صباح زنگنه: آیت الله هاشمی رفسنجانی بزرگ ترین حامی فلسطین بود

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی دیده بان ایران، پیاده سازی سیاست های انگلیسی مبنی بر کوچ یهودیان به خاورمیانه و سرزمین فلسطین، اشغال این کشور همواره با اعتراض های زیادی همراه بوده است. رهبران دینی و مذهبی کشور و بزرگان نظام همچون بنیانگذار انقلاب، مقام معظم رهبری و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام همیشه صریح ترین موضع گیری ها را در این باره داشته اند. آنان تا حد توان تلاش کرده اند تا اجماعی منطقه ای و حتی جهانی علیه رژیم غاصب صهیونیستی ایجاد کنند که روز قدس نمونه ای از این اقدام های سازنده در نشان دادن مظلومیت مردم فلسطین است.

در این میان اما آیت الله هاشمی رفسنجانی نقش تاثیرگذاری در اعتراض به اشغال فلسطین داشت؛ اعتراض هایی که از دوره پهلوی شروع شد و تا درگذشت وی ادامه یافت. او پیش از انقلاب در 1342 خورشیدی به ترجمه و انتشار کتاب عربی «القضیه الفلسطینیه» نوشته‌ «اکرم زعیتر» سفیر وقت اردن در ایران با عنوان «سرگذشت فلسطین» اقدام کرد؛ کتابی که جزو پرفروش ترین ها بود و به سرعت چاپ اول آن تمام شد. وی از هر فرصتی برای اعلام برائت از اشغالگری رژیم اسراییل استفاده می کرد.

پس از پیروزی انقلاب و یکپارچگی نظام در حمایت از فلسطین، این موضوع با جدیت بیشتری پیگیری شد. تازه ترین موضع گیری های آیت الله هاشمی رفسنجانی در این پیوند به تیرماه امسال و برگزاری روز قدس بازمی گردد. وی در 9 تیر 1395 خورشیدی یعنی دو روز مانده به روز قدس در اهمیت حضور در مراسم راهپیمایی جمعه آخر ماه رمضان تاکید کرد. وی در سخنان خود که در دیدار جمعی از اعضای تشکل‌های دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی از سراسر کشور و جمعی از فعالان کانون‌های فکری و هنری و همچنین کانون‌های نشریات دانشجویی صورت گرفت، گفت: «اگر مسلمانان به جای درگیری ‌های قومی و مذهبی و کشتار همدیگر، به حمایت از فلسطین می ‌پرداختند، شاهد زندگی سخت آوارگان و زندانی ‌های مبارزان و جنایات ضد بشری صهیونیست ‌ها در سرزمین‌های اشغالی‌، مخصوصا غزه نبودیم».

نقش غرب در کوچ یهودیان به سرزمین فلسطین و آتش افروزی در منطقه خاورمیانه هرگز از نظر مصلحت اندیش نظام دور نماند. آیت الله هاشمی رفسنجانی در 28 مهر 1394 خورشیدی در دیدار با «صلاح زواوی» سفیر فلسطین در جمهوری اسلامی ایران به این موضوع اشاره و اظهارکرد: «واقعا غربی‌ ها آتش وجود صهیونیست‌ ها را از سرزمین‌های خود دور کرده‌اند و به دامن کشورهای اسلامی انداخته‌اند و بعضی از حکومت‌های اسلامی نیز چنان مساله فلسطین را فراموش کرده‌اند که انگار اسراییلی به عنوان پدیده خطرناک در منطقه نیست».

آیت الله هاشمی رفسنجانی همچنین در 28 مهرماه 1389 خورشیدی در دیدار با «صلاح زواوی» سفیر فلسطین در جمهوری اسلامی ایران با اعلام ایستادگی ملت و دولت ایران در کنار مردم فلسطین، مقاومت را به عنوان راه اساسی اعاده حق مردم مسلمان فلسطین و زندگی آنان در سرزمین مادری دانست و تاکید کرد که هرگونه سازشی که بازگشت کلیه آوارگان فلسطینی به کشور خود را به همراه نداشته باشد، محکوم به شکست است.

شاید همین پایداری و اصرار خستگی ناپذیر مصلحت اندیش نظام در راه برآورده شدن آرمان های مردم بیگناه فلسطین بود که پس از درگذشت وی، نمایندگان این کشور به سرعت این رویداد اندوهبار را از طرف فلسطین تسلیت گفتند. «خالد قدومی» نماینده جنبش مقاومت اسلامی حماس در تهران از جمله این افراد بود که در یادداشتی انتشاریافته در تارنمای اطلاع ‌رسانی فلسطین، نوشت: «به راستی جهان اسلام، ایران و فلسطین «اندیشمندی دینی»، «دولتمردی بزرگ» و «انسانی آزادی‌خواه» را از دست داد».

