مسئول سیاسی سابق ستاد افغانستان در وزارت خارجه: اصلا نباید فریب شعار های ظاهری گروه طالبان را خورد/ نگران افراد ساده لوح کشور هستم

به گزارش دیده بان ایران؛ دکتر علی‌اکبر فرازی، مسئول سیاسی سابق ستاد افغانستان در وزارت امورخارجه (طی سالهای ۶۹ تا ۷۰) و معاون پیشین دبیر کل اکو درباره آینده صلح در افغانستان و درگیری های موجود بین نیروهای طالبان و حکومت مرکزی می گوید: ساختار قدرت در افغانستان به گونه ای است که هیچ کسی نمی تواند در مورد آینده افغانستان پیش بینی درازمدتی داشته باشد. یعنی جریان در افغانستان سیال است و من بعید می دانم روند طالبانیزه کردن موفق باشد و دوم اینکه این طالبان در کوتاه مدت چهره خشن طالبان قبلی را ادامه نخواهد داد و سعی می کند چهره ای آرامتر به نام حکومت اسلامی نشان بدهد ولی قطعا این چهره ماندگار نخواهد بود و به محض اینکه جای پای خود را سفت کند به چهره و روش طالبان قبلی و به دوره آغازین بر می گردند و به خشونت هایی باور نکردنی دس می زنند و معمولا در چنین مواقعی چشم بقیه دنیا بسته است.

متن گفت وگو با دکتر فرازی، دیپلمات و سفیر سابق ایران در رومانی و مجارستان را می خوانید:

_ وضعیت طالبان در افغانستان و تصرف یک به یک شهر های این کشور به دست گروه طالبان به کجا می انجامد؟ آیا کابل نیز سقوط می کند و ممکن است خطراتی متوجه مرزهای شرقی ایران نیز شود؟​

تحولات افغانستان وارد فاز جدیدی می شود و به نظر می رسد این تحولات یک شبه نیست و زمینه سازی های قبلی صورت گرفته است. طبیعی است که آرامش و دولت مرکزی مقتدر در هر یک از کشور های همسایه طبیعتا به سود ایران است و هر یک از کشور های همسایه ما که دچار ناآرامی شوند طبیعتا زیان آن متوجه جمهوری اسلامی ایران خواهد شد اما در مورد افغانستان به نظر می رسد هوشیاری بیش از گذشته لازم است و باید مراقبت کنیم تا ناآرامی های داخل افغانستان به مرزهای شرقی ما کشیده نشود. آمریکایی ها با اعلام خروج از افغانستان و پیش از آن با مذاکرات مختلف در دوحه و سایر جاها به این تصور دامن زدند که گویا سناریوی مشخصی برای آینده افغانستان نوشته شده است و فکر می کنند در افغانستان می شود با تکیه و کار بر یک گروه به پیروزی رسید. ساختار قومیتی و نژادی و حتی مذهبی افغانستان به گونه ای نیست که کشوری بتواند با یک گروه، گروه های دیگر را سرکوب کند و تحت اختیار خود درآورد. اتفاقات امروز آینده خوبی در افغانستان پیش چشم ما نمی گذارد و جمهوری اسلامی ایران باید تلاش خود را ادامه بدهد و گروه های مختلف افغانستان را دعوت کند تا بنشینند و راهکار هایی برای آینده افغانستان واحد ارائه بدهند. اینکه برخی از گروه های داخلی بر یک طیف تکیه می کنند نشان می دهد از واقعیت های افغانستان غفلت شده است. هیچ کشوری نمی تواند در داخل افغانستان با گروهی خاص همکاری کند و بتواند برای مدت زیادی در افغانستان دوام داشته باشد. آنچه به ما مربوط است اولا این است که باید از مرزهای شرقی مراقبت کنیم و دوم اینکه تلاش کنیم نقش برادرانه خود را کماکان ایفا کنیم و ایفای این نقش مستلزم آن است که با همه گروه های متعدد افغانستان رابطه ای دوستانه برقرار کنیم و یک گروه را بر گروه دیگری ترجیح ندهیم. سوم این که منافع جمهوری اسلامی ایران در وجود افغانستانی یکپارچه است و هر تلاشی در مسیر جدایی طلبانه باید مورد مخالفت شدید ما باشد و سعی کنیم گرفتار سناریو های ساختگی آمریکا و روسیه نشویم. چرا که به نظر می رسد آمریکایی ها فکر می کنند اگر افغانستان را به حال خود بگذارند ناامنی در افغانستان به آنها کمک می کند. غافل از اینکه ناامنی در افغانستان هیچ کمکی به هیچ کشوری نمی کند.

