ردصلاحیت «رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام» چگونه به مصلحت نظام می شود؟
«خیلی ساده‌انگارانه است که تصور کنید مقامی به شورای نگهبان می‌آید و می‌گوید فلانی چون رای می‌آورد، رد صلاحیتش کنید»، این عین عبارتی است که سال ۹۷ و ۵ سال پس از واقعه از سوی نزدیک‌ترین حقوقدان شورای نگهبان به دبیر کهنسال این نهاد مطرح شد؛ عبارتی که به یکی از بزرگ‌ترین وقایع معاصر جمهوری اسلامی اختصاص داشت:
به گزارش دیده بان ایران؛ اکبر هاشمی رفسنجانی سال ۹۲ و در شرایطی که محبوبیتش دوباره میان مردم بالا گرفته بود و دیگر خبری از انتقادات ریز و درشت اصلاح‌طلبان از او نبود، راهی وزارت کشور شد تا پس از دوران کابوس‌وار محمود احمدی‌نژاد، به‌زعم خود دوباره ایران را به نقطه‌ای بازگرداند که لیاقتش را دارد اما احتمالا تصورش را هم نمی‌کرد فقها و حقوقدانان وقت شورای نگهبان با مُهر عدم‌احراز صلاحیت از او استقبال کنند.
اقدامی که البته هرگز موجب تنزل جایگاه اکبر هاشمی‌رفسنجانی میان مردم نشد، بلکه موجبات محبوبیت بیش از پیش او و البته پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری را فراهم آورد ولی ۴ سال و ۵ ماه و ۵ روز پس از وفاتش، وزیر وقت اطلاعات در گفت‌وگویی ویدیویی صراحتا گفته‌های عباسعلی کدخدایی را نقض کرد و احتمال بالای رای‌آوری هاشمی‌رفسنجانی را به عنوان تنها دلیل عدم احراز صلاحیت او اعلام کرد. دلیلی که حداقل هیچ جایی در متون صریح قوانین موضوعه ایران ندارد.
هاشمی گفت، مصلحی تایید کرد
اکبر هاشمی‌رفسنجانی ۳ ماه پیش از آنکه به سفر ابدی برود، دوازدهم آبان‌ماه ۹۵ در جمعی از مورخان، استادان و دانشجویان تاریخ به موضوع رد صلاحیت خود اشاره کرد و برای دومین‌بار از دلایل رد صلاحیت خود گفت که «وزیر وقت اطلاعات در زمان بررسی صلاحیت‌ها، به شورای نگهبان رفته و گفته بود با این اقبالی که روز‌به‌روز و بلکه ساعت به ساعت به ایشان می‌شود، با رای بی‌سابقه‌ای می‌آید و همه رشته‌های ۱۰ساله ما را پنبه می‌کند.» او نخستین‌بار در گفت‌وگوی پنجم مهرماه ۹۴ با پایگاه خبری انتخاب، روایتی مشابه را به زبان آورده بود.
این اظهارات همان زمان از سوی اعضای شورای نگهبان رد شد ولی بالاخره شامگاه یکشنبه همین هفته و با انتشار ویدیوی صحبت‌های فردی مورد تایید قرار گرفت که در آن برهه زمانی، وزیر اطلاعات دولت دهم بود و در جریان اختلافاتش با محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهوری وقت ایران مجبور به استعفا شد و با حمایت‌های عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی و البته قهر موقتی رییس وقت دولت، مجددا در این سمت به فعالیتش ادامه داد. حیدر مصلحی در این گفت‌وگوی ویدیویی گفته است: «براساس گزارشات ما از کف خیابان در سال ۹۲ آقای رفسنجانی پیروز انتخابات بود. یک عزیزی گفت مگر بچه حزب‌اللهی‌ها می‌گذارند این اتفاق بیفتد. جمع‌بندی من این بود باتوجه به شرایط نظام مصلحت این بود ایشان رد صلاحیت بشوند و دلایل آن را هم نوشتم. فقها و حقوقدانان شورای نگهبان هرچقدر در ذهن‌شان گشتند که یک ان‌قلت در مجموعه من بیاورند نتوانستند. یکی از حقوقدانان شورای نگهبان سوالی مطرح کرد که مگر ایشان چه گفته‌اند که رد صلاحیت شوند، گفتم من با شخص کاری ندارم، من می‌گویم حفظ نظام این هزینه و این فایده را دارد.»
اختلاف قدیمی
بزرگ‌ترین پرسشی که از لحظه اعلام خبر عدم‌احراز صلاحیت اکبر هاشمی‌رفسنجانی تاکنون در ذهن‌ها شکل گرفت، آن است که چطور می‌شود ریاست‌جمهوری فردی به مصلحت نظام نباشد ولی همان فرد رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام باشد. تناقضی که نه اعضای شورای نگهبان و نه هیچ‌یک از مسوولان جمهوری اسلامی تاکنون پاسخی قانع‌کننده برای آن ارایه نکرده‌اند ولی اختلاف وزیر اطلاعات دولت دهم و رییس وقت مجمع تشخیص نه به انتخابات ریاست‌جمهوری همان سال بلکه پیش از آن برمی‌گردد.
جایی که میلیون‌ها نفر به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ۸۸ اعتراض داشتند و هاشمی‌رفسنجانی نیز چون میرحسین موسوی و زهرا رهنورد و کروبی و سید محمد خاتمی و دیگران از لزوم آزادی زندانیان و دلجویی از معترضان گفت. مصلحی اما نه‌تنها با این اظهارات موافق نبود بلکه بدون نام بردن از هاشمی‌رفسنجانی، به او تاخت و تاکید کرد: «کسی که جزو سران فتنه بوده و انقلاب و نظام به دلیل یک‌سری ملاحظات او را مانند آن دو تن دیگر چندان محصور نکرده و به او آزادی عمل داده است امروز امر بر او مشتبه نشود که انقلاب یادش رفته این آقا در فتنه چه نقشی ایفا کرده است.» همه این زد و خوردها در طول ۴ سال دوم ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد که حالا خود نیز در جمع معترضان به شورای نگهبان و خارج‌شدگان از دایره خودی‌ها قرار گرفته، ادامه داشت و درنهایت با رد صلاحیت هاشمی‌رفسنجانی، موجبات قدرتنمایی مصلحی را فراهم آورد ولی ریاست‌جمهوری چهره‌ای چون حسن روحانی، رشته‌ها را پنبه کرد. هرچند که روحانی امروز هرگز به محبوبیت روحانی آن روزها نیست.
بازهم انکار
شورای نگهبان اما نه آن زمان و نه امروز و پس از افشاگری حیدر مصلحی قصد پذیرش قصور یا دست‌کم مسوولیت عملکردش برمبنای گزارش یک نهاد اطلاعاتی را ندارد. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در همین راستا در شرایطی بازهم اظهارات مصلحی را رد کرده و در حساب کاربری‌اش در توییتر نوشته: «آقای مصلحی هرگز چنین مطلبی را در جلسه شورا بیان نکرد و نسبت به دیگر مطالب کلی ایشان نیز به‌شدت اعتراض شد و اعضا آن را قبول نداشتند.
نمی‌خواهم برخورد آقایان را در جلسه با ایشان بگویم. شورا گزارش نهادهای قانونی را بررسی می‌کند و نهایتا براساس تشخیص و رای اعضا نتیجه اعلام می‌گردد.» که کاربران شبکه‌های اجتماعی از یک‌سو و ناظران و فعالان سیاسی ازسوی دیگر خواستار انتشار فیلم و صوت نشست شورای نگهبان هنگام بررسی صلاحیت هاشمی‌رفسنجانی شده‌اند ولی مطابق معمول شورای نگهبان حاضر به پذیرش این درخواست نیست.
تظلم‌خواهی
انتشار این فایل ویدیویی از مصلحی با واکنش‌های بسیاری در شبکه‌های اجتماعی همراه شد. یکی از جدی‌ترین این واکنش‌ها نامه محسن هاشمی، فرزند ارشد رییس فقید مجمع تشخیص به عالی‌ترین مقام جمهوری اسلامی و درخواست تظلم‌خواهی‌اش بود. او که خود نیز با حکم شورای نگهبان اجازه حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم را به دست نیاورد، در بخشی از این نامه خطاب به رهبر انقلاب آورده است: «شما بارها فرموده‌اید «انقلاب را بدون مردم بی‌معنا می‌دانید»، اما به نظر اراده‌ای که در کشور درحال تقویت نیز هست، نظر مردم را تزیینی فرض کرده و از هر وسیله‌ای برای تحقق اهداف خود بهره می‌برند و به جای احراز صلاحیت، رای تمایل به نامزدها می‌دهند و این رای، جایگزین رای مردم در تشخیص مصلحت و نامزد اصلح شده است و امروز که در سایه اقتدار جنابعالی، توصیه و مطالبه به‌حق شما در مورد جبران، از سوی دستگاه‌های مسوول شنیده نمی‌شود، فردا چه بر سر مردمسالاری دینی خواهد آمد. لذا در کنار بسیاری از دلسوزان، به عنوان فرزندی کوچک از پدر بزرگوارم می‌خواهم همچون گذشته اجازه تغییر مسیر جمهوری اسلامی به حکومت به اصطلاح اسلامی را نداده و ایران را از پیچ خطرناک نجات دهید.»
محمد هاشمی، برادر رییس فقید مجمع تشخیص هم در اظهاراتی که پایگاه خبری مدارا آن را منتشر کرده به اظهارات مصلحی واکنش نشان داده و تاکید کرده که مصلحی در نشست شورای نگهبان گفته که هاشمی‌رفسنجانی، ۳۰ میلیون رای خواهد آورد و باید ردصلاحیت شود. او همچنین گفته است: «همان زمان آقای حسن روحانی و علی لاریجانی آمدند و به آقای هاشمی‌رفسنجانی گفتند که شما انصراف دهید؛ وگرنه شما را رد صلاحیت می‌کنند که آقای هاشمی‌رفسنجانی گفت من که با مردم شوخی ندارم که یک روزی بگویم می‌آیم و یک روز بگویم انصراف می‌دهم. من انصراف نمی‌دهم و آنها هم به نظر خودشان عمل کنند. آقای ناطق نوری گفتند که از آقای هاشمی‌رفسنجانی پرسیدم، وقتی خبر رد صلاحیت را شنیدید، چه کاری انجام دادید که آقای هاشمی‌رفسنجانی به آقای ناطق نوری گفته بود من راحت‌ترین خواب عمرم را دیشب داشتم و مسوولیت از دوش من برداشته شد. آقای هاشمی به دنبال قدرت نبود بلکه برای خدمت تلاش می‌کرد اما عده‌ای شیفته قدرت هستند تا تشنه خدمت!»
پند بگیریم
اسحاق جهانگیری، معاون اول دولت‌های یازدهم و دوازدهم از دیگر چهره‌های سرشناسی بود که به اظهارات حیدر مصلحی واکنش نشان داد و خواستار پند گرفتن از اظهارات فردی است که حالا خود کاندیدای انتخابات میان‌دوره مجلس خبرگان رهبری است ولی ازسوی شورای نگهبان اظهاراتش خلاف واقع تشخیص داده شده است. برخی کاربران توییتر با طعنه به این مساله نوشته‌اند که اگر مصلحی دروغ گفته و شورای نگهبان نظارت خود را استصوابی می‌داند، چرا حاضر به رد صلاحیت او در آستانه انتخابات خبرگان نیست. جهانگیری اما به جای این مساله از خطری که جمهوریت نظام را تهدید می‌کند، سخن گفته و در توییترش نوشته است: «چه جریانی با چه رویکردی مصلحت نظام را در رد صلاحیت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی که به شهادت تاریخ از استوانه‌های انقلاب و نظام بود، می‌داند؟ براساس چه گزارش‌ها و مستنداتی درباره مهم‌ترین مسائل کشور حتی در شورای نگهبان تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری می‌شود؟ با اندیشه انقلاب، منطق جمهوریت و قانون اساسی میزان رای مردم و انتخاب مدیران توانمند حق آنان است، چه مصلحتی بالاتر از این برای ایران؟ حتی امنیت و اقتدار کشور هم با انتخابات حداکثری تامین می‌شود و هر تقصیر و قصوری در این مهم لطمه به کیان جمهوری اسلامی ایران است. از تاریخ پند بگیریم و نادیده گرفتن قانون و حقوق اساسی ملت را در قبال مصلحت‌سنجی‌های امنیتی و سلیقه‌های سیاسی تهدیدی برای جمهوریت، مردمسالاری، عدالت، آزادی و امنیت ملی بدانیم. به عنوان رییس ستاد مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۲، از شورای محترم نگهبان می‌خواهم که برای جبران حقوق پایمال‌شده و احترام به افکار عمومی به جای هرگونه پاسخگویی غیرموثر، اقدام به انتشار فیلم و صوت کامل آن جلسه مهم کند.»
حل معما
علی مطهری اما از اظهارات مصلحی وام گرفته تا معمای ردصلاحیت چهره‌های شناخته‌شده در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری را حل کند. او در توییتی نوشته است: «معمای ردصلاحیت شخصیت‌های محبوب در این دوره حل شد: چون رای داشتند، برای حفظ نظام رد شدند.» آذر منصوری، سخنگوی جبهه اصلاحات ایران اما به طعنه‌ای ساده اکتفا کرده و در توییتر خود نوشته است: «به بهانه مصلحت نظام، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام را رد صلاحیت کردند!» محمود صادقی، رییس کمیته پایش جبهه اصلاحات ایران نیز در حساب کاربری خود در توییتر به موضوع ردصلاحیت هاشمی‌رفسنجانی به‌دلیل آرای بالایش واکنش نشان داد.
عجیب‌ترین و البته تندترین واکنش در این میان بدون شک به دو نماینده اصولگرای مجلس اختصاص دارد. نمایندگانی که حضورشان در ساختمان هرمی‌شکل میدان بهارستان را مدیون رد صلاحیت حداکثری و حضوری حداقلی مردم پای صندوق‌های رای هستند، به جای بررسی اظهارات وزیر وقت اطلاعات جمهوری اسلامی و چندوچون اقدامات نهادهای امنیتی و تصمیم‌سازی آنان برای شورای نگهبان، مصلحی را به نفوذی بودن متهم کرده‌اند. مجتبی توانگر، نماینده نزدیک به محمدباقر قالیباف نوشته است: «رفتار انتخاباتی آقای مصلحی طوری است که انگار عزم کرده با حرف‌های شاذ، فردی از جنس تکرار را رییس‌جمهوری کند.
متاسفانه سال ۹۰ و ۹۲ هم با رفتارها و اختلاف‌سازی‌های غلط، زمین انتخابات را از معیشت مردم به سیاست‌خارجی تبدیل کرد. به کسی که در بزنگاه‌ها رفتارش به نفع رقیب است نباید مشکوک باشیم؟» شک این چهره تازه‌وارد به پارلمان از یک‌سو و بیان تلویحی اتهام نفوذ به وزیر سابق اطلاعات جمهوری اسلامی شاید نشانی باشد از عدم تحمل مخالف در جریان اصولگرایی. علی‌ایحال ابراهیم رضایی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس صریح‌تر اتهام نفوذ را متوجه وزیر اطلاعات سابق ایران کرده و در توییتی با هشتگ «نفوذ»، نوشته است: «مدت‌هاست که دارم به مساله نفوذ در جریان انقلابی فکر می‌کنم. یک نمونه‌اش اظهارات شاذ درباره رخدادهای ۹۲ آن هم در این روزهای سرنوشت‌ساز است. مدل‌های مشابهی را نیز پیش‌تر در مجلس دیده بودم که با تذکر بزرگان مواجه شد. در آینده ماهیت این جریان مشکوک روشن‌تر خواهد شد.» جالب آنکه هر دوی این افراد دلیل نفوذی بودن مصلحی را بیان اظهاراتی مغایر مصلحت اصولگرایان می‌دانند، نه مغایرت آن با منافع ملی! حال آنکه اگر به راستی حق با آنان هم باشد، دلیلش ردصلاحیت چهره‌ای است که می‌توانست رکورد رای در جمهوری اسلامی را بشکند اما نعل وارونه اصولگرایان همچنان پابرجاست و از قرار معلوم همه‌چیز برای آنان در انتخابات ریاست‌جمهوری و پیروزی خلاصه می‌شود، حتی اعتراف به ظلم.
منبع: اعتماد
