبان موضع مسلطی داشته باشد و دیگر اینکه دولت ساقط شود و اینها فرار کنند و به سرکارهای خود بروند. اشرف غنی هم قربانی این مسئله خواهد شد. به نظر می آید که طالبان تصمیم خود را گرفته است. یعنی از دید طالبان که نگاه کنید طالبان با آمریکا معامله کرده است حالا آن معامله چه بوده و مفادش چیست در آینده مشخص می شود. باید دید طالبان به چه شکلی عمل کرده است و نیروهای رادیکال اسلامی مثل داعشی ها که آنجا هستند آنها تا به چه اندازه وارد جنگ خواهند شد.

او تصریح کرد: الان روس ها و چینی ها به شدت نگران هستند و حتی به نظر می آید یک جناح هایی در ایران این نگرانی را دارند که ممکن است جنگ افغانستان به کشورهای همسایه سرایت کند، بنابراین مسائل خیلی پیچیده است و طالب یک طالب ساده نیست و یک معامله گر است طالبان زیگزاگ می زند اما در نهایت آمریکا یک خط راست برای آنها ترسیم می‌کند و باید در آن جهت حرکت کنند.