_ چرا آمریکا تصمیم به خروج از افغانستان گرفت و چرا نیروهای مسلح افغان در این مدت آموزش لازم را ندیدند و مجهز نشدند و ارتشی مستقل تشکیل نشده است تا جلوی برخورد های نظامی گروه ها را بگیرد؟

به نظر من آمریکایی ها در افغانستان محاسبه هزینه فایده داشتند و با توجه به بحران های پیش رو در مناطق مختلف دنیا و خصوصا مساله محدود کردن چین تصمیم گرفتند حضور خود را در افغانستان کاهش دهند. به نظرم بحران هایی که در خلا نبود آمریکا در افغانستان ایجاد می شود به کشور های همسایه سرریز می کند و آمریکا از این کار ابایی ندارد تا خود به مناطق مهمتر برسد. از طرفی ناامنی در افغانستان گذشته از همسایگان بلاواسطه که ایران و پاکستان و آسیای مرکزی است این خطرات را از مرز ناامن افغانستان به چین می رساند. من به دو امر بر این قضیه مشکوکم؛ اول اینکه آمریکایی ها بدون کامل کردن ماموریت های ارتش به یکباره افغانستان را رها می کنند و خلا قدرت ایجاد می کنند و مساله دیگر حضور همزمان ترکیه در افغانستان و مرزهای قفقاز است که با ما مرتبط است و من این دو حرکت را در راستای اهداف تعریف شده ناتو می بینم و فکر می کنم جمهوری اسلامی باید با دقت بیشتری به تحرکات ترکیه و آمریکا در قالب ناتو نگاه کند.

_ اخیرا داعش نیز در افغانستان دست به اقداماتی زده است. آیا باید شاهد ظهور گروه های تروریستی خطرناکتر باشیم و وقایعی که به یازده سبتامبر منجر شد در آینده نیز تکرار خواهد شد؟ و در جهان ناامنی ایجاد می شود؟

در دراز مدت بله. ولی در کوتاه مدت وقتی داعش سرنگون و نابود شد آمریکایی ها دخالت کردند و نیروهای زبده و فرماندهان داعش را به افغانستان منتقل کردند. رها شدن این پتانسیل در کوتاه مدت در افغانستان ناامن ایجاد ناامنی بیشتری می کند و سرریز این ناامنی مطالعه شده است و آمریکا می خواهد این ظرفیت را به کشورهای همسایه از جمله به ایران منتقل کند. در کوتاه مدت این احتمال می رود ولی در دراز مدت این کشیدن ضامن نارنجکی است که اگر منفجر شود تروریسم محل جدیدی برای رشد و توسعه پیدا می کند و خود آمریکا نیز قطعا ضرر می کند.

_ طالبان چند ماه پیش دیداری با مقامات وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران داشت. آیا این دیدارها تاثیری بر حل مسالمت آمیز مسائل افغانستان خواهد داشت؟

هر حرکت مبتنی بر گفتگو که بتواند منافع ملی جمهوری اسلامی را تامین کند حرکتی مثبت و قابل ستایش است، بنابراین اگر جمهوری اسلامی در برهه ای با طالبان صحبت کرده است نباید این حرکت را به مسائل عقیدتی و ایدئولوژیک گره زد، چون اگر در چهارچوب منافع مالی ما باشد قطعا حرکت مثبتی است و جمهوری اسلامی باید نقش برادرانه خود را ایفا کند و همه گروه ها را جذب کند تا بتواند نقش واسطه در ایجاد صلح در منطقه را داشته باشد. گروهی فکر می کنند که جایگاه ویژه ای وجود دارد و جمهوری اسلامی گروهی را بر گروه دیگر ترجیح می دهد که قطعا در اشتباه هستند. جمهوری اسلامی ایران افغانستان واحد را ترجیح می دهد و قطعا تا زمانی که منافع خود او و امنیت مرزهایش به خطر نیفتد سعی می کند این نقش سازنده را بین گروه های بین الافغانی ایجاد کند ولی طبیعتا اگر به هر بهانه و دلیلی امنیت تحت تاثیر قرار بگیرد مطمئنا ایران ذره ای و لحظه ای برای حفظ امنیت کشور تردید نخواهد کرد.

