واکنش‌های فعالان سیاسی و احزاب به لیست نهایی کاندیداهای انتخابات ۱۴۰۰ چه بود؟

به گزارش سایت دیده بان ایران؛ حذف علی لاریجانی، اسحاق جهانگیری، محمد شریعتمداری، مسعود پزشکیان، محمود احمدی‌نژاد، عزت‌الله ضرغامی، سعید محمد و... در رقابت انتخاباتی توسط شورای نگهبان فضای سیاسی کشور را شگفت زده کرده است. 

اتفاق رخ داده باعث تعجب طیف وسیعی از اصولگرایان حامی ابراهیم رئیسی شده است. به گونه ای که حتی خود رئیسی هم می گوید از دیروز برای رقابتی شدن انتخابات تلاش کرده است. 

بی معنی شدن «رقابت انتخاباتی» مهمترین مسئله ای است که منتقدان لیست شورای نگهبان از آن سخن می گویند. نگاهی به واکنش ها نشان می دهد که کمتر کسی به دفاع از تصمیم شورای نگهبان پرداخته است. 

در همین رابطه بسیج دانشجویی دانشگاه‌های امیرکبیر، شریف و خواجه‌نصیر در بیانیه‎‌ای مشترک اعلام کردند: «فهرست اعلامی شورای‌نگهبان نشان از بی‌توجهی به مشارکت به عنوان اصلی‌ترین مساله‌ انتخابات، سخت‌گیری بیش از حد در تطبیق شرایط قانونی و تنگ کردن دایره‌ی حق انتخاب مردم دارد.»

در این بیانیه تاکید شده است: "بدیهی است بی‌توجهی به این کار با مشارکت پایین مردم در انتخابات مواجه می‌شود و موجب روی کار آمدن دولتی بدون پشتوانه‌ مردمی می‌شود."

نامزدهای ردصلاحیت شده چه می گویند؟ 

علی لاریجانی مهمترین چهره‌ای است که ردصلاحیت شده است. او با انتشار بیانیه ای گفته است " بنده وظیفه خویش را در پیشگاه الهی و ملّت عزیز انجام داده‌ام و راضی به رضای الهی هستم و از همه کسانیکه در این مدّت کوتاه، ابراز لطف فرمودند، سپاسگزارم و امیدوارم برای اعتلای ایران اسلامی، در انتخابات حضور یابید."

علی لاریجانی در بیانیه خود هیچ شکایتی از ردصلاحیتش نکرده است و آن را پذیرفته است. 

اسحاق جهانگیری هم با صدور بیانیه‌ای آثار سیاسی واجتماعی این تصمیم را متوجه شورای نگهبان دانسته است. او تاکید کرده که "اکنون تکلیف از من ساقط است و پایان فعالیت‌های انتخاباتی خود را اعلام می‌کنم."

جهانگیری با بیان اینکه "به خدا پناه می‌برم" گفته است: "عدم احراز صلاحیت بسیاری از شایستگان را تهدیدی جدی برای مشارکت همگانی و رقابت عادلانه گرایش‌ها و جریان‌های سیاسی بویژه اصلاح گرایان میدانم و امیدوارم که جمهوریت نظام، مشارکت موثر مردم در تعیین سرنوشت خود، منافع ملی و آینده ایران فدای مصالح آنی سیاسی نشود." 

مسعود پزشکیان نامزد اصلاح طلب هم گفته است قصد اعتراض به تصمیم شورای نگهبان را ندارد و هیچ گونه رایزنی جهت احراز صلاحیت خود نکرده و نخواهد کرد.

علی مطهری هم گفته است از ردصلاحیت خود می گذرد اما "از رد صلاحیت آقای لاریجانی که همیشه گوش به فرمان نظام بوده و تجربه‌ی گرانسنگی برای امروز جامعه‌ی ما داشت در حیرت" است. 

او افزود: "استناد به مصوبه‌ی شورای عالی امنیت ملی درباره اقامت یا تحصیل اقوام درجه یک مقامات عالی در کشور‌های دیگر پذیرفته نیست، زیرا این شورا حق قانون گذاری ندارد. قانون گذار فقط مجلس است."

در دو روز اخیر دیده بان ایران خبر حضور دختر علی لاریجانی در آمریکا را منتشر کرد که براساس آن علی لاریجانی به خاطر حضور دخترش در آمریکا ردصلاحیت شده است که توئیت مطهری نشان می دهد خبر دیده بان ایران صحت داشته است. 

دو واکنش عجیب 

در بین نامزدها ابراهیم رئیسی نیز به نوعی نارضایتی خود را از لیست شورای نگهبان اعلام کرده که در نوع خود عجیب است. او با انتشار ویدئویی اعلام کرد که "از دیروز عصر که از نتایج تعیین صلاحیت ها مطلع شدم، شاید شماها و خود آقایان هم خبر نداشته باشند، تماس هایی گرفتم و در حال انجام رایزنی هایی هستم که صحنه انتخابات، کاملاً رقابتی‌ و مشارکتی‌ شود."

اما واکنش بحث برانگیز دیگر انتقاد شدید آیت‌الله آملی لاریجانی برادر علی لاریجانی، عضو فقهای شورای نگهبان، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام  از تصمیم شوراست. 

او در چند توئیت به تندی از شورای نگهبان انتقاد کرد و گفت: «از اولین حضور اینجانب در شورای‌نگهبان در سال ۱۳۸۰، قریب به بیست سال می‌گذرد. در تمام این مدت، از شورای نگهبان دفاع کرده‌ام، حتی در سال‌هایی که در قوه قضاییه بودم؛ اما هیچ گاه تصمیمات شورا را تا این حد غیر قابل دفاع نیافته‌ام؛ چه در تأیید صلاحیت‌ها و چه در عدم احراز صلاحیت‌ها.»

او نوشته است: "سبب این نابسامانی‌ها تا حد زیادی، دخالت‌های فزاینده دستگاه‌های امنیتی از طریق گزارش‌های خلاف واقع، در تصمیم سازی برای شورای نگهبان است؛ به ویژه اگر عضو مسئولی که باید گزارش‌های محققانه به شورا ارائه کند خود، عامدانه چیزی بر آن بیفزاید؟! چنان که از وزارت اطلاعات با قاطعیت تمام مطلبی نقل می‌کنند، حال آنکه با پرسش از معاونت مربوطه در وزارت اطلاعات به صراحت این مطلب تکذیب می‌شود."

مدافعان تصمیم شورا چه می گویند؟ 

هیچ سیاستمدار برجسته‌ای لیست شورای نگهبان را تائید نکرده است. رسانه‌های اصولگرا سعی ‌می کنند به دفاع از آن بپردازند اما استدالال های آنها خیلی نافذ نیست. 

خبرگزاری فارس در این باره گزارشی منتشر کرده و بحث مهندسی انتخابات را رد کرده است. بنا به نوشته این خبرگزاری "نکته بعد اینکه چنانچه شورای نگهبان با در نظر گرفتن مصلحت‌های گوناگون از جمله ایجاد شور انتخاباتی و در نظر گرفتن وجهه برخی افراد و گروه‌های سیاسی نسبت به احراز صلاحیت آن‌ها اقدام کند، دست به اقدامی زده که معمولاً نسبت به آن مورد اتهام قرار می‌گیرد؛ یعنی مهندسی انتخابات!"

فارس همچنین تلویحا دلیل ردصلاحیت اسحاق جهانگیری را "مدیر و مدبر" نبودن دانسته است. فارس نوشت: "معاون اوّل دولت حسن روحانی که از قضا در بسیاری از ناکارآمدی‌های اقتصادی ۸ سال اخیر نقش پررنگ داشته است، کاندیدای انتخابات شده است. حال شورای نگهبان باید بر مدیر و مدبر بودن وی، صحه بگذارد یا خیر؟ اگر شورای نگهبان، اسحاق جهانگیری را به‌عنوان فردی مدیر و مدبر تأییدصلاحیت کند و وی زمام امور کشور را برای ۴ سال دیگر در دست بگیرد و باز شاهد استمرار مشکلات کنونی- بلکه افزایش آن‌ها باشیم - آیا باز نوک پیکان اتهام متوجه شورای نگهبان نمی‌شود که چرا صلاحیت اسحاق جهانگیری را تأیید کرده است؟" 

البته این پرسش مطرح می شود که چگونه همتی رییس کل بانک مرکزی که در وضعیت ارزی کشور نقشی مهمی داشته، احراز صلاحیت شده است. 

خبرگزاری فارس ردصلاحیت علی لاریجانی را هم نشان دهنده بی طرفی شورای نگهبان دانسته و نوشت: " آیا ردصلاحیت فردی چون علی لاریجانی به‌عنوان چهره‌ای که منتسب به نظام شناخته می‌شود و کم‌تر کسی تصور ردصلاحیت‌اش را داشت، نشانه آزادگی شورای نگهبان نیست؟ آیا نباید به عملکرد شورای نگهبان افتخار کرد؟"

در این بین برخی اصولگرایان نیز از تصمیم شورای نگهبان دفاع می کنند چرا که به وجود آورندگان وضع موجود را رد صلاحیت کرده است. 

محمد صالح جوکار رییس کمیسیون شوراهای مجلس در این باره گفت: "کسانی که در این هشت سال به مردم خسارت زده‌اند اگر تأیید صلاحیت می‌شدند باید در اجرای درست قانون شک می‌کردیم." 

آغاز فعالیت‌های انتخاباتی

با وجود تمام حواشی لیست نامزدهای انتخابات به نظر می‌رسد قرار نیست اتفاق تازه‌ای رخ دهد و رقابت های انتخاباتی میان هفت نامزد آغاز می‌شود.

فرارو نوشته است؛ عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان درباره دلیل ردصلاحیت برخی نامزدها گفت: "چون احراز شرایط است، فقط می‌توانیم بگوییم آقای زید یا آقای امر این شرایط را واجد نبودند و چیز بیشتری نمی‌توانیم بگوییم."

کدخدایی درباره نحوه رسیدگی به صلاحیت‌ها و استعلام از مراجع رسمی خاطرنشان کرد: «گاهی اوقات از مراکز دیگر هم گزارش‌هایی ارسال می‌شود، ما برای دریافت گزارش منعی نداریم و باید از صحت گزارش‌ها اطمینان حاصل کنیم؛ چه گزارش‌هایی که مراجع رسمی ارسال می‌کنند و چه گزارش‌هایی که از سایر مراجع به دست ما می‌رسد.»

او در پاسخ به سوالی مبنی بر حق اعتراض کسانی که صلاحیتشان احراز نشده گفت: "چون اصولا در ریاست جمهوری بحث رد صلاحیت وجود ندارد و احراز صلاحیت است، طبق قانون، خود قانونگذار مرحله‌ای برای رسیدگی به اعتراض و شکایت و اینگونه مسائل لحاظ نکرده، در واقع وقتی ما اسامی را اعلام کردیم و وزارت کشور هم اطلاع رسانی می‌کند وارد موعد قانونی تبلیغات می‌شویم."