به مناسبت درگذشت «آیت الله هاشمی رفسنجانی»‌ رییس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام در راستای بررسی مواضع و تلاش های ایشان در حمایت از انتفاضه مردم فلسطین با «صباح زنگنه» کارشناس ارشد مسایل منطقه خاورمیانه و سفیر پیشین ایران در سازمان همکاری اسلامی مصاحبه ای صورت گرفته است:

متن این مصاحبه به شرح ذیل است:

**: پس از درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی، «ناصر ابو شریف» نماینده جنبش جهاد اسلامی فلسطین در تهران از جمله نخستین افرادی بود که بیانیه ای در باره درگذشت رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام صادر کرد. حمایت ایشان از آرمان های فلسطین در سال های ریاست جمهوری به چه صورتی بود؟

 صباح زنگنه: آیت الله هاشمی رفسنجانی پیش از ریاست جمهوری و حتی پیش از انقلاب اسلامی نسبت به موضوع فلسطین حساسیت ویژه ای داشت و همواره در فکر احیای حقوق این ملت بود. ایشان در زمان ریاست جمهوری نیز در هر فرصتی که به دست می آمد با رهبران و مسوولان نهادهای گوناگون فلسطین در تماس بود و به عبارتی مقام های ملت فلسطین همیشه از مشورت و رهنمودهای آیت الله هاشمی رفسنجانی بهره می جستند. بنابراین می توان او را یکی از بزرگ ترین حامیان فلسطین برشمرد. در کابینه این سیاستمدار برجسته موضوع دفاع از حق ملت فلسطین و حمایت از آنان جزو اولویت های مهم سیاست خارجی به شمار می رفت. در دولت سازندگی سمینارها، کنفرانس و همایش های گوناگونی برای حمایت از فلسطین برگزار شد. از طرفی، مسوولان فلسطینی در این دوره همواره با ایران در ارتباط بودند و علاوه بر رفت و آمد به ایران و دیدار با ارکان اصلی نظام، از مشورت های رییس فقید دولت سازندگی بهره می گرفتند.

**: پس از ریاست جمهوری، وی در سمت های دیگری همچون ریاست مجلس شورای اسلامی، ریاست مجلس خبرگان و همچنین امام جمعه تهران چگونه از فلسطین حمایت می کرد؟

 صباح زنگنه: در زمانی که آیت الله هاشمی رفسنجانی ریاست مجلس شورای اسلامی یا خبرگان را بر عهده داشت، با مشورت و هم فکری هایی که با امام داشتند، علاوه بر ارایه جزییات از وضعیت کنونی فلسطین، رهبر انقلاب را در اتخاذ تصمیم مناسب در قبال این سرزمین یاری می کرد. ایشان در زمان حضور در مجلس نیز از هیچ تلاشی برای کمک به قیام ملت فلسطین فروگذاری نکرد و نظر و دیدگاه مساعدی نسبت به تخصیص بودجه برای حمایت از فلسطینیان داشت.

از طرفی می توان گفت که یکی از هدف های ایشان در حمایت از تشکیل دولت سوریه و حزب الله لبنان آزادسازی فلسطین به شمار می رفت چرا که سوریه به عنوان کشوری مخالف و مقاوم در برابر رژیم صهیونیستی و حامی و پشتیبان صدها هزار پناهجوی فلسطینی و همچنین لبنان در جایگاه کشوری که بارها در معرض تجاوز این رژیم قرار گرفته است، می توانستند از راه همکاری با ایران از ملت مظلوم فلسطین دفاع کنند و به عنوان مانعی در برابر زیاده خواهی های رژیم اسراییل قرار گیرند.

*ا: از دیدگاه شما چرا آیت الله هاشمی رفسنجانی به ترجمه کتاب عربی «القضیه الفلسطینیه» با عنوان «سرگذشت فلسطین»استقبال کرد و نوع حمایت های ایشان را در سال های پیش از انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می کنید؟

صباح زنگنه: پیش از انقلاب، تالیف مستقیم کتاب درباره فلسطین با مانع تراشی های ساواک روبه رو می شد و در صورت انتشار کتاب، واکنش شدید رژیم پهلوی را در پی داشت، بنابراین بیشتر شخصیت های مبارز به ترجمه کتاب پناه می بردند زیرا ترجمه کتاب از نظر مسوولان سانسور سازمان اطلاعات و امنیت کشور(ساواک) با تالیف کتاب متفاوت بود. آیت الله هاشمی رفسنجانی نیز به فراخور زمان، با ترجمه این کتاب دیدگاه ها و نظرهای خود را درباره فلسطین به عرصه ظهور می رساند.

رییس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام با ترجمه این اثر که یکی از شاهکارهای زندگی او به شمار می رود، مانع از فراموشی موضوع فلسطین شد و دوباره بر اهمیت مبارزه با اسراییل به عنوان رژیمی متجاوز تاکید کرد. نشر این کتاب در زمانی صورت گرفت که رژیم پهلوی تلاش می کرد تا موضوع اسراییل و نفرت همگانی از آن به تدریج به فراموشی سپرده شود و ارتباط هایی دوستانه با اسراییل برقرار کند اما چاپ این کتاب که در آن بیشتر اهمیت مبارزه با اسراییل برجسته شده بود، به بیداری مردم جامعه کمک بسیاری کرد، بنابراین می توان گفت که این حرکت وی یک اقدام مهم مبارزاتی محسوب می شود.

**: این اثر و آثاری از این دست چه تاثیری بر انتفاضه مردم فلسطین، استعمارستیزی و مقابله با رژیم صهیونیستی داشت؟

 صباح زنگنه: این کتاب با استقبال بخش بزرگی از جامعه متفکر، دانشجویان و طلبه های زمان قرار گرفت و زمینه ای برای برگزاری سمینارها، گردهمایی ها و سخنرانی هایی شد که شعله حمایت از فلسطین را در کشور روشن نگاه داشت. به این ترتیب تلاش برای همکاری و حمایت از ملت مظلوم فلسطین افزایش یافت و بستر را برای گسترش فعالیت ها برای آزادسازی فلسطین فراهم کرد. تعدادی از مبارزان ایرانی و لبنانی پس از آن با مسوولان ملت فلسطین در تماس بودند و آنان را زیر چتر حمایتی مشورتی، مالی و آموزش نظامی خود قرار دادند.

**: پس از پیروزی انقلاب اسلامی مناسبات کشورهای منطقه با ایران مناسب نبود زیرا آنان از احتمال صدور انقلاب به کشورشان و از هم پاشیده شدن نظام پادشاهی می ترسیدند، اما در دوره ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی روابط منطقه ای به تدریج بهبود یافت. روابط ایران و کشورهای عربی منطقه به ویژه فلسطین در زمان ریاست جمهوری ایشان را چگونه ارزیابی می کنید؟

صباح زنگنه: متاسفانه در آن زمان بسیاری از کشورهای عربی منطقه تلاش می کردند که با ایجاد تفرقه میان مردم فلسطین همزمان با شعار حمایت از این ملت، با ایجاد بحران آنها را از دستیابی به اهداف مبارزاتی محروم کنند. بنابراین رژیم بعث عراق از طرف خود حزب مبارز فلسطینی ایجاد می کرد که در ظاهر مدافع منافع فلسطینیان بودند اما در حقیقت در جریان مبارزه های فلسطینیان اختلال ایجاد می کردند. برخی از کشورهای دیگر همچون اردن، مصر یا کشورهای سوسیالیستی دیگر، گاه حزب های دیگری تشکیل می دادند که چندان کارا نبود. مهم ترین اقدام آیت الله هاشمی رفسنجانی این بود که گروه های گوناگون حامی فلسطین را به هم افزایی و همفکری برای برگزیدن هدفی واحد درباره فلسطین دعوت کرد تا این گروه ها همگام با مبارزان فلسطینی در برابر ظلم رژیم صهیونیستی ایستادگی و با حرکت به طرف آزادسازی فلسطین، دیدگاه های باورها و ایده‌های(ایدئولوژیک) مردم را در کشورشان پیاده سازی کنند. ایشان در این زمینه با تلاش در راستای اتحاد حزب های حامی فلسطین فعالیت های بسیاری برای رفع اختلاف های آنان کرد به عبارت دیگر می توان گفت که وی نقش موثری در شکل گیری حزب های منسجم اسلامی در کشورهای منطقه و حمایت از حقوق فلسطینیان داشت.

**از نظر شما شخص آیت الله هاشمی رفسنجانی چه تاثیری بر انگیزه فلسطینیان برای ادامه مقاومت داشت؟

 صباح زنگنه: همان گونه که آیت الله هاشمی رفسنجانی نقش مهمی در پیروزی انقلاب اسلامی داشت، در ایجاد انگیزه برای مقاومت فلسطینیان نیز نقش پررنگی ایفا کرد. پیروزی انقلاب اسلامی و بسته شدن سفارت اسراییل و تشکیل سفارت فلسطین به جای آن، روحیه مردم فلسطین را تقویت کرد و همچنین حضور مقتدرانه ایران به عنوان کشوری موفق در منطقه در کنار فلسطینیان، به آنان کمک کرد تا به بازسازی نیروها بپردازند و امیدشان را بازیابی کنند.

منبع: ایرنا