_ امروز شیعیان افغانستان مورد ظلم قرار گرفته اند و به نظر می رسد عمدتا حملات تروریستی متوجه این گروه است آیا ایران می تواند از شیعیان افغانستان حمایت کند؟

شیعیان در اکثر مناطق دنیا تحت فشار هستند ولی این مساله نباید ما را به هیچ عنوان در وادی تیز کردن شمشیر اختلافات بین شیعه و سنی بیندازد. در این اختلافات باید نقش ایران فراتر از این و در موقعیتی حمایتگر باشد و باید چنین نقشی ایفا کند و نباید اجازه داد که بنگاه های تبلیغاتی غرب جنگ افغانستان را جنگ شیعه و سنی مطرح کنند. نباید در این دام افتاد، مشکل افغانستان مشکلی داخلی این کشور است.

_ بسیاری از تندروها در افغانستان تحصیلکرده های مدارس دینی پاکستان هستند و شاید تفکرات خاص خود را در این فضا به دست آورده اند. امروز پاکستان اعلام موضع بی طرفی کرده است این وضعیت را چگونه می بینید؟

پاکستانی ها حسابگران ماهری هستند. آنها در داد و ستد های بین الملل در همه زمینه ها به موقع عمل می کنند و اصل برای آنها منافع ملی است. این نکته را نباید فراموش کرد، اگر منافع ملی او ایجاب کند هیچ ابایی از نادیده گرفتن منافع همسایگان خود ندارد. ما ضمن اینکه با پاکستان و سایر همسایگان برای حل مشکل افغانستان همکاری داریم انشاا… دچار خوش باوری و زودباوری افراطی نخواهیم شد.

_ با تشدید جنگ در افغانستان ممکن است موج مهاجرت افغانها به کشورهای همسایه شروع شود. ایران در این موقعیت باید چه سیاست هایی اتخاذ کند؟

بحث هجوم آوارگان و مهاجران به مرزها کمترین زیانی است که از جنگ داخلی افغانستان متوجه همسایگان از جمله جمهوری اسلامی ایران خواهد شد. ایران به دلیل روحیه اخوت و مهربانی و دوستی نسبت به مردم افغانستان در چهل سال گذشته با کارت مهاجرین افغان بازی نکرده بلکه آنها را برادرانه پذیرفته است ولی سایر همسایگان افغانستان با این کارت بازی کردند و امکانات متعدد و گوناگونی از جاهای دیگر و مجامع بین المللی دریافت کردند. اینکه جمهوری اسلامی در هایش را باز کند خوب است ولی این حرکت نباید مشکلاتی بیش از پیش برای مردم مناطق مرزی کشورمان ایجاد کند. باید از امروز تمهیداتی اندیشیده شود و سازمان های بین المللی را مجبور کنند تا از حقوق پناهندگان حمایت کنند، نه اینکه ما حمایت کنیم و سایر کشور ها استفاده کنند.

_ پیش بینی شما در نهایت در مورد ماجرای اخیر افغانستان چیست؟ آیا دوره حکومت طالبان بر افغانستان مجددا تکرار خواهد شد؟

ساختار قدرت در افغانستان به گونه ای است که هیچ کسی نمی تواند در مو رد آینده افغانستان پیش بینی درازمدتی داشته باشد. یعنی جریان در افغانستان سیال است و من بعید می دانم روند طالبانیزه کردن موفق باشد و دوم اینکه این طالبان در کوتاه مدت چهره خشن طالبان قبلی را ادامه نخواهد داد و سعی می کند چهره ای آرامتر به نام حکومت اسلامی نشان بدهد ولی قطعا این چهره ماندگار نخواهد بود و به محض اینکه جای پای خود را سفت کند به چهره و روش طالبان قبلی و به دوره آغازین بر می گردند و به خشونت هایی باور نکردنی دس می زنند و معمولا در چنین مواقعی چشم بقیه دنیا بسته است. به همین دلیل اصلا نباید فریب شعار های ظاهری این گروه را خورد و باید سعی کرد تا هر گروهی به اندازه قدرت خود سهمی داشته باشد و افغانستان به شکل دموکراتیک و به طریقی که همه گروه ها سهم داشته باشند اداره شود. البته من این نگرانی را دارم. در سطوح بالای نظام این توجه وجود دارد ولی در سطوح تبلیغاتی نگرانی من از افرادی است که ساده بین هستند و ساده لوحانه می نگرند. این شعار داده می شود که اسلام ولی این اسلام طالبان اسلام ما نیست بلکه آن اسلامی است که او می فهمد بنابراین باید بدانند که این به نفع ما نیست.

منبع: شفقنا