با سرطان مثانه و عوامل به وجود آورنده آن آشنا شوید؟ چگونه می‌توان مثانه‌ای سالم داشت؟
مثانه یک کیسه توخالی و انعطاف پذیر در محوطه لگنی شماست که وظیفه اصلی آن نگهداری ادرار تا زمان خروج آن از بدن است. کلیه‌ها خون را تصفیه می‌کنند و مایعات زائد را از طریق لوله‌هایی بنام حالب به مثانه می‌فرستند. پس از آن ماهیچه‌های مثانه منقبض شده و پیام دفع ادرار به مغز فرستاده می‌شود و محتویات مثانه به مجرای ادراری جهت خروج فرستاده می‌شود. سرطان مثانه زمانی رخ می‌دهد که تکثیر سلول‌های این ارگان بطور فزاینده‌ای از کنترل خارج شده. یک توده سرطانی تشکیل می‌شود که می‌تواند به غدد لنفاوی مجاور و یا حتی ارگان‌ها و بافت‌های دورتر مثل ریه‌ها، کبد و استخوان‌ها منتقل شود.
سرطان مثانه زمانی رخ می‌دهد که تکثیر سلول‌های این ارگان بطور فزاینده‌ای از کنترل خارج شده. یک توده سرطانی تشکیل می‌شود که می‌تواند به غدد لنفاوی مجاور و یا حتی ارگان‌ها و بافت‌های دورتر مثل ریه‌ها، کبد و استخوان‌ها منتقل شود.
چه مواردی ریسک ابتلا به سرطان مثانه را بالا می‌برد؟
• محتوای ژنتیکی، نژاد و سابقه فامیلی
سرطان مثانه در مردان بالاتر از سن ۵۵ بسیار شایع است. اگر یکی از نزدیکان یعنی پدر و مادر و یا یکی از خواهران و برادران شما به سرطان مثانه مبتلا است ریسک ابتلا به این سرطان نیز در شما افزایش پیدا می‌کند.
• التهاب مزمن مثانه
اگر به عفونت مثانه مبتلا هستید و یا شرایط دیگری که باعث تحریک مثانه شما یه مدت طولانی شده است، وجود دارد، خطر ابتلا به سرطان مثانه را باید جدی بگیرید.
• سیگار کشیدن
با هر دود سیگار و تنباکو مقدار زیادی از مواد شیمیایی مضر وارد بدن شما می‌شود. محققان نشان داده‌اند که سیگار عامل اصلی ۵۰ درصد سرطان مثانه به‌شمار می‌رود.
• کار در محیط‌های در معرض مواد شیمیایی
افرادی که شاغل در محیط‌های صنعتی، معدن، کارخانه‌های تولید کننده مواد شیمیایی و... هستند و بطور مداوم در معرض مواد شیمیایی مضر قرار دارند، احتمال ابتلای بیشتری به سرطان مثانه نیز دارند.
• رادیوتراپی و شیمی درمانی
رادیوتراپی و دارو‌های شیمی درمانی نیز می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهند. اهمیت درمان‌های شخص محور در مبارزه با سرطان در این موارد آشکار می‌شود.
نشانه‌ها و علائم سرطان مثانه کدام‌اند؟
برخی نشانه‌ها و علائم زیر را نیز جدی بگیرید:
• تکرر ادرار بیش از حد معمول
• تغییر رنگ ادرار به رنگ‌های متمایل به قهوه‌ای یا صورتی
• تمایل به دفع ادرار با وجود مثانه خالی
• ادرار در مقادیر بسیار کم و یا دشواری در دفع ادرار
وجود هریک از نشانه‌های بالا دلیل قطعی در ابتلا به سرطان مثانه نیست و ممکن است به بسیاری از عفونت‌های مجاری ادراری یا دستگاه تناسلی که بوسیله بسیاری از باکتری‌ها و ویروس‌ها ایجاد می‌شود، دچار باشید.
سرطان مثانه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
• آزمایش ادرار: زمانی که شما ظرف آزمایش محتوی ادرار خود را به آزمایشگاه تحویل می‌دهید، ادرار از جنبه‌های مختلف توسط کارشناسان آزمایشگاه بررسی می‌شود و نتیجه‌ی آن به پزشک گزارش می‌شود.
۱. آنالیز ادرار: در این تست بوسیله نوار‌های مخصوصی وجود هرگونه مواد غیرطبیعی مثل پروتئین‌ها و خون در ادرار تشخیص داده می‌شود.
۲. بررسی سلولی ادرار: بوسیله میکروسکوپ، وجود سلول‌های خونی و سلول‌های سیستم ایمنی سرطانی در ادرار مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
۳. کشت ادرار: یکی از تست‌هایی که پزشک با انجام آن توسط آزمایشگاه، متوجه عفونت‌های ادراری می‌شود، تست کشت ادرار است؛ که در زمان مشخصی، ادرار از نظر رشد میکروارگانیسم‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
۴. بررسی مارکر‌های سرطانی: سرطان‌های مختلف مارکر‌های مخصوصی از خود آزاد می‌کنند که کارشناسان آزمایشگاه با تشخیص و بررسی این مارکر‌ها در ادرار یا خون، پزشک را از وجود سرطان آگاه می‌کنند.
• سیستوسکوپی (Cystoscopy): در این تست پزشک لوله نازک و ظریف سیستوسکوپ را که در انتهای آن یک لنز قرار دارد از طریق مجرای ادراری وارد کرده و حضور سلول‌های توموری و علائم غیر عادی را در مجاری ادرار و مثانه بررسی می‌کند و می‌تواند بافت توموری را خارج کرده یا جهت انجام تست‌های پاتولوژی به آزمایشگاه ارسال کند.
تست‌های تصویر برداری
۱. رادیولوژی مجاری ادراری (IVP): روشی برای تصویربرداری از کلیه‌ها، حالب‌ها و مثانه است که در آن از مواد حاجب حاوی ید استفاده می‌شود. این موارد از طریق جریان خون از کلیه‌ها عبور کرده و جمع آوری می‌شوند و سبب روشن‌تر دیده شدن مجاری ادراری از کلیه‌ها تا مثانه می‌شوند. تصاویر ایجاد شده بوسیله اشعه X به رادیولوژیست کمک می‌کند تا آناتومی و عملکرد کلیه‌ها، حالب و مثانه را به خوبی بررسی نماید.
۲. CT scan: این تست بوسیله اشعه X. یک تصویر از مجاری ادرار و مثانه به پزشک ارائه می‌دهد.
۳. تست MRI: تست تشخیصی دیگری است که در آن تصاویری از مقاطع طولی و عرضی بدن به دست می‌آید. بر خلاف سی تی اسکن، در MRI از هیچ گونه اشعه‌ای استفاده نمیشود. در این تست، از یک میدان مغناطیسی و کامپیوتر پیشرفته در تهیه تصاویر با کیفیت از مثانه و مجاری ادرار استفاده می‌شود.
سرطان مثانه چهارمین سرطان شایع در بین مردان است و طبق گزارشات، مردان، ۴ برابر بیشتر از بانوان در خطر ابتلا به این سرطان هستند. دانشمندان دلیل مشخصی برای این موضوع بدست نیاورده‌اند و این امر را بیشتر به تاثیر هورمون‌هایی مثل آندروژن در رشد بیش از حد سلول‌های مثانه می‌دانند.
با وجود اینکه نرخ اتبلا به این سرطان در مردان بیشتر است، اما گزارشات حاکی از آن است که مرگ و میر بیشتری در زنان مبتلا به سرطان مثانه رخ می‌دهد.
با رعایت موارد زیر سلامت مثانه خود را تضمین کنید:
تخلیه کامل ادرار از مثانه
زنان بیشتر از مردان در خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری هستند. یکی از راه‌های کاهش ابتلا به عفونت‌های ادراری، دفع ادرار بصورت کامل است. با منقبض شدن بیش از حد عضلات برای جلوگیری از دفع ادرار، ادرار از مجرای ادراری به سمت مثانه بازمی‌گردد و همین امر زمینه را برای بروز بسیاری از عفونت‌های ادراری مهیا می‌کند.
نوشیدن مقادیر کافی آب
نوشیدن ۶-۸ لیوان آب در طول روز، می‌تواند مجاری ادراری را از بسیاری از باکتری‌ها پاکسازی کند. از نوشیدن نوشیدنی‌های کافئین دار که باعث تکرر ادرار بیش می‌شوند نیز اجتناب کنید.
پیاده‌روی
در برخی افراد، به خصوص کسانی که پیوسته در یک جا نشسته و یا خوابیده‌اند و یا افرادی که دارای بیماری قلبی می‌باشند، در طول روز مایعات در پا‌ها جمع می‌شوند و شب‌ها، نیاز به خالی کردن مثانه دارند. اگر شما دارای احتباس مایعات در پا‌های خود هستید که باعث بیش فعالی مثانه در طول شب می‌شود، در طول روز پیاده روی کنید. اگر نمی‌توانید راه بروید، زانو را خم کنید و پایتان را تا سطح کمرتان بالا ببرید.
لطفا سیگار نکشید!
هرساله بیش از ۵۰ هزار نفر به سرطان مثانه مبتلا می‌شوند و مشاهده شده است که سیگار کشیدن اصلی‌ترین عامل ابتلا به این سرطان است. بطوری که طبق تحقیقات افراد سیگاری ۳ برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض خطر هستند.
تمرین کگل (Kegel Exercise)
برای تقویت عضلاتی که مثانه را کنترل می‌کنند، ورزش کگل پیشنهاد می‌شود. عضلات ضعیف باعث بی اختیاری ادرار می‌شوند.
در ابتدا مثانه خود را خالی کنید.
عضلات کف لگن را سفت کنید و تا ۱۰ بشمارید. سپس آن عضلات را تا ۱۰ شماره شل کنید.
بایستید، بنشینید و دراز بکشید و در هر کدام از این حالت ها، ۱۰ بار عضلات کف لگن را سفت کنید تا در مجموع ۳۰ بار شود.
این ورزش را سه بار در روز انجام دهید تا تعداد انقباضات عضلات کف لگن ۹۰ تا شود.
بهداشت رابطه جنسی
روابط جنسی می‌تواند باعث بروز عفونت مجاری ادرار در زنان شود. تمیز کردن اندام‌های تناسلی قبل از مقاربت می‌تواند از بروز عفونت جلوگیری کند. قبل و بعد از مقاربت نیز ادرار کنید تا بوسیله نیروی شستشوی ادرار از کلونیزاسون باکتری‌ها در مجاری ادرار و اندام تناسلی جلوگیری شود.
مراقب آنچه میل می‌کنید باشید
یک بیماری به نام سیستیت بینابینی (التهاب مثانه) در بین زنان شایع می‌باشد و باعث درد مثانه و بی اختیاری ادرار می‌شود. برخی غذاهامانند غذا‌های اسیدی (گوجه فرنگی و آب پرتقال) باعث بدتر کردن علائم این بیماری می‌شوند.
عدم نوشیدن مایعات در زمان‌های نامناسب
اگر شما دارای بی اختیاری ادرار هستید، باید برخی اوقات مایعات کمتری بنوشیداگر شب‌ها برای خالی کردن مثانه بیدار می‌شوید، دو ساعت قبل از رفتن به رختخواب چیزی ننوشید. درصورتی که در طول روز احساس دفع فوری ادرار را دارید، قبل از بیرون رفتن از خانه، از نوشیدن قهوه و یا هر نوشیدنی دیگر خودداری کنید.
بایستید و راه بروید
طبق تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۸ بر روی افراد انجام شده است، افرادی که بیشتر از ۵ ساعت از زمان خود را در طول روز پشت میز و درحالت نشسته، با فعالیت بدنی کم طی می‌کنند، بیشتر در خطر ابتلا به بیماری‌های مجاری ادراری هستند. برای حل این موضوع هر یک ساعت، پنج دقیقه بایستید و راه بروید یا از میز‌های کار ایستاده استفاده کنید؛ و در پایان؛ دکتر مارک مانتانا، انکولوژیست آمریکایی در این رابطه می‌گوید: "همیشه در تلاش هستم بدون توجه به آمارها، بیمارانم را متوجه این موضوع کنم که پیشرفته‌ترین سرطان‌های مثانه درصورت تشخیص و درمان درست قابل درمان هستند